Maślanka: Maślanka nie tylko do picia
Zdrowotne walory maślanki
Przede wszystkim warto podkreślić, że maślanka należy do najmniej kalorycznych przetworów mlecznych, ale jednocześnie utrzymuje uczucie sytości po spożyciu. Ma – jak wspomniano powyżej – cenne wartości odżywcze i pozytywny wpływ na zdrowie. Jest produktem lekkostrawnym: w przewodzie pokarmowym jest rozkładana 2-3 razy szybciej niż mleko.
Maślanka ma też niski indeks glikemiczny (IG) i jest polecana osobom na diecie odchudzającej. Zawiera unikalne składniki (bioaktywne białka i lipidy) w błonach kuleczek tłuszczu mlecznego (MFGM), które posiadają właściwości przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwnowotworowe i hipocholesterolemiczne. Wbrew pozorom maślanka nie jest za to dobrym źródłem białka – warto jednak zaznaczyć, że jest to białko o wysokiej wartości biologicznej.
W związku z tym, że w jej składzie znajduje się kwas mlekowy, maślanka postrzegana jest jako dobry produkt o działaniu odkwaszającym organizm. Kwas ten pobudza wydzielanie soku żołądkowego, dzięki czemu ułatwia i reguluje trawienie.
Maślanka jest produktem o działaniu probiotycznym i wykazuje pozytywny wpływ na mikroflorę jelit. Jest pomocna w regulowaniu równowagi flory jelitowej – zwiększa ilość dobroczynnych bakterii i zmniejsza namnażanie gnilnych bakterii chorobotwórczych z rodzaju Clostridium. Obecność kwasu mlekowego sprzyja rozwojowi dobroczynnych bakterii jelitowych, co przekłada się na ochronę przed infekcjami, poprawę pracy jelit, uregulowanie rytmu wypróżnień, lepsze odżywienie komórek nabłonka jelita i mniejsze ryzyko nowotworów jelita grubego. Zapobiega zaparciom i reguluje wytwarzanie żółci. Maślanka – obok kefiru – zalecana jest do spożywania w trakcie i po kuracji antybiotykowej.
Wysoka zawartość wapnia wpływa na układ kostny, pracę serca oraz kondycję naczyń krwionośnych. Witaminy z grupy B występujące w maślance czuwają nad prawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego, uspokajają, zwalczają bezsenność. Napój zawiera również inne cenne minerały: magnez, sód, potas i fosfor.
Kolejnym bardzo cennym składnikiem maślanki jest lecytyna. Znajduje się ona w komórkach tłuszczowych, które są rozrywane podczas produkcji masła, i prawie w całości przechodzi do maślanki. Lecytyna wpływa na pamięć i koncentrację, wspomaga pracę wątroby, uczestniczy w metabolizmie tłuszczu i cholesterolu, spowalnia starzenie komórek i pełni wiele innych ważnych funkcji.
Grzegorz Mech
Business Development Manager, Consumer Panel Services GfK
„Kiedy kiermasz, daj babo maślanki” – mówi polskie powiedzenie. Definicja mówi z kolei, że maślanka to napój mleczny powstały w efekcie oddzielenia tłuszczu od zmaślanej śmietanki. Zasadne wydaje się patrzenie na zakupy maślanki w odniesieniu do napojów mlecznych typu kefir czy jogurt, które można potraktować jako produkty substytucyjne. Zapewne ortodoksyjni wielbiciele maślanki skrzywią się na takie stwierdzenie i powiedzą: „Gdzie kefirowi do maślanki?!”, a zdeklarowani wielbiciele kefiru podobnie pomyślą o maślance – wydaje mi się jednak, że wielu z nas tak właśnie patrzy na kategorię. Maślanka w ciągu pierwszych 6 miesięcy bieżącego roku została kupiona w ponad 40% polskich gospodarstw domowych. Liczba nabywców utrzymała się na stabilnym, wysokim poziomie, podobnym jak w analogicznym okresie rok wcześniej. Kategoria maślanki znalazła się w koszyku zakupowym średnio nieco ponad 4 razy. Całkowity wolumen zakupów nieco zmalał (ok. -3% w pojemności i ok. 2% w liczbie opakowań). Jednocześnie zdecydowanie wzrosła ich wartość (o ponad 20%), co wynika z dynamicznego wzrostu średniej ceny. Zmiana wolumenu wskazuje na zmniejszenie wielkości opakowań przez producentów. Warto zwrócić uwagę na to, że zmniejszenie wolumenu zakupów miało miejsce w niewielkim stopniu, patrząc na dynamikę wzrostu średniej ceny, która zdecydowanie przewyższa poziom inflacji. Produkty pod markami producentów (branded) stanowiły w pierwszej połowie roku 2023 ok. 2/3 zakupów kategorii maślanki zarówno pod względem wolumenu, jak i wartości zakupów dokonywanych przez gospodarstwa domowe na swoje potrzeby. Należy tutaj podkreślić, że dzieje się tak pomimo stosunkowo dużej różnicy średniej ceny private label vs. branded, która wynosi bez mała 20%. Produkty marek własnych są w analizowanej kategorii zdecydowanie tańsze. W ciągu pierwszych 6 miesięcy bieżącego roku, porównując z analogicznym okresem rok wcześniej, produkty branded straciły nieco nabywców (-1,5 pp.), podczas gdy produkty private label zostały kupione przez nieco większą liczbę gospodarstw (+0,5 pp.). Zasadne wydaje się stwierdzenie o przeniesieniu zakupów przez część nabywców do marek własnych. Co ciekawe, jeżeli spojrzymy na głównych graczy w kategorii, to istotną rolę odgrywają marki głównych sieci dyskontowych – Biedronki i Lidla (Mleczna Dolina i Pilos). Udział sześciu głównych graczy w kategorii maślanki wynosi ponad 70% w ujęciu wolumenowym. Liderem jest Mlekpol ze swoją Maślanką Mrągowską – ponad 27% udziału w wolumenie zakupów. Handel wielkopowierzchniowy odpowiada za prawie 82% wolumenu i 84% wartości zakupów kategorii. Liderem w kontekście kanałów dystrybucji w kategorii maślanki są dyskonty, stanowiące ponad połowę rynku wolumenowo i prawie 48% wartościowo. Należy zauważyć istotną rolę sklepów małopowierzchniowych, które odpowiadają za prawie 15% wolumenu i prawie 17% wartości zakupów kategorii dokonywanych przez polskie gospodarstwa domowe.
Głównym wyzwaniem dla producentów maślanki w najbliższym czasie będzie prawdopodobnie dopasowanie oferty cenowej do możliwości nabywców. Racjonalizacja budżetów domowych może skutkować poszukiwaniem tańszych produktów i odchodzeniem od tych markowych do marek własnych. Patrząc na całość kategorii, można stwierdzić, że sytuacja jest stabilna i nie należy spodziewać się drastycznych zmian w zakupach dokonywanych przez gospodarstwa domowe.
Dane zakupowe z Panelu Gospodarstw Domowych GfK Polonia (próba 8 000 gospodarstw domowych, reprezentatywna dla populacji 13 658 tys. gospodarstw domowych w Polsce wg GUS, zakupy dokonywane przez polskie gospodarstwa domowe na swoje potrzeby, tzn. przynoszone do domu).
