Higiena: Higienicznie zaprojektowana linia - podstawa efektywnego czyszczenia

Krzysztof Żarczyński
Forum Mleczarskie Biznes 2/2010 (08)

Materiały konstrukcyjne

Materiały te nie mogą uwalniać swoich składników do produktu, ani też pochłaniać składników żywności, z którymi wchodzą w kontakt. Gładkie i nieporowate powierzchnie są istotne dla ich łatwego czyszczenia. Chropowatość powierzchni powszechnie opisuje się poprzez współczynnik Ra. Dla stali (pomijając miejsca spawów) zaleca się, aby nie przekraczał on wartości Ra=0,8 µm. Wyższe wartości Ra mogą być akceptowane, jednak należy wykazać, że powierzchnia daje się łatwo wyczyścić.

Stosowane materiały muszą być odporne mechanicznie i chemicznie we wszystkich przewidywanych warunkach pracy. Wiele materiałów może być potencjalnie stosowanych w kontakcie z żywnością, przy czym możliwość ich zastosowania będzie głównie ograniczana: składem produktu i jego wartością pH; temperaturami występującymi w procesie technologicznym; składem, pH i temperaturą roztworów myjących; temperaturą sterylizacji linii (jeśli dotyczy).

Grzegorz Łokucjewski

Dyrektor Handlowy w Tewes-Bis

Firma Tewes-Bis specjalizuje się w produkcji maszyn i urządzeń oraz kompletnych linii technologicznych dla przemysłu spożywczego – głównie mleczarskiego. Posiadamy ogromne doświadczenie i wiele zrealizowanych inwestycji, dlatego wszystkie nasze projekty charakteryzują się wysokim poziomem niezawodności oraz standardów higienicznych.

Projektowanie instalacji technologicznych z uwzględnieniem skutecznych i efektywnych procesów myjących ma istotne znaczenie dla przemysłu spożywczego. Odbiorcami naszych urządzeń są głównie zakłady mleczarskie, w których nie mogą wystąpić jakiekolwiek uchybienia pod względem higieny produkcji. Prawidłowo zaprojektowana i umyta linia ma ogromny wpływ na jakość, trwałość i bezpieczeństwo zdrowotne gotowego produktu.

Konstruktorzy i technolodzy projektując poszczególne urządzenia czy też instalacje z nimi współpracujące, zwracają szczególną uwagę na jej proces mycia. Wszystkie obiegi myjące czy rozmieszczenie głowic muszą wyeliminować występowanie tzw. „martwych miejsc”, mogących być przyczyną powstawania zakażeń produktu. Na etapie projektu konstrukcyjnego i technologicznego staramy się dobrać odpowiedni rodzaj stacji mycia tj. pojemność zbiorników, wydajność pomp oraz ilość torów myjących, tak aby proces mycia był zrealizowany w prawidłowy sposób, oraz by nie ograniczył zdolności produkcyjnej całej linii. Przewymiarowana stacja mycia, tj. zastosowane w niej zbyt dużej wydajności pompy czy pojemności zbiorników, spowoduje niepotrzebny wzrost czynników eksploatacyjnych linii (zużycie pary, energii elektrycznej, środków myjących) natomiast stacja mycia zbyt mała, wydłuża czas mycia zmniejszając tym samym dobową wydajność linii.

Dbamy o bezpieczeństwo produktu i personelu. Niedopuszczalne jest, by istniała możliwość swobodnej ingerencji w urządzenie czy też przełączanie instalacji w czasie trwania procesu mycia. Stosowane przez nas systemy sterowania automatycznie kontrolują prawidłowe ustawienie obiegów myjących. Przy każdym innowacyjnym projekcie stosujemy zasadę walidacji, polegającą na wykonaniu prototypu, który następnie badany jest w praktyce pod względem poprawności pracy oraz spełnienia norm bezpieczeństwa, higieny i ergonomii pracy. Taka praktyka pozwala na wyeliminowanie wszelkich nieprawidłowości. Po badaniach prototyp jest udoskonalany, by w efekcie końcowym projekt spełniał wszystkie stawiane mu wymogi jakościowe.

Przykładowe rodzaje elastomerów używanych w higienicznych konstrukcjach EPDM (uwaga: nie jest odporny na tłuszcze i oleje), HNBR, NR, NBR, FKM, VMQ, FFKM, SBR, silikon (MQ, VMQ, PVMQ

Artur Perz

Właściciel w Negelap – Automatyka

Przy projektowaniu instalacji higienicznych w polskim mleczarstwie należy wziąć pod uwagę kilka aspektów m.in. higieniczny, środowiskowy i ekonomiczny.

Pierwszym ważnym aspektem jest higieniczność, przy którym należy wziąć pod uwagę spełnienie wymagań stosowanych przyrządów pomiarowych m.in. aseptyczność połączenia, brak stref martwych i przecieków, kompatybilność z procesem czyszczenia CIP-/SIP- oraz niski współczynnik chropowatości powierzchni czujników mających kontakt z produktem. Spełnienie tychże wymagań gwarantuje nam spełnienie rygorystycznych wymagań aseptyczności jak i bezpieczeństwa produktu.

Drugim aspektem jest podejście środowiskowe tj. ochrona środowiska, która może być osiągnięta m.in. poprzez projektowanie systemów czyszczenia CIP- jako systemów wielokrotnego użytku z odzyskiwaniem środków czyszczących. Tak zaprojektowany system czyszczenia chroni środowisko oraz spełnia aspekt ekonomiczny poprzez oszczędność środków czyszczących. Tym sposobem środki czyszczące mogą być używane kilkukrotnie, wymagając jedynie dodania świeżych środków czyszczących. Oczywiście jakkolwiek, środki czyszczące powinny być używane ponownie tylko jeśli wszystkie środki są zupełnie rozdzielone między sobą.

Trzecim aspektem jest podejście ekonomiczne, co nie oznacza stosowanie przyrządów pomiarowych tańszych i niedostosowanych do wymagań instalacji higienicznych. Poprzez podejście ekonomiczne należy rozumieć stosowanie przyrządów przeznaczonych dla przemysłu spożywczego, kompatybilnych z procesem czyszczenia CIP-/SIP-, charakteryzujących się szybkim czasem odpowiedzi oraz powtarzalnością pomiaru. Drugim ważnym punktem podejścia ekonomicznego jest oszczędność środków czyszczących (rozdział kwasów i zasad) oraz oszczędność produktu (identyfikacja przemiany fazowej między produktem mlecznym a wodą). Pierwsze z nich umożliwia odzyskanie środków czyszczących oraz ich różnicowanie i przekierowywanie do odpowiednich zbiorników natomiast drugie umożliwia identyfikację między wodą płuczącą a produktem, powodując mniejszą stratę produktu oraz zmniejszenie kosztów odprowadzania ścieków.

Wnioskując z powyższego, oprócz najwyższej jakości wytwarzanego produktu nowoczesny projekt powinien zapewnić także niższe zużycie wody, wyższą wydajność – mniej cykli płukania, mniejsze zużycie środków czyszczących, większą dostępność procesu, zmniejszenie kosztów procesu oraz niższe koszty odprowadzania ścieków.

Strona 3 z 5