Perspektywy rozwoju polskiego rynku mleka po zniesieniu kwot mlecznych

Po stronie popytu zakładany jest makroekonomiczny rozwój Produkty mleczne są zaliczane do najbardziej wrażliwych na zmiany dochodów, zwłaszcza w krajach rozwijających się. Spowolnienie rozwoju ekonomicznego moderuje popyt importowy i obniża ceny. Kontynuacja wzrostu gospodarczego, urbanizacja, i transfer technologii doprowadzi do zmiany przemysłu mleczarskiego na świecie. Powolne upodabnianie się modeli spożycia będzie wywierać wpływ zarówno na rynek międzynarodowy, jak i na rynki wewnętrzne. Konsumenci, nie tylko w krajach wysoko rozwiniętych, w coraz większym stopniu będą zwracać uwagę na wpływ diety na zdrowie człowieka. Sektor mleczny w swoim rozwoju w coraz większym stopniu będzie musiał uwzględniać te elementy, a także definicję żywności, wymogi rolnictwa organicznego, zdrowie człowieka, dobrostan zwierząt, ochronę środowiska. Zdolność do postrzegania produktów mleka jako produktów zdrowych, umożliwiających utrzymanie dobrego stanu zdrowia będzie kluczem rozwoju przemysłu mleczarskiego w przyszłości, zwłaszcza w krajach wysoko rozwiniętych.

Powszechną tendencją będzie dynamiczny wzrost produkcji przetworów mlecznych z większą wartością dodaną . Ewolucja od pasteryzacji do mikrofiltracji poprzez rehydratację mleka pozwala wzbogacić handel oraz konsumpcję, dzięki bogatszej ofercie, a także umożliwia uzyskanie wyższych cen. Konkurowanie o klienta będzie odbywać się w coraz większym stopniu poprzez postrzeganie żywności, jako możliwości poprawiania zdrowia. Stąd dodawanie do przetworów mlecznych minerałów, witamin, żywych kultur bakterii oraz rozwój probiotycznej diety mlecznej – stanowić będzie alternatywną drogę rozwoju.

Perspektywy krajowego mleczarstwa

Niepewność utrzymująca się na rynkach finansowych spowodowana rekordowym zadłużeniem krajów wysokorozwiniętych i zagrożenie dla rozwoju gospodarczego świata płynące także ze strony krajów ogarniętych niepokojami społecznymi sprawiają, że przewidywanie przyszłości rozwoju mleczarstwa obarczone jest większą niż zazwyczaj niepewnością. Potwierdza to także niespodziewanie wysoki wzrost cen przetworów mlecznych, w tym zwłaszcza masła w latach 2010-2011.

Ta optymistyczna prognoza rozwoju sytuacji na światowym rynku mleka zakłada utrzymanie gospodarki światowej na ścieżce rozwoju, w dużej mierze dzięki przyspieszonemu rozwojowi krajów rozwijających się oraz utrzymanie wysokiej wartości euro w stosunku do dolara amerykańskiego. Dla mleczarstwa europejskiego, a więc i polskiego prognoza ta oznacza jednak konieczność sprostania rosnącej konkurencji nie tylko ze strony dotychczas liczących się eksporterów (Nowa Zelandia, USA), ale także w coraz większym stopniu ze strony krajów rozwijających się. Rozwój mleczarstwa w krajach rozwijających się, pobudzany rosnącym popytem i wysokimi cenami światowymi, skutkował bowiem będzie z jednej strony zmniejszaniem luki podażowej w tych krajach, a z drugiej rosnącym eksportem z tych krajów. Kraje rozwijające się będą coraz więcej eksportowały przede wszystkim proszku mlecznego (zarówno pełnotłustego jak i chudego) oraz masła. One też będą miały decydujący wpływ na poziom cen światowych. Coraz trudniej będzie więc lokować przetwory mleczne na rynkach światowych opierając się wyłącznie o przewagi kosztowo-cenowe.

W 2012 r. ceny przetworów mlecznych mogą więc spaść w porównaniu z 2011 r. o 15-30%, pod wpływem ograniczenia importu przede wszystkim przez Chiny oraz kraje północnej Afryki i Bliskiego Wschodu. Ceny światowe masła mogą spaść do około 2300-2500 euro/t. Spadek cen mleka w proszku będzie mniejszy. Ceny OMP mogą wahać się w granicach 2200 euro/t, a ceny PMP mogą być o 5-10% wyższe. Powinny natomiast utrzymać się wysokie ceny serów, bowiem handel serami odbywa się przede wszystkim między krajami wysokorozwiniętymi, a wahania ich cen są znacznie mniejsze. Np. ceny sera Cheddar (na giełdzie USA oraz na giełdzie Fonterry ) w latach 2007-2008-2010-11 utrzymały się w granicach 3100 euro/t i prawie nie odbiegały od przeciętnych cen cera w USA w latach 1997-2006.

Jeśli założenia makroekonomiczne spełnią się ceny przetworów mlecznych w latach następnych mogą rosnąć o 0,5-2% rocznie. Jest bardzo mało prawdopodobne, żeby w ciągu najbliższego 10-lecia średnie ceny podstawowych przetworów mlecznych spadły poniżej tych poziomów przede wszystkim ze względu na znaczący wzrost cen mleka surowego w krajach Oceanii oraz Ameryki Południowej, a także w USA (tab. 1).

Tabela 1. Ceny mleka surowego (euro/100 kg)

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS