Perspektywy rozwoju polskiego rynku mleka po zniesieniu kwot mlecznych

W 2010 r. wartość eksportu branży mleczarskiej wzrosła o 28% i przekroczyła 1,2 mld euro, przy wolumenie wywozu, wyrażonym w ekwiwalencie mleka surowego większym tylko o 3% (2,2 mld l). Ceny transakcyjne uzyskane w eksporcie były bowiem wyższe niż przed rokiem prawie o 25%. W pierwszych pięciu miesiącach 2011 r. w eksporcie przetworów mlecznych uzyskano ceny wyższe niż w analogicznym okresie przez rokiem o ponad 19%, ale wolumen wywozu w tym czasie był nieco mniejszy (o 1,1%). W rezultacie wartość eksportu sektora mleczarskiego wzrosła prawie o 18% do 545 mln euro. W porównaniu z cenami uzyskanymi w eksporcie w 2009 r. różnice były prawie 48% (tab. 3).

Tabela 3. Eksport i import sektora mleczarskiego

* średnio w roku

** prognoza na podstawie wstępnych wyników 5 miesięcy 2011 r.

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych CAAC

Jeszcze silniej wzrosła wartość importu, która w 2010 r. przekroczyła 408 mln euro pod wpływem dynamicznego wzrostu wolumenu przywozu (o prawie 20%) oraz wyższych cen (o 11,5%). Mimo tego dodatnie saldo handlu zagranicznego branży mleczarskiej w 2010 r. wzrosło o prawie 26% do ponad 792 mln euro. W pierwszej połowie 2011 r. dynamika przywozu wyrażonego ilościowo jeszcze wzrosła. W ciągu pierwszych 5 miesięcy wolumen przywozu przekroczył 419 mln l ekwiwalentu mleka surowego. Gdyby tak wysoka dynamika przywozu utrzymała się do końca roku, to wolumen przywozu w całym 2011 r. może przekroczyć 1 mld l ekwiwalentu mleka, a jego wartość 500 mln euro. Ilościowa nadwyżka eksportu nad importem w 2011 r. może spaść poniżej 1,3 mld l ekwiwalentu mleka surowego, ale wartość dodatniego salda handlu zagranicznego przetworami mlecznymi może utrzymać się na ubiegłorocznym poziomie, jeśli ceny w drugiej połowie roku nie będą znacząco niższe niż w pierwszym półroczu.

Tabela 4. Ceny uzyskiwane w eksporcie przetworów mlecznych (euro/t)

* wartość eksportu przeliczona na 1 t ekwiwalentu mleka surowego

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych CAAC

Ceny zbytu przetworów mlecznych Polsce, podobnie jak w innych krajach wspólnotowych nadal będą się utrzymywały powyżej cen światowych (tab. 4). Wspólna polityka handlowa dotych-czas skutecznie chroni rynek wewnętrzny przed tanim importem z krajów trzecich i utrzymuje ceny wewnątrz Unii Europejskiej na poziomie wyższym od cen światowych. Handel między krajami członkowskimi odbywa się jednak swobodnie. a polskie mleczarstwo nadal ponad 80% swego eksportu będzie lokowało na Jednolitym Rynku Europejskim. Ceny jednak spadną, zaostrzy się bowiem konkurencja na rynku wspólnotowym, wobec utrzymującej się nadwyżki podaży w Unii. AMI szacuje, że w latach 2007-2010 nadwyżka podaży nad spożyciem mleka wynosiła w UE-27 9% (AMI-Marktbilanz Milch 2011, daten, fakten, entwicklungen, Agrarmarkt informations-Gesellschaft mbH, Bonn ). W 2011 r. wobec obserwowanego wzrostu produkcji mleka nadwyżka ta może wzrosnąć do 10%. Zatem spodziewać się także należy spadku cen przetworów mlecznych w Unii Europejskiej. Obniżki cen nie powinny być jednak tak głębokie jak w 2009 r.