Potencjał ekonomiczny sektora mlecznego na Ukrainie (część 2)

Handel zagraniczny przetworami mlecznymi na Ukrainie

Doświadczenia krajów, które mają duży udział artykułów mlecznych w eksporcie (Holandia, Irlandia, Francja i Szwajcaria) wskazują na to, że dzięki dobrze rozwiniętym ogniwom przemysłu mlecznego oraz kanałom dystrybucji krajowych oraz eksportowych, zbudowały one silne rolnictwo i właściwy model społeczeństwa. Pozytywnym zjawiskiem było zwiększenie eksportu artykułów mlecznych na Ukrainie w latach 2004-2008, szczególnie dotyczyło to serów, których eksport w roku 2008 wzrósł o 31,7% w porównaniu z rokiem 2004. W latach 2004-2008 zmieniła się struktura eksportu. Według danych statystycznych w roku 2004 udział masła wynosił – 14,3 %; mleka kondensowanego i śmietanki kondensowanej – 35,3%; serów – 49,6%; innych produktów – 0,8%. W roku 2008 udział mleka kondensowanego i śmietanki kondensowanej – 34,3%; masła - 3,3%; serów – 59,0%; innych produktów – 3,4%. Zaznaczyć należy, że eksport ukraińskich artykułów mlecznych odbywa się bez subsydiowania. Wartość oferty eksportowej w 2008 roku zmniejszyła się o 3,4% w stosunku do 2007 roku i wynosiła 573 462,5 tys. USD (tabela 2).

Import nie odgrywał znaczącej roli na rynku mleka Ukrainy. Nastąpiło jednak zwiększenie importowanych serów (z 26,2% w 2004 roku do 52,2% w 2008 roku), masła (z 0,2% w roku 2004 do 2,2% w roku 2008); mleka kondensowanego i śmietanki kondensowanej (z 0,3% w roku 2004 do 1,6% w roku 2008). Wartość oferty importowej w 2008 zwiększyła się o 1,9% w stosunku do 2007 roku i wynosiła 90 360 tys. USD.

Tabela 2. Saldo handlu zagranicznego na Ukrainie w latach 2004-2008

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Derżkomstatu Ukrainy

Wzrost wielkości produkcji artykułów mlecznych w 2004 roku w dużej mierze miał eksportową orientację, ponieważ ponad 30% wyprodukowanych przetworów mlecznych (w ekwiwalencie wartościowym) zostało wyeksportowane. Sprzyjała temu dobra koniunktura rynkowa na światowym rynku. Eksport ukraińskich artykułów mlecznych, w ekwiwalencie mleka, w 2008 roku wyniósł 722,3 tys. ton, w tym do Rosji 368,6 tys. ton. Najbardziej eksportowym produktem w ostatnich latach były sery.

Według prognoz na 2009 rok, Ukraina wejdzie do piątki głównych eksporterów produktów mlecznych. Łączny eksport podstawowych produktów mlecznych z Ukrainy (sery, masło, pełne mleko w proszku i odtłuszczone mleko w proszku) będzie wynosił blisko 126,0 tys. ton, co stanowi 2,4 mln. ton w ekwiwalencie mleka surowego (tabela 3). W 2009 roku, mimo spadku globalnej produkcji mleka na Ukrainie (produkcja szacowana jest na 10,4 mln. ton mleka surowego), występowała będzie wyraźna nadwyżka produkcji nad spożyciem wewnętrznym. Roczne zapotrzebowanie na mleko płynne na Ukrainie wynosi blisko 2,1 mln. ton. W 2009 roku produkcja będzie większa o blisko 443,0 tys. ton w ekwiwalencie mleka. Produkcja pełnego mleka w proszku i odtłuszczonego mleka w proszku będzie o dwa razy wyższa od wewnętrznych potrzeb Ukrainy, natomiast produkcja serów prawie o 30%.

Tabela 3. Prognoza produkcji i eksportu wyrobów mlecznych na Ukrainie w 2009 roku [tys. t]

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Derżkomstatu Ukrainy

Podsumowanie i wnioski

1. Niskie spożycie wewnętrzne powoduje, że Ukraina jest eksporterem netto produktów mlecznych. Szacuje się, że w 2009 roku Ukraina wejdzie do piątki głównych eksporterów produktów mlecznych na świecie. Głównym produktem eksportowym Ukrainy, z produktów mlecznych, są sery. W 2008 roku, w strukturze asortymentowej eksportu produktów mlecznych, ich udział wynosił 59%. Szacuj się, że będzie dalej utrzymywany ten kierunek produkcji.
2. Obecna sytuacja wskazuje na to, że dla ukraińskich eksporterów bardziej dostępnym rynkiem jest rynek wschodni (Rosja i kraje byłego ZSRR). Wynika to z mniejszych wymagań jakościowych i społeczeństwo dysponuje niższą siłą nabywczą.
3. W przyszłości ze względu na dopływ wysokiej jakości artykułów z rynków zachodnich można przewidywać wzrastanie wymagań jakościowych rynków wschodnich.

dr inż. Andrzej Parzonko; Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw SGGW

mgr Nataliya Sulyma Department of Foreign Economic Activity Management Sumy National Agrarian University (Ukraina)