Transport żywności: Specyfika międzynarodowego obrotu żywnością
Konsekwencją utworzenia swobodnego przepływu towarów wewnątrz Wspólnoty było zniesienie kontroli towarów na granicach pomiędzy krajami członkowskimi; w zamian utworzony został wspólny system statystyki obrotu towarowego pomiędzy państwami w Unii Europejskiej – Intrastat. Wprowadzenie tego systemu spowodowało nałożenie na podmioty prowadzące wymianę handlową z innymi krajami członkowskimi obowiązku przekazywania informacji o zrealizowanych przez nich obrotach. Przepływy handlowe pomiędzy krajami członkowskimi zbierane są przez służby celne bezpośrednio od przedsiębiorców, których wartość obrotów z kontrahentami w innych państwach członkowskich przekracza wartości progowe, które w Polsce ustalane są przez Główny Urząd Statystyczny.
Wymienione rozporządzenia obowiązują również w przypadku importu towarów z krajów trzecich. Zgodnie z rozporządzeniem (WE) 178/2002 importowana żywność musi być zgodna z wymogami prawa żywnościowego lub warunkami uznanymi przez Wspólnotę przynajmniej za odpowiadające im, a gdy istnieją umowy między Unią Europejską a krajem wywozu, z wymogami zawartymi w tych umowach. Niezbędne jest jednak zapewnienie, że przywożona żywność podlega przynajmniej takim samym normom higieny jak żywność produkowana w Unii Europejskiej lub normom równoważnym, które zawarte są w rozporządzeniu (WE) 852/2004. W zależności od rodzaju przywożonej żywności wymagana jest rejestracja lub zatwierdzenie zakładu przez urzędową kontrolę. W Unii Europejskiej istnieją odrębne systemy importowe dla: żywności pochodzenia zwierzęcego, żywności pochodzenia niezwierzęcego oraz dla żywności zawierającej zarówno przetworzone składniki pochodzenia zwierzęcego, jak i składniki pochodzenia niezwierzęcego – czyli sklasyfikowane jako żywność mieszana. Aby transportowana żywność, zarówno drogą morską, lotniczą i lądową, spełniała wymagania określone w rozporządzeniach musi być ona poddana kontroli odpowiednich instytucji.
Ze względu na wielość działań, kontrole w transporcie importowanej żywności przypisane są poszczególnym instytucjom, wyróżnić można kontrolę: celną, sanitarną, weterynaryjną, fitosanitarną i jakości handlowej produktów rolno-spożywczych. Kontrole te niezbędne są między innymi w celu zapewnienia bezpieczeństwa zdrowia ludzi i zwierząt, sprawdzenia jakości i ilości transportowanych ładunków, poboru niezbędnych podatków i opłat, kontroli dokumentacji itp.
Kontrola w międzynarodowym obrocie żywnością, pomimo skomplikowanych procedur i szeregu regulacji prawnych, jest konieczna i wymaga zaangażowania wielu instytucji o charakterze urzędowym, jak i komercyjnym, jak agencje celne, podmioty zajmujące się transportem żywności.
