Produkty organiczne: Produkcja wyrobów organicznych

Organiczne (ekologiczne) wyroby mleczarskie stają się coraz bardziej popularne ze względu na rosnące zainteresowanie konsumentów zdrową żywnością oraz dbałością o środowisko naturalne. Produkty te są często droższe od konwencjonalnych, ale dają pewność co do jakości, pochodzenia i sposobu produkcji.

Wymagania prawne

Produkcja żywności ekologicznej jest regulowana przez różne przepisy Unii Europejskiej. Ogólnie rzecz biorąc, wytyczne prawne dotyczące produkcji żywności ekologicznej mają na celu promowanie zrównoważonego i ekologicznie odpowiedzialnego rolnictwa oraz zapewnienie, że produkty ekologiczne są wytwarzane zgodnie z najwyższymi standardami jakości i bezpieczeństwa. Najważniejszym przepisem jest rozporządzenie (WE) nr 834/2007, które ustanawia zasady produkcji, znakowania i kontroli produktów ekologicznych. 

Dla porównania, w USA produkcja żywności ekologicznej jest regulowana przez Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA) poprzez krajowy program ekologiczny (National Organic Program – NOP). NOP ustanawia krajowe standardy produkcji i znakowania żywności ekologicznej oraz określa wytyczne dotyczące stosowania pestycydów, nawozów i innych środków w rolnictwie ekologicznym. Produkty ekologiczne muszą być produkowane bez użycia syntetycznych pestycydów, antybiotyków, hormonów i GMO oraz muszą spełniać standardy produkcji i oznakowania, aby uzyskać certyfikat ekologiczny. Zarówno UE, jak i USA ustanowiły programy certyfikacji, aby zapewnić, że produkty ekologiczne spełniają normy określone w przepisach. Producenci muszą przejść przez rygorystyczny proces certyfikacji, aby móc sprzedawać swoje produkty jako ekologiczne, a następnie regularnie poddawać się kontrolom akredytowanych przez rząd instytucji certyfikujących, aby utrzymać certyfikat ekologiczny. Ekologiczne produkty mleczarskie podlegają rygorystycznym kontrolom i inspekcjom zarówno w gospodarstwie, jak i podczas przetwarzania. Logo ekologiczne, które jest charakterystycznym symbolem produkcji ekologicznej, może być używane tylko na produktach mlecznych, które zostały certyfikowane jako ekologiczne przez akredytowaną przez rząd instytucję certyfikującą.

Produkcja

Produkcja organicznych wyrobów mleczarskich opiera się na szeregu zasad, których celem jest minimalizacja negatywnego wpływu produkcji na środowisko oraz poprawa jakości wytwarzanych produktów. Istotnym elementem produkcji ekologicznych wyrobów mleczarskich jest źródło pochodzenia surowca, czyli mleka surowego. Według rozporządzenia UE nr 834/2007 istnieją kluczowe wymagania dotyczące ekologicznego surowego mleka:

• Surowiec mleczarski musi pochodzić od krów, które są hodowane zgodnie z zasadami ekologicznego rolnictwa, w środowisku naturalnym, z dostępem do pastwisk na ekologicznych gruntach i odpowiednich warunków życia. 
• Karmienie krów powinno odbywać się bez użycia pasz genetycznie modyfikowanych i z użyciem pasz organicznych. Ekologiczni hodowcy bydła mlecznego zwykle produkują swoją paszę, która jest często droższa i trudniejsza do uzyskania niż konwencjonalna. Zarówno pasza, jak i wyściółka muszą pochodzić z produkcji organicznej i być wolne od substancji zakazanych takich jak organizmy zmodyfikowane genetycznie (GMO). 
• Zwierzęta muszą być traktowane w sposób humanitarny, z zapewnieniem im wolnego wybiegu i odpowiednich warunków bytowych. Ekologiczne krowy mleczne muszą być wypasane na pastwiskach przez co najmniej sześć miesięcy w roku, co przyczynia się do ich zdrowia i dobrego samopoczucia oraz sprzyja zrównoważonemu rozwojowi ziemi.
• Nie można stosować antybiotyków i hormonów wzrostu, z wyjątkiem sytuacji, w których zdrowie zwierzęcia jest zagrożone (ekologiczni hodowcy bydła mlecznego muszą prowadzić szczegółowe rejestry wszelkich zabiegów, którym poddawane są zwierzęta).
• Surowe mleko musi być przetestowane pod kątem pozostałości substancji zabronionych i być wolne od zanieczyszczeń, aby uznać je za organiczne.
• Organiczna produkcja surowego mleka musi być certyfikowana przez upoważniony organ certyfikujący, który sprawdzi, czy producent spełnia wymagania i standardy.
• Ekologiczne surowe mleko musi być gromadzone, transportowane i przechowywane w sposób higieniczny, aby utrzymać jego jakość i skład. Mleko powinno być przetwarzane w ciągu 48 godzin od zebrania.
• Proces produkcji organicznych wyrobów mleczarskich jest podobny do produkcji konwencjonalnych wyrobów mleczarskich, ale musi odbywać się zgodnie z normami i standardami produkcji ekologicznej. Należy zwrócić uwagę, że stosowanie tradycyjnych metod przetwarzania mleka surowego może prowadzić do niższej wydajności. Proces produkcji jest ściśle kontrolowany przez instytucje certyfikujące, które przyznają certyfikaty gospodarstwom ekologicznym i ich produktom.
• Produkty mleczne pochodzące z upraw ekologicznych muszą być przechowywane i transportowane w sposób zapewniający zachowanie ich ekologicznego statusu, co może być trudniejsze i kosztowniejsze niż metody konwencjonalne.

Należy zwrócić uwagę, że szczególne wymagania dotyczące produkcji surowego mleka ekologicznego mogą się różnić w zależności od kraju, dlatego zawsze najlepiej skontaktować się z władzami lokalnymi, aby uzyskać najbardziej aktualne informacje.

Zastosowanie dodatków do żywności

Zgodnie z rozporządzeniem Komisji Europejskiej (WE) nr 834/2007 w produkcji żywności ekologicznej dozwolona jest tylko ograniczona liczba dodatków żywnościowych i muszą być one wymienione na zatwierdzonej liście dodatków do produkcji żywności ekologicznej. Ogólnie rzecz biorąc, stosowanie dodatków do żywności w przetwórstwie ekologicznym mleka jest ograniczone tylko do tych, które są niezbędne do utrzymania jakości (np. poprawy smaku i tekstury lub zwiększenia wartości odżywczej) i bezpieczeństwa produktu (zapobieganie zepsuciu). 

Stosuje się tylko naturalne składniki i dodatki pochodzące z certyfikowanych źródeł. W ekologicznej produkcji mleczarskiej dozwolone są na przykład kultury starterowe, w tym probiotyczne, oraz enzymy do produkcji sera. Stosowanie słodzików, konserwantów i barwników na ogół nie jest dozwolone, co wynika z faktu, że dodatki te często nie są zgodne z zasadami produkcji żywności ekologicznej mającymi na celu promowanie stosowania naturalnych i minimalnie przetworzonych składników.

Etykietowanie

Etykietowanie produktów mlecznych oznaczonych jako ekologiczne w UE również jest regulowane przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. dotyczące produkcji i oznakowania produktów ekologicznych oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 2092/91. Etykiety produktów mlecznych oznaczonych jako organiczne w UE powinny zawierać jasne i precyzyjne informacje na temat metod produkcji oraz spełniać rygorystyczne kryteria produkcji ekologicznej. Ma to na celu ochronę konsumentów i zapewnienie, że produkty mleczne oznaczone jako ekologiczne są najwyższej jakości.

Na etykiecie produktu muszą znajdować się potwierdzenie, że jest on produktem ekologicznym, oraz informacje o wykorzystywanych metodach produkcji. Wymagane są informacje takie jak nazwa organu certyfikującego, logo UE dla produktów ekologicznych oraz odsetek używanych składników organicznych. Etykieta nie może zawierać fałszywych lub mylących informacji dotyczących produktu, takich jak sugerowanie, że jest on zdrowszy lub lepszej jakości niż produkty nieorganiczne. 

Ponieważ produkty mleczne oznaczone jako organiczne muszą również spełniać surowe standardy dotyczące dobrostanu zwierząt, może to zostać odzwierciedlone na etykiecie produktu. Informacje dotyczące tego, że zwierzęta są przechowywane w warunkach swobodnego wybiegu, karmione wyłącznie organiczną dietą lub leczone bez stosowania antybiotyków lub hormonów również mogą być zawarte na opakowaniu. 

Wartość odżywcza

Wartość odżywcza produktów mlecznych pochodzących z upraw organicznych w porównaniu z produktami konwencjonalnymi jest tematem ciągłych badań i debaty. Niektóre badania sugerują, że organiczne produkty mleczne mogą zawierać wyższe poziomy niektórych składników odżywczych, podczas gdy inne publikacje nie wykazują istotnych różnic. Należy zauważyć, że zawartość składników odżywczych w produktach mlecznych może znacznie się różnić w zależności od wielu czynników, takich jak rasa krów, dieta zwierząt i zastosowane metody przetwarzania. W rezultacie trudno jest dokonać uogólnienia dotyczącego wartości odżywczej wszystkich produktów mlecznych, zarówno organicznych, jak i konwencjonalnych. Najważniejszymi czynnikami przy wyborze między mlekiem ekologicznym a konwencjonalnym mogą być osobiste preferencje lub obawy dotyczące dobrostanu zwierząt i zrównoważonego rozwoju środowiska.

