Higiena: Higienizacja powietrza w zakładzie
Badania czystości mikrobiologicznej powietrza przeprowadza się metodą sendymentacyjną Kocha (opadania) i metodami zderzeniowymi. Różnica polega na sposobie poboru zanieczyszczeń powietrza do badań. Istnieją jeszcze inne metody badania powietrza np. metoda elektroprecypitacji, synfonizacji czy filtracji, ale są one mniej popularne.
Metoda sendymentacyjna polega na ekspozycji otwartych płytek z podłożem przez określony czas tj. 10 lub 15 minut. Po tym czasie płytki zamyka się i inkubuje w cieplarce (termostacie) w odpowiedniej temperaturze i czasie. Ze względu na użytkowanie pomieszczeń zaleca się wybranie do badań momentu najbardziej aktywnego ruchu powietrza, choć dla poznania sytuacji mikrobiologicznej zakładu należałoby badania powtarzać w kilku punktach tego samego pomieszczenia, na różnej wysokości od podłoża (np. na maszynach lub blatach roboczych), w regularnych odstępach czasu (np. co 3 godziny) przez co najmniej dwie zmiany. Wynik ostateczny oblicza się bazując na założeniu, że w czasie 5 minut na płytce o powierzchni 100 cm2 osiada tyle drobnoustrojów, ile znajduje się w 10 dm3 (0,01 m3) powietrza. Cechą pozytywną tej metody jest prostota, a ujemną to, że na płytkach osiada tylko część drobnoustrojów – głównie te skupione w większe aglomeraty, a badana objętość stanowi objętość umowną. Stwierdzono, że wyniki badań otrzymywane tą metodą są zazwyczaj trzykrotnie zaniżone.
Metoda zderzeniowa polega na zassaniu określonej objętości powietrza przez próbnik powietrza. Zassane powietrze wbija się w pożywkę powodując osiadanie na niej drobnoustrojów. Plusem tej metody jest dokładnie odmierzona ilość powietrza. W nowszych aparatach po pobraniu np. 1 m3 powietrza próbnik wyłącza się samoczynnie. Podobnie jak w przypadku metody sedymentacyjnej należy je powtarzać w ciągu dnia. Nie ma jednak konieczności pobierania próbek powietrza z kilku punktów jeśli pomieszczenie nie jest większe niż 100 m2. Zatem tą metodą da się przeprowadzić badanie taniej (mniej miejsc poboru prób), ale zdecydowanie trudniej będzie uzyskać dokładną i szczegółową informację skąd do pomieszczenia napływają zanieczyszczenia.
Za wskaźniki bakteriologicznego zanieczyszczenia powietrza bioareozolem z układu oddechowego ludzi i zwierząt przyjęto uważać gronkowce i paciorkowce hemolizujące (Staphylococcus albus, Steptococcus salivarius i Steptococcus viridans), gdyż siedliskiem tych bakterii jest człowiek i zwierzęta. Jako wskaźniki bakteriologicznego zanieczyszczenia powietrza cząstkami gleby przyjmuje się zaś promieniowce, a bioareozolem z wód powierzchniowych – Pseudomonas fluorescens.
Wymagania mikrobiologiczne dla powietrza atmosferycznego oraz metody badań opisuje Polska Norma PN-89/Z-04111. Nie jest ona najlepsza pod względem wartości dla pomieszczeń, w tym produkcyjnych.
Piśmiennictwo:
- Duszkiewicz-Reinhard W., Grzybowski R., Sobczak E.(1999). Teoria i ćwiczenia z mikrobiologii ogólnej i technicznej. Wydawnictwo SGGW, Warszawa
- Kołożyn-Krajewska D. (red.) (2001). Higiena produkcji żywności. Wydawnictwo SGGW, Warszawa
- Kośla T. (2003). Ćwiczenia z higieny zwierząt. Wydawnictwo SGGW, Warszawa
- Krzysztofik B. (1986). Mikrobiologia powietrza. Wydawnictwa Politechniki Warszawskiej, Warszawa
- Krzysztofik B., Ossowska-Cypryk K. (1997). Ćwiczenia laboratoryjne z mikrobiologii powietrza. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa
- Żakowska Z., Stobińska H.(red.) (2000). Mikrobiologia i higiena w przemyśle spożywczym. Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź
