Tłuszcz mlekowy – fakty i mity część 2

Skoniugowany kwas linolowy (CLA) jest unikalnym składnikiem tłuszczu mlekowego. Występuje wyłącznie w tłuszczu mlekowym (2,9-11,3 mg/g tłuszczu) oraz w mięsie przeżuwaczy (3,1-8,5 mg/g tłuszczu). Udowodniono wpływ CLA na hamowanie osteoporozy i miażdżycy. Jego aktywność antyoksydacyjna jest około 100-krotnie większa niż α-tokoferolu.

Cholesterol. Obecny w produktach mleczarskich cholesterol (masło zawiera ok. 230 mg cholesterolu w 100g) nie stanowi zagrożenia miażdżycą. Jego utlenianiu skutecznie zapobiegają antyoksydanty (CLA, α-tokoferol, witamina A i D3, fosfolipidy) tłuszczu mlekowego. Tłuszcz mlekowy zawiera cały kompleks bioaktywnych składników intensyfikujących metabolizm cholesterolu (kwas oleinowy n-9,WNKT n-6 i n-3 oraz fosfolipidy). a jednocześnie hamujących syntezę cholesterolu wątrobowego. Przy zaburzeniach równowagi pro- i antyoksydacyjnej cholesterol pełni funkcje antyoksydanta. Co prawda, po utlenieniu twardnieje i odkłada się w postaci blaszki miażdżycowej, ale zabezpiecza (nie zawsze skutecznie) fosfolipidy centralnego systemu nerwowego przed skutkami stresu oksydacyjnego.

Witaminy rozpuszczalne tłuszczach. Witamina E to najbardziej aktywny antyoksydant środowiska lipofilowego w organizmie człowieka. Kumuluje się w tkankach najbardziej narażonych na tzw. stres oksydacyjny tj. w pęcherzykach płuc i w erytrocytach. Współdziała z selenem i aminokwasami siarkowymi w obrębie błon komórkowych zapobiegając oksydacji lipidów strukturalnych. Poza tym, działa ochronnie na witaminę A oraz regeneruje β-karoten.

Witamina E występuje w żywności w postaci ośmiu związków chemicznych: czterech tokoferoli (α, β, γ, δ) i czterech tokotrienoli (α, β, γ, δ), z których zaledwie jeden tj. α-tokoferol wykazuje wysoką aktywność antyoksydacyjną w temperaturze ciała człowieka. W tłuszczu mlekowym dominuje (ponad 95%) α-tokoferol, a jego aktywność antyoksydacyjna jest 50-100 razy większa niż innych tokoferoli obecnych w olejach roślinnych.

Witamina A uzupełnia antyoksydacyjne działanie witaminy E – wykazuje znacznie większą aktywność w wychwytywaniu tlenu singletowego niż witamina C i E, zmniejsza dzięki temu peroksydację WNKT w strukturach komórkowych. W hamowaniu peroksydacji lipidów uczestniczy również witamina D3. Wysoką aktywność antyoksydacyjną - oprócz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach – wykazują również skoniugowany kwasu linolowy (CLA), koenzym Q10, fosfolipidy – zwłaszcza lecytyna a w pewnych sytuacjach również cholesterol.

Wymienione składniki tłuszczu mlekowego – z wyjątkiem kwasów tłuszczowych – charakteryzują się wysoką aktywnością antyoksydacyjną. Antyoksydanty tłuszczu mlekowego są bardzo skuteczne mimo, iż występują w niewielkich ilościach. Tworzą bowiem synergiczny system, w którym możliwa jest regeneracja jednych kosztem innych.

O skuteczności systemu antyoksydacyjnego obecnego w tłuszczu mlekowym świadczy fakt, że w produktach mleczarskich (nawet w mleku UHT oraz proszku mlecznym) nie stwierdza się obecności oksysteroli – produktów utlenienia cholesterolu.

Wszystkie antyoksydanty tłuszczu mlekowego aktywne są również w organizmie człowieka (ewolucja!!!). Ich zawartość zależna jest od sposobu karmienia bydła mlecznego. Wypasanie krów na łąkach skutkuje ponad 3-krotnie większą zawartością tych bezcennych dla zdrowia biokomponentów w porównaniu z całorocznym żywieniem bydła mlecznego monodietą.

Faktem jest, że tłuszcz mlekowy jest doskonale zbilansowany

Pod względem ilości oraz różnorodności kwasów tłuszczowych tłuszcz mlekowy jest doskonale zbilansowany. Przy stosowaniu diety 2000 kcal przy 35% udziale wyłącznie tłuszczu mlekowego (od krów wypasanych na łąkach) można pokryć w całości zapotrzebowanie zdrowego, dorosłego człowieka na wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Kwas linolowy (n-6) przekształcany jest do kwasu arachidonowego z wydajnością 10-15%, natomiast kwas linolenowy (n-3) przekształcany jest do kwasu eikozapenaenowego (EPA) oraz dokozaheksaenowego (DHA) z wydajnością 20%.

Z powodu wszechobecnych w naszej diecie sztucznych izomerów trans i nadmiaru WNKT n-6 a także ze względu na metaboliczne uwarunkowania przemian WNKT n-3 niezbędne jest jednak uzupełnianie diety w te najcenniejsze dla zdrowia KT. Zapotrzebowanie zdrowego, dorosłego człowieka na biologicznie aktywne długołańcuchowe pochodne (EPA, DHA) nie przekracza 1 g dziennie a najlepszym ich źródłem jest tłuszcz zimnowodnych ryb i ssaków oceanicznych.

Faktem jest prozdrowotne działanie tłuszczu mlekowego na układ pokarmowy

Długotrwałe stany zapalne – będące z reguły konsekwencją nadmiaru eikozanoidów powstających z WNKT n-6 - prowadzą bardzo często do transformacji nowotworowej.

Tłuszcz mlekowy zapobiega wrzodom żołądka, łagodzi stany zapalne jelit m.in. w chorobie Leśniowskiego-Crohna a jego prozdrowotne działanie polega na:

• stymulacji funkcjonowania nabłonka jelit przez krótko- i średniołańcuchowe nasycone KT (pochodzące z diety a także wytwarzane przez mikroflorę jelitową),
• obecności prostaglandyn oraz wiązaniu toksyn bakteryjnych i rotawirusów,
• wysokiej aktywności i skuteczności antyoksydantów – zwłaszcza CLA i α-tokoferolu.

Ochronne działanie na układ pokarmowy wykazują także długołańcuchowe nasycone KT dzięki właściwościom przeciwbakteryjnym.

Badania amerykańskie (dotyczące 1200 dzieci w wieku 1-16 lat) dowiodły, że dzieci pijące chude mleko były 5-krotnie bardziej narażone na nieżyt żołądkowo-jelitowy niż dzieci pijące mleko tłuste.