Sery: Opakowania do serów i produktów mlecznych

Mleko i produkty mleczne wysoko stawiają poprzeczkę producentom opakowań. Niezwykła wrażliwość świeżych produktów obwarowana jest szeregiem najwyższych standardów jakości, które dotyczą zarówno samej żywności, jak i opakowań, które są dopuszczone do kontaktu z nią. Rozwój technologii w branży opakowań przyczynił się do przedłużenia świeżości produktów mlecznych, zachowania ich niepowtarzalnych smaków oraz aromatów. Jest to zauważalne zwłaszcza w przypadku opakowań do serów. 

Bogactwo i różnorodność tej grupy produktów wymusiły indywidualne dopasowanie rodzaju użytego opakowania i technologii pakowania. Konsumenci troszczą się o środowisko i w związku z tym wybierają te produkty, których opakowania są dla niego przyjazne lub biodegradowalne. W dalszym ciągu nie bez znaczenia pozostaje zachowanie atrakcyjności wizualnej nabiału. 

Sery mają swoiste wymagania w zakresie przechowywania. Różne rodzaje serów wymagają innych opakowań: sery dojrzewające i niedojrzewające, twarde, twarogowe, topione, tarte, w wiórkach, wędzone, w zalewie, w serwatce, w formie pałeczek itp.

Sery twarogowe należą do grupy wyrobów mleczarskich charakteryzujących się krótką trwałością ze względu na swój skład chemiczny, obecność aktywnej mikroflory kwaszącej, a także ze względu na wysoką aktywność wody. W wyniku reinfekcji bądź wskutek rozwoju mikroflory niepożądanej, zanieczyszczającej, przykładowo pochodzącej od surowców, trwałość serów może ulec zmniejszeniu. Bariera, jaką stanowi wybrany materiał opakowaniowy, w pewnym stopniu formuje strukturę produktu, jego konsystencję, smak, zapach – czyli wszystko to, co jest dla konsumenta najistotniejsze. Bardzo często wypadkowa tych cech decyduje o zakupie bądź rezygnacji z danego produktu. Oczywistym jest także to, że opakowanie ma wpływ na zachowanie optymalnych warunków przechowywania, a także transportu. Chroni przed niekorzystnymi zmianami, które mogą w produkcie zachodzić, wydłuża okres trwałości, przydatności do spożycia (shelf life). Ważnym zadaniem jest ochrona produktu przed zanieczyszczeniami krzyżowymi, a także przed wnikaniem niepożądanych zapachów ze środowiska zewnętrznego. 

W produkcji opakowań coraz więcej uwagi poświęca się wygodzie użytkowania. Coraz częściej można spotkać funkcjonalne, praktyczne opakowania, które wraz z barierą tlenową stanowią wyróżnik na tle pozostałych. Producenci prześcigają się w oferowaniu coraz wygodniejszych opakowań. Możemy spotkać na przykład produkty porcjowane w kształcie klinka z dopasowaną podstawką służącą jednocześnie zarówno jako wieczko, jak i jako tacka do bezpośredniego podania serów dojrzałych. Nie bez znaczenia pozostaje informacja o tym, czy opakowanie nadaje się do recyklingu. Przemysł opakowaniowy podejmuje prace nad redukcją wagi, stosowane są także specjalne membrany barierowe czy dodatkowe zamknięcia uniemożliwiające przypadkowe otwarcie. Liczy się wszystko: od ustawności opakowania na półce sklepowej, przez ustawność samych pustych opakowań oczekujących na proces napełniania, współczynnik tarcia (odpowiedni dla linii pakujących), grubość ścian opakowań (preferowane są cienkie), po projekty pokrywek oraz prostotę użytkowania, a wszystko w trosce o zrównoważony rozwój, zachowanie wysokiego poziomu higieny w procesach produkcyjnych i racjonalne gospodarowanie materiałem opakowaniowym. W przypadku redukowania grubości materiału często wykorzystywany jest EVOH, czyli alkohol etylenowo-winylowy, powszechnie stosowany jako bariera tlenowa w opakowaniach dla żywności. Charakteryzuje się niską przepuszczalnością tlenu, zapobiegając szybkiemu psuciu się produktów spożywczych. Już niewielka warstwa EVOH rzędu jednego mikrona polepsza parametry jakościowe, skuteczniej zabezpieczając produkty w opakowaniu i przedłużając termin przydatności do spożycia. 

Na rynku są także opakowania opisywane jako recyklowalne opakowania barierowe niezawierające alkoholu etylenowo-winylowego. To lekka folia, do produkcji której wykorzystano technologię z użyciem powłok z transparentnego tlenku aluminium. Tak powstała monomateriałowa wysokobarierowa folia z jednoczesną redukcją wagi opakowania i redukcją ilości surowca. Umożliwia całkowity recykling z jednoczesnym zachowaniem właściwości pierwotnego wyrobu. Wysoce pożądana jest produkcja opakowań wykonanych z materiałów odnawialnych czy też pochodzących z recyklingu. Zastosowanie opakowań bio, zawierających odnawialne surowce pochodzące z biomasy roślinnej czy też z chemicznego recyklingu, pozwala na ograniczenie śladu węglowego produkowanych wyrobów gotowych. Wskazane jest, aby pochodzenie surowców ze źródeł naturalnych było potwierdzone stosownym certyfikatem. 

Jeśli chodzi o opakowania nadające się do recyklingu, to są materiały, które dzięki swojej strukturze (w jej skład wchodzą głównie poliolefiny, głównie polietyen PE, polipropylen PP lub PET, co najmniej 90%). Polietylen PE i polipropylen PP to materiały stosowane w produkcji zakrętek, dozowników, zamknięć itp. Dzięki wprowadzaniu różnego rodzaju domieszek, takich jak antyutleniacze, stabilizatory przeciwko promieniowaniu UV, barwniki, środki poprawiające płynność, możliwe jest modyfikowanie właściwości polietylenu PE i polipropylenu PP. 

Wracając do aspektów wizualnych opakowań, wciąż istotne znaczenie mają także niebarwione części opakowania, które pozwalają klientowi przyjrzeć się produktowi i ocenić go w oparciu o własne gusta i doświadczenie konsumenckie. Niezaprzeczalnie ważne są także takie cechy jak: wytrzymałość mechaniczna, niewytwarzanie dodatkowych zapachów własnych materiału, nietoksyczność, przystosowanie do wykorzystywania w przemyśle spożywczym, stabilność zgrzewów opakowania, zabezpieczenie przed powstawaniem niepożądanego zamglenