Opakowania i ich wpływ na jakość produktów mleczarskich

Pod względem pełnionych funkcji, opakowani a można podzielić na:

• bezpośrednie – stykające się z produktem i wpływające na jego jakość,
• pośrednie – nie kontaktujące się bezpośrednio z produktem.

Do opakowań bezpośrednich dla produktów spożywczych zaliczyć można: butelki i słoje szklane, metalowe puszki napojowe i opakowania aerozolowe, pudełka metalowe, tuby aluminiowe oraz opakowania z folii aluminiowej, pudełka z kartonu, z tektury, z papieru, oraz butelki, kubki, pudełka i torebki z tworzyw sztucznych. Najczęściej, poza opakowaniami szklanymi, opakowania jednostkowe przeznaczone dla produktów spożywczych są jednorazowego użycia.

Opakowania pośrednie to najczęściej opakowania zbiorcze, określane również jako wtórne, w tym także transportowe [11]. Najczęściej stosowanymi opakowaniami transportowymi dla produktów spożywczych są skrzynki przegrodowe z tworzyw sztucznych oraz pudła z tektury falistej, wykorzystywane do transportu płynnych produktów w butelkach lub słojach [7].

Opakowania dla wyrobów mleczarskich zazwyczaj wykonuje się ze szkła, papieru i różnych tworzyw sztucznych. W zależności od właściwości pakowanego produktu, oczekiwanego efektu czy ceny, poszczególne materiały opakowaniowe charakteryzują się swoistymi cechami, co ułatwia ich dobór [11].

Ze względu na konstrukcje materiału opakowaniowego wyodrębnia się:

• opakowania jednorodne, przyjmujące postać jednej warstwy materiału (folia polietylenowa),
• opakowania kompleksowe, określane jako wielowarstwowe przez łączenie ze sobą dwóch lub więcej warstw różnych materiałów o uzupełniających się właściwościach, np. opakowanie trójwarstwowe – papier gładzony/aluminium/polietylen, stosowane do pakowania sypkich higroskopijnych materiałów, które są wrażliwe na światło i tlen.

Różnorodność folii z tworzyw sztucznych oraz ich zróżnicowana barierowość umożliwiają uzyskiwanie optymalnych parametrów ochronnych dla produktów spożywczych. Zastosowanie różnych rodzajów folii zapewnia produktowi spożywczemu odpowiedni okres przydatności do spożycia, ochronę przed czynnikami chemicznymi, mechanicznymi oraz umieszczenie wszystkich niezbędnych informacji o produkcie, a także atrakcyjną szatę graficzną [1].

Folie kurczliwe, inaczej rozciągliwe czy termokurczliwe są produkowane z polietylenu (PE), polipropylenu (PP), polistyrenu (PS), kopolimeru polichlorku winylu i polichlorku winylidenu (PCVD), chlorku winylu (PCV) lub politereftalanu glikolu etylenowego (PET). Niezależnie od kształtu produktu folie te mają zdolność do ścisłego przylegania do powierzchni pakowanego towaru, co jest ich główną zaletą.

Zamiast folii kurczliwych stosuje się w pewnych przypadkach folie rozciągliwe. Są one wykonane z poliamidu (PA) czy z plastyfikowanego polistyrenu (PS). Stosowane są głównie do pakowania produktów wrażliwych na ciepło lub produktów przeznaczonych do obróbki termicznej w opakowaniach.

Do pakowania produktów spożywczych i ich zabezpieczenia przez zmianami sensorycznymi wykorzystuje się coraz częściej tzw. opakowania jadalne, wytworzone z substancji naturalnych, takich jak:

• polisacharydy (skrobia, karageniany, alginiany),
• białka (kolagen, preparaty białkowe z soi czy pochodne kazeiny),
• pochodne lipidów,
• pochodne celulozy,
• kompozyty białkowo-lipidowo-sacharydowe.

Warto też wspomnieć o osłonkach z dodatkiem chitozanów, soli disodowej kwasu dietylenodiaminotetraoctowego (EDTA) lub kwasu cytrynowego, które skutecznie hamują wzrost bakterii w zapakowanych produktach.

Rysunek 3.

Znak informujący zdolności opakowania do biodegradacji i kompostowania