Higiena: Szybkie testy do kontroli czystości powierzchni produkcyjnych

Uzyskane wyniki rozpatrywano porównując obie metody badań. Jako wartość „pass” (dopuszczalne zanieczyszczenie interpretowane jako wynik zgodny z wymaganiami) przyjęto dla OLD wynik z zakresu 0-100 jtk/cm2 powierzchni. Dla RLU wynosił on 0-1000. Wyniki „fail” to te, które przekraczają wartość „pass”. W tabeli 4 zestawiono wyniki dla poszczególnych powierzchni.

Dla każdego zakładu należy ustalić odpowiednie zakresy dopuszczalności poziomu ATP, gdyż każda branża ma inną specyfikę tzw. „tła”. Zakresy można ustalić porównując wyniki badań w RLU z wynikami badań mikrobiologicznych (OLD), przy czym trzeba pamiętać, że metoda ATP jest metodą szerszą – wykrywa więcej niż tylko same drobnoustroje.

Zgodność wyników badań pod względem wyznaczonych współczynników korelacji przedstawiono w tabeli 5.

Średnia zgodność dla uzyskanych wyników „czyste czy brudne” (przy założonych poziomach dopuszczających zarówno w OLD jak i RLU) miała współczynnik korelacji 0,58 (0,37 razem z rękoma pracowników), przy czym kształtował on się różnie w zależności od badanych powierzchni i ich stanu. Na podstawie przeprowadzonych badań nie udało się wyznaczyć współczynnika korelacji dla rąk pracowników. Na powierzchniach wilgotnych i chropowatych był wyższy niż na gładkich i suchych. Największą zgodność uzyskano na powierzchniach metalowych i chropowatych – dla nich współczynnik korelacji wynosi 0,95. Łączny współczynnik korelacji dla powierzchni metalowych wyniósł 0,94, a dla powierzchni plastikowych 0,62. Dla plastikowych chropowatych i suchych (baseny, taśmy, pojemniki) współczynnik korelacji też był wysoki i wyniósł 0,93. Dla powierzchni chropowatych z tworzywa (pojemniki, blaty teflonowe, taśmy) i wilgotnych – współczynnik korelacji wynosi 0,80.

Zgodność wyników badań uzależniona jest od stanu powierzchni i rodzaju materiału, z którego jest wykonana – im bardziej chropowaty materiał tym zbieżność wyników w RLU z wynikami w OLD jest większa. Na gładkich powierzchniach na wynik porównania wpływa większa skuteczność mycia i dezynfekcji.

Na podstawie przeprowadzonych badań nie udało się stworzyć modelu do wyznaczania OLD na podstawie znanego odczytu ATP. Żeby podjąć taką próbę należałoby wykonać więcej oznaczeń w powtarzalnych warunkach doświadczalnych.

Na podstawie przeprowadzonych badań można stwierdzić przydatność wykorzystania luminometru do monitorowania stanu czystości powierzchni. W przeprowadzonych oznaczeniach za każdym razem wykonywano oznaczenia z różnych miejsc, co mogło wpłynąć na wyniki. Literatura podaje podobne współczynniki korelacji mieszczące się w przedziałach od 0,45 do 0,81. Aby uzyskać maksymalną zgodność i wyeliminować błędy należałoby w każdym zakładzie wyznaczyć punkty pomiarowe (stałe pod względem charakterystyki, niekoniecznie miejsca) i badać tylko je.

Do prowadzenia weryfikacji zabiegów higienizacyjnych przeprowadzanie testów ATP czy NADPH jest wystarczające – otrzymywana bowiem jest odpowiedź, czy powierzchnie są czyste czy nie. W przypadku brudnych powierzchni brak zaś informacji co do rodzaju zabrudzenia.

Badania przeprowadzono dzięki uprzejmości i przy wykorzystaniu testów SPEED CHECK oraz luminometru należącego do firmy ECOLAB.

Piśmiennictwo

• Barker J.M., Griffith M.W., Collins-Thomson D.L. (1992) Bacterial bioluminoscence: aplication in food microbiology, J. Food Protect. 551:62-70
• Bautista D.A., McIntyre L., Laleye L. Griffith M.W., (1992) The application of ATP Bioluminoscence for the Assesment of Milk Quality and Factory Higiene, J. Rapid Methods Automat. Microbial. 75 1:179-193
• Barker J.M., Griffiths M.W Collins-Thompson DL (1992) Bacterial Bioluminescence: aplication in food microbiology J.Food Prot. 55, 1, 62-70
• Czajkowska D., (1997) Nowoczesne metody czystości w przemyśle spożywczym, Przemysł Spożywczy  51, 5:15-18
• Czajkowska D. i Witkowska-Gwiazdowska A., (1995) Kontrola higieny w przemyśle spożywczym metodą bioluminescencji ATP. Materiały z seminarium „Higiena w przemyśle spożywczym” Wyd. Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-spożywczego, W-wa, kwiecień, 44-49
• Instrukcja Obsługi Charm LUMinator T™ by Charm Company
• Jankiewicz M. Kędzior Z. (red.) (2003) Metody pomiarów i kontroli jakości w przemyśle spożywczym i biotechnologii, Poznań, 381-387
• Margol B. (2004) Określenie przydatności metody ATP do monitorowania stanu higieniczno-sanitarnego wybranej linii produkcyjnej w zakładach mleczarskich – praca magisterska, SGGW
• Orth R., Steigart M (1996) Practical experience in the ATP biolumiscence measuring method to control hygiene after cleaning of a meat processing plant, Fleischwirtschaft 11, 1143-1144
• Owczarek L., Bieganowski A. (2003), Systemy jakości a bezpieczeństwo produktów żywnościowych. Przemysł Spożywczy 57, 2:18-23
• Poggeman H., Baumgart J. (1998), Monitorowanie higieny przez oznaczanie ATP przy pomocy systemu HI-LITE. Materiały niepublikowane
• Poulis J.A., Pijper M., Mossel D.A., Dekkers P.A. (1993) Assesment of cleaning and disinfection in the food industry with the rapid ATP-bioluminoscence technique combined with the tissue fluid contamination test and a conventional microbiological method. International Journal of Food Microbiology 20, 2:109:116
• PN-A-82055:2000 – „Mięso i przetwory mięsne. Badania mikrobiologiczne. Oznaczanie zanieczyszczenia mikrobiologicznego powierzchni urządzeń, sprzętów, pomieszczeń oraz opakowań i rąk pracowników”
• PN-ISO 4833:2004 – „Mezofilne tlenowe mikroorganizmy – metoda ilościowa.
• krobiologia żywności i pasz. Horyzontalna metoda oznaczania liczby mikroorganizmów. Metoda płytkowa w 30oC”
• Undenfriend S. (1962) Fluorescence assay in biology and medicine, vol. 3, Academic Press, New York, London.