Sery typu feta: Sukces wart fety
Oryginał pod ochroną
Do roku 1997 produkty opracowane na bazie receptury fety były sprzedawane w wielu krajach UE. Sukces greckiej fety zachęcał innych producentów do kopiowania oryginalnego wyrobu i oferowania tańszych serów solankowych z mleka krowiego lub z mieszanek. Taka sytuacja w znacznym stopniu ograniczała dochody Greków i groziła wypchnięciem ich z rynku. Grecy jednak umieli zadbać o swoje interesy.
Chcąc chronić swoje oryginalne produkty Grecy wnieśli pozew do Parlamentu Europejskiego o nadanie serowi feta statusu PDO. Zgodnie z regulacjami UE nr 1829/2002, z 15 października 2002 r. status fety się zmienił. Według prawa produkt może nosić nazwę feta, jeżeli jest wytwarzany w tradycyjny sposób w uznanych regionach Grecji (na lądzie oraz wyspie Lesbos) oraz wytwarzany z mleka owczego lub mieszanki mleka owczego i koziego (do 30%). Od 14 października 2007 r. nazwa feta jest chroniona i zastrzeżona wyłącznie dla serów pochodzących z Grecji (PDO). Inne produkty wzorowane na technologii fety nie mogą nosić przynależnej fecie nazwy.
Wartość odżywcza ma znaczenie
Ser feta i jego solankowe odpowiedniki to produkty o wysokiej wartości energetycznej. 100 g sera feta to blisko 264 kcal (1103 kJ). Zaletą fety jest wysoka zawartość białka 14 g/100 g. Wadą – wysoka zawartość tłuszczu i kwasów tłuszczowych nasyconych (21 g/100 g). Dlatego też należy ją spożywać w rozsądnych granicach. Pewnym rozwiązaniem jest jedzenie serów fata i typu feta w wersjach light, o zmniejszonej ilości tłuszczu.
Sery feta i solankowe to źródło wit. A (422 IU/100 g) oraz witamin z grupy B. Do najważniejszych witamin z tej grupy należą: witamina B2 – 0,84 mg (70% dziennego zapotrzebowania); wit. B5 – 0,97 mg (19%), wit. B6 – 0,42 mg (32%) oraz wit. B12 – 1,7 μg (71%).
Feta jest źródłem składników mineralnych, wapnia 493 mg (49%), oraz cynku 2,9 mg (31%). W fecie należy zwrócić uwagę na podwyższoną ilość sodu (1116 mg), bowiem zbyt wysoka podaż sodu powoduje zatrzymanie wody w organizmie, obniżenie tempa metabolizmu, nadciśnienie tętnicze, a nawet może zaburzyć pracę nerek.
Feta w kulinariach greckich
Kuchnia grecka jest niezwykle prosta. Obfituje w owoce, warzywa, oliwę z oliwek, czosnek i zioła oraz baraninę, ryby i owoce morza. Grecja słynie ze wspaniałych produktów mleczarskich, spośród których należy wymienić m.in. jogurt grecki oraz sery feta, halloumi, mizithra, kefalothyri czy anthotyros.
Ser feta wpisywany jest w tradycję kuchni śródziemnomorskiej. Feta ma bardzo szerokie zastosowanie kulinarne. Feta klasycznie spożywana jest z pieczywem, z oliwkami, z owocami morza, z kurczakiem oraz w tzw. sałatce greckiej, na którą składają się (obok fety), sałata, pomidory, oliwek i cebuli, oliwa z oliwek i zioła. Feta jest wykorzystywana, jako tzw. ser stołowy oraz jako dodatek do dań na ciepło. Jest m.in. składnikiem tradycyjnego dania spanakopita (budyń na bazie szpinaku) oraz tyropita (ciasto z serem). Ser feta jest także podawany grillowaniu, używany jako składnik kanapek, omletów, pierogów, naleśników. Można go też stosować do pizzy i zapiekanek. Feta może być marynowana z ziołami lub pokruszona i wymieszana z ziołami i przyprawami, jako sos lub dip. Dodaje się ją do jaj w omletach i w zapiekankach warzywnych. Z powodu wysokiej zawartości tłuszczu rekomendowana jest do spożywania w towarzystwie owoców i warzyw. Najlepiej smakuje w temperaturze pokojowej. Do sera polecane są m.in.: wina Beaujolais, Pinot Blanc, Pinot Noir, Sauvignon Blanc.
Inwazja serów typu feta
Oryginalny ser feta jest flagowym produktem greckiego mleczarstwa. Większość rodzimej produkcji jest konsumowana na miejscu. Od kilku lat zauważa się wzrost eksportu oryginalnej fety greckiej. Obecnie grecka feta jest eksportowana do 35 krajów na świecie. Oprócz UE oryginalną fetę można kupić także w Azji, Afryce, Oceanii oraz Ameryce Północnej.
W Europie największymi importerami greckiej fety są Niemcy, Wielka Brytania, Włochy oraz Szwecja. Corocznie grecki eksport fety może być wart blisko 380 mln euro. W roku 2015 do Niemiec, Francji, Holandii i Włoch wyeksportowano około 10-14% greckiej fety.
Feta grecka jest jednak droga, a Grecy nie są w stanie sprostać potrzebom rynku. Dlatego też największy potencjał rozwoju tej kategorii tkwi w ogólnoświatowej produkcji serów solankowych typu greckiego. Według szacunków rocznie produkuje się na świecie 21,3 mln ton tego typu serów (dane za rok 2013). Liderem w produkcji serów typu feta są USA, które wytworzyły około 25% światowej produkcji sera typu feta (5,4 mln ton), Niemcy (10%), Francja (9%) oraz Włochy (6%).