Perspektywy rozwoju polskiego rynku mleka po zniesieniu kwot mlecznych
Podstawą rozwoju cen będzie powrót gospodarki światowej na ścieżkę rozwoju oraz wzrost liczebności mieszkańców o ponad 10% do około 7,5 mld w 2020 r. Ceny nominalne przetworów mlecznych w dekadzie 2010-2019 powinny rosnąć średnio w roku o 2%, z powodu większego popytu oraz wyższych kosztów produkcji. W wyrażeniu realnym ceny przetworów mlecznych powracać będą do poziomu porównywalnego z latami poprzedzającymi hossę z lat 2007/08. Wyższe prawdopodobnie będą tylko ceny masła głównie ze względu na znaczny wzrost cen tłuszczów roślinnych, ale również ze względu na mniejszy eksport masła przez UE i USA. Nowi eksporterzy koncentrować się będą przede wszystkim na łatwiejszym eksporcie proszku mlecznego, bowiem eksport masła jest trudniejszy i bardziej wymagający co do warunków transportu.
Globalna produkcja mleka będzie rosła szybciej niż inne produkty rolnicze analizowane w raporcie, z wyjątkiem produkcji mięsa drobiowego. Większość przyrostu produkcji mleka powstanie poza krajami OECD. Spośród 170 mln ton dodatkowej produkcji ponad 80% przypadnie na kraje rozwijające się, z tego 50% przypadnie na 5 krajów (Chiny, Indie, Pakistan, Argentyna i Brazylia). Wysokie ceny światowe będą pobudzać produkcję przede wszystkim w krajach rozwijających się. Decyzje o rozwoju produkcji mleka w największym stopniu będą zależeć od dostępności wody, uwarunkowań rynkowych oraz wewnętrznej polityki wobec wyzwań klimatycznych. Przesunięcia produkcji mleka będą dokonywały się z północy na wschód, a zwłaszcza z Europy i Północnej Ameryki do Ameryki Łacińskiej i Oceanii.
W Nowej Zelandii sektor mleczarski stanie się jednym z kluczowych przemysłów eksporterskich. Produkcja mleka w tym kraju wzrośnie z 16 do 20 mln ton, przede wszystkim w wyniku wzrostu mleczności krów. Zaostrzenie wymagań środowiskowych i gospodarowania wodą oraz zmiana polityki wobec wyzwań klimatycznych, którą zostanie objęte rolnictwo w 2015 r. będzie jednak generować wyższe koszty produkcji i w coraz większym stopniu modyfikować będzie decyzje podejmowane przez rolników. Przewidywany powrót do silnego wzrostu pogłowia krów w Australii będzie uzależniony przede wszystkim od dostępności wody.
Prognoza FAO-OECD przewiduje, że w Unii Europejskiej dostawy mleka będą rosły o 0,3% rocznie, mimo że kwota będzie zwiększana o 1% rocznie. Zniesienie kwot w 2015 r. będzie tylko jednym z czynników mających wpływ na produkcję mleka. Przewiduje się, że zamiast wcześniej przewidywanego 5% wzrostu produkcji mleka w UE-12 nastąpi jej ponad 5% spadek z powodu restrukturyzacji i ograniczenia produkcji i spożycia mleka w gospodarstwach, zwłaszcza w Rumunii, Bułgarii, ale również w Polsce, na Litwie i Węgrzech.
W USA produkcja mleka będzie rosła o 1% rocznie pod wpływem wzrostu wydajności, przy redukcji pogłowia krów, a w Kanadzie będzie podążała za popytem, powodując wzrost kwot produkcyjnych.
W Indiach i Pakistanie – dwóch największych tradycyjnych producentach mleka, kontynuowany będzie wzrost produkcji o 3-4% rocznie, pod wpływem zwiększenia liczebności pogłowia krów jak i ich wydajności. W innych krajach azjatyckich produkcja mleka jest mniej rozwinięta, ale rośnie szybciej, zwłaszcza w Tajlandii, Indonezji, Malezji i Wietnamie. Przewiduje się, że w tych krajach produkcja mleka będzie rosła również o 3-4% rocznie. Kraje te stopniowo będą ograniczały import mleka w proszku, mimo wysokiego poziomu urbanizacji, przy słabo rozwiniętej bazie produkcyjnej. W przyszłości Indie, a także inne kraje azjatyckie mogą stać się znaczącymi eksporterami proszku mlecznego.
W Chinach w następnej dekadzie przewiduje się wzrost produkcji mleka nie więcej niż o 4-5% rocznie. Baza produkcyjna w Chinach jest silnie rozdrobniona i gwałtowny rozwój przemysłu mleczarskiego spowodował wzrost znaczenia pośredników w funkcjonowaniu kanałów marketingowych, często z pominięciem bazy surowcowej. Program wsparcia sektora mleczarskiego rząd chiński kieruje na rozwiązanie podstawowych problemów strukturalnych, kładąc nacisk na modernizację i wprowadzenie regulacji dotyczących przemysłu mleczarskiego. „China Dairy Industry Policy” z 26. 06. 2009 r. zobowiązuje nowych przetwórców mleka do co najmniej 40% udziału mleka od własnych krów w ogólnej ilości przetwarzanego mleka. Prognoza uwzględnia poprawę efektywności sektora mleczarskiego w Chinach i skuteczniejsze rozwiązywanie dotychczasowych problemów sektora mleczarskiego. To będzie miało duży wpływ na rynek światowy, ponieważ Chiny są dużym producentem i konsumentem mleka w proszku. W prognozie przyjęto, że import proszku mlecznego po 2011 r. powróci w Chinach do historycznego poziomu, a w następnych latach będzie rósł o 1-2% rocznie, pod wpływem cen światowych. Dalszy rozwój importu do Chin będzie zależny od systemu licencji importowych wprowadzonych przez rząd dla poszczególnych grup przetworów mlecznych (świeże mleko, mleko w proszku, serwatka).
W Ameryce Łacińskiej zmniejszy się niedobór mleka i wzrośnie eksport. W Argentynie produkcja mleka będzie rosła o ponad 3% rocznie, a w Brazylii o 2,3% rocznie. W pozostałych krajach (Chile, Peru, Kolumbia) wzrost produkcji będzie mniejszy (średnio o 1,7% rocznie).
W Afryce kontynuowany będzie średnioroczny wzrost produkcji mleka w wysokości 2%, ale per capita wzrost ten będzie bardzo słaby. Oczekiwany jest szybszy wzrost produkcji w krajach północnej Afryki (Algeria, Egipt), w związku z wdrażaniem programów stymulujących produkcję. W Afryce subsaharyjskiej produkcja mleka będzie rosła nie więcej niż o 1% rocznie.