Ekologiczne produkty mleczne i konwencjonalne produkty mleczne mogą różnić się niektórymi cechami jakościowymi, sensorycznymi i odżywczymi, w zależności od czynników takich jak system produkcji, skład paszy i metody przetwarzania. Ekologiczne produkty mleczne mogą mieć nieco inny smak i aromat w porównaniu do produktów konwencjonalnych ze względu na różnice w składzie paszy i praktykach zarządzania krowami. Na przykład mleko ekologiczne może mieć lepszy smak, ponieważ krowy mają dostęp do pastwisk.

Rentowność i konsumenckie postrzeganie

Uogólniając, koszt produkcji ekologicznej jest zwykle wyższy niż koszt produkcji konwencjonalnej ze względu na wyższe ceny pasz ekologicznych, surowsze przepisy i potrzebę certyfikacji. Na koszty produkcji mleczarskiej wpływają różne czynniki:

• koszty nakładów – organiczni hodowcy muszą płacić wyższe ceny za paszę ekologiczną i inne nakłady w porównaniu z konwencjonalnymi rolnikami,
• koszty produkcji – organiczni hodowcy muszą również płacić za certyfikaty i inspekcje, aby zapewnić, że ich produkty spełniają standardy ekologiczne,
• koszty przetwarzania – organiczne produkty mleczne muszą być przetwarzane przy użyciu metod zachowujących ich status organiczny, które mogą być droższe niż metody konwencjonalne,
• koszty marketingu i dystrybucji – organiczne produkty mleczne są często sprzedawane po cenie premium, co może zwiększyć koszty marketingu i dystrybucji.

Rentowność ekologicznej produkcji mleczarskiej może ulegać zmianom ze względu na różne czynniki, takie jak koszt produkcji, popyt na produkty ekologiczne, konkurencja na rynku i kanały dystrybucji. W Unii Europejskiej produkcja mleka organicznego jest wspierana przez różne środki, w tym dotacje i przepisy, które mają na celu promowanie rolnictwa ekologicznego i zwiększenie konkurencyjności produktów ekologicznych. Ekologiczne produkty mleczne są często sprzedawane po wyższych cenach w porównaniu do produktów konwencjonalnych, co może sprawiać, że ekologiczna produkcja mleka jest bardziej opłacalna dla rolników. Wielu konsumentów jest skłonnych zapłacić więcej za ekologiczne produkty mleczne, ponieważ uważają, że korzyści, takie jak wyższe standardy dobrostanu zwierząt i mniejszy wpływ na środowisko, przeważają nad kosztami. Należy jednak zauważyć, że dokładny koszt produkcji nabiału organicznego w Polsce może znacznie się różnić w zależności od skali produkcji, zastosowanych metod i innych czynników.

Wielu konsumentów uważa, że ekologiczne produkty mleczne są zdrowsze niż ich konwencjonalne odpowiedniki ze względu na brak pestycydów, hormonów wzrostu i antybiotyków. Mogą także uważać, że produkty ekologiczne są bogatsze w składniki odżywcze takie jak witaminy i minerały. Niektórzy konsumenci wybierają ekologiczne produkty mleczne ze względu na to, że postrzegają je jako bardziej zrównoważone dla środowiska. Wierzą, że ekologiczne praktyki rolne mają mniejszy wpływ na glebę, wodę i dzikie zwierzęta. Klienci mogą również wybierać ekologiczne produkty mleczne ze względu na dobrostan zwierząt. Uważają, że ekologiczne krowy mają większy dostęp do pastwisk i są lepiej traktowane niż krowy hodowane konwencjonalnie. Niektórzy konsumenci postrzegają również ekologiczne produkty mleczne jako lepiej smakujące i bardziej jakościowe niż produkty konwencjonalne. Wierzą, że ekologiczne praktyki rolne prowadzą do mleka i produktów mlecznych o lepszym smaku.

Koszt produktów mlecznych pochodzących z ekologicznych hodowli często jest wyższy niż koszt produktów konwencjonalnych. Niektórzy konsumenci uważają, że ekologiczne produkty są warte wyższej ceny ze względu na ich postrzegane korzyści zdrowotne i środowiskowe, podczas gdy inni wybierają produkty konwencjonalne ze względu na ich przystępną cenę. Ogólnie rzecz biorąc, postrzeganie produktów mlecznych pochodzących z organicznych hodowli i konwencjonalnych produktów mlecznych może się znacznie różnić w zależności od indywidualnych preferencji, wartości i priorytetów konsumentów.

Należy pamiętać, że opinie konsumentów nie zawsze są zgodne z naukowymi dowodami. Można przyjąć, że ekologiczne produkty mleczne oferują korzyści takie jak dobrostan zwierząt, lepsze praktyki środowiskowe oraz korzyści zdrowotne. Warto również zauważyć, że niektórzy konsumenci mogą mieć ograniczenia dietetyczne lub alergie, które wpływają na ich preferencje, inni mogą być bardziej wrażliwi na smak i konsystencję produktów mlecznych wytwarzanych z organicznych lub naturalnych składników.