Sery twarogowe: Klasyka polskiego nabiału
Rynek polskich twarogów
Twarogi są tradycyjnymi produktami mleczarskimi znajdującymi się w portfolio większości liczących się przetwórców mleka. Do największych producentów zaliczamy m.in. Mlekpol (SM), Grupę Mlekovita, Garwolin (OSM), Piątnica (OSM), Grupę Polmlek, Włoszczową (OSM). Są to producenci wytwarzający twarogi na dużą skalę. Odrębną grupę stanowią mniejsi producenci, którzy od lat kultywują tradycyjne metody produkcji.
Michał Polak
Junior consultant w panelu gospodarstw domowych CPS GfK / YouGov
Kategoria serów białych typu twarogowego odnotowała w ostatnim roku (październik 2023 – wrzesień 2024) wzrost pod względem zakupionego wolumenu o 4,9% (do ponad 138 tys. ton) w porównaniu z analogicznym okresem rok wcześniej. Wartość zakupów kategorii wzrosła nieco bardziej – o 6,9% (do 2,64 mld zł), a to za sprawą wyższej średniej ceny (+1,9%) w tej kategorii. Produkty kupowane są przede wszystkim jako pakowane – stanowią one nieco ponad 93% pod względem zakupionego wolumenu. Sery twarogowe kupowane na wagę stanowią zaledwie ok. 6,5% zakupów całej kategorii w ujęciu wolumenowym. Proporcja ta utrzymuje się na podobnym poziomie w obu analizowanych okresach.
Jako surowiec (rodzaj mleka) używany do produkcji twarogów dominuje mleko krowie. Sery twarogowe z mleka krowiego stanowiły w ostatnim analizowanym roku nieco ponad 80% (udział w wolumenie zakupów kategorii), choć odnotować należy, że udział ten nieco się obniżył – głównie na rzecz serów z mleka mieszanego. Sery z mleka mieszanego stanowią prawie 19% wolumenu zakupów. Na trzecim miejscu, ale z bardzo małym udziałem (poniżej 1%), uplasowały się sery twarogowe z innego rodzaju mleka (np. kozie, owcze).
W kategorii serów białych typu twarogowego dominuje forma klinka/rożka (ponad 18% udziału w wolumenie zakupów kategorii w ostatnim analizowanym roku), a w dalszej kolejności – z podobnym udziałem – wiaderka. Na trzecim miejscu są kostki (udział 13,6% w ujęciu wolumenowym).
Jeśli chodzi o rodzaj sera, to w analizowanej kategorii dominują twarogi (bez mała 72% zakupów pod względem udziału w zakupionym wolumenie). Na drugim miejscu znajdują się sery mozzarella (z udziałem 10,5%), a na trzecim – ser mascarpone (prawie 8% udziałów w wolumenie zakupów kategorii). Czwarte miejsce zajmują sery feta (6,4% zakupów kategorii). Pozostałe wyroby w tej kategorii stanowią w sumie zaledwie 3,4%.
Dominujące miejsce zakupu produktów z kategorii serów typu twarogowego to dyskonty. Dodatkowo ich udział w wolumenie zakupów kategorii wzrósł w ostatnim analizowanym roku z nieco ponad 55% do prawie 58%. Osiągnięto ten wzrost kosztem hipermarketów i sklepów małoformatowych, których udziały się zmniejszyły. Udział supermarketów pozostał na względnie stałym poziomie.
Najwięksi gracze (jako LO – label owners, właściciele marek) na rynku serów twarogowych to: Biedronka – 29,8% udziału pod względem zakupionego wolumenu (w okresie październik 2023 – wrzesień 2024), Lidl – 13,1%, Lactalis Polska – 8,5%, Piątnica OSM – 6,1% oraz Mlekovita – 5,0%. Widać wyraźnie, że istotnym segmentem w kategorii są produkty marek własnych detalistów.
Zakupy kategorii wykazują sezonowość – najwyższe są w 1 i 4 kwartale, z kolei kwartał drugi i w szczególności trzeci to okres niższych zakupów tej kategorii.
Jako że znaczną część kategorii stanowią twarogi, warto przyjrzeć się dokładniej temu segmentowi. Zakupiony wolumen twarogów wzrósł o 2,2% (do ponad 99 tys. ton). Ciekawe, że wartość zakupów tych produktów wzrosła tylko o 1,1% (do 1,55 mld zł). Stało się tak dlatego, że średnia cena twarogów w ostatnim analizowanym roku (październik 2023 – wrzesień 2024) zmniejszyła się o 1% w porównaniu z rokiem ubiegłym. Jest to istotna informacja, zwłaszcza w odniesieniu do nadal dość wysokiej inflacji.
Analogicznie jak cała kategoria, także i twarogi są kupowane przede wszystkim w dyskontach. Nie może być inaczej, skoro ten segment wyraźnie dominuje w całej grupie serów typu twarogowego. Podobnie jak w przypadku całej kategorii, dyskonty zwiększyły swój udział kosztem hipermarketów i sklepów małoformatowych.
Zasadne wydaje się – jako swego rodzaju prognoza – stwierdzenie, że w najbliżej przyszłości kategoria będzie się rozwijać, a wolumen zakupów dokonywanych przez polskie gospodarstwa domowe nadal będzie rósł. Na to przynajmniej wskazuje analiza zmian wskaźników konsumenckich w ostatnim analizowanym okresie.
„Jakość Tradycja”
To system jakościowy, którego celem jest wyróżnianie produktów żywnościowych wysokiej jakości, z uwzględnieniem wyrobów tradycyjnych. Od 12 czerwca 2007 r. system „Jakość Tradycja” jest uznawany za krajowy system jakości żywności. W systemie tym zwraca się uwagę na: jakość produktu, kontrolę jakości, otwartość systemu, jego przejrzystość oraz identyfikowalność produktu.
Do systemu są przyjmowane produkty mające nie tylko unikatową jakość, ale także reputację i inne cechy odróżniające je od innych produktów działających w tej samej kategorii. Każdy producent ubiegający się o ww. znak musi zadeklarować zachowanie wyższych standardów produkcyjnych lub wyjątkowych i unikatowych cech oferowanego produktu. W trakcie procesu certyfikacji bierze się pod uwagę jakość wynikającą z tradycji.
Wszyscy producenci są zobowiązani do posiadania certyfikatu zgodności potwierdzającego, że produkty są wytwarzanie zgodnie ze specyfikacją. Producenci używający znaku jakościowego „Jakość Tradycja” powinni poddawać swoje produkty kontroli, której celem jest potwierdzenie, że wykorzystywana metoda wytwarzania jest zgodna z metodą deklarowaną we wniosku. Zaletą systemu wg użytkowników jest otwartość. Oznacza to, że do systemu mogą zgłosić się wszyscy rolnicy, producenci rolni, przetwórcy w kraju i za granicą, członkowie Polskiej Izby Produktu Regionalnego i Lokalnego i podmioty nie należące do niej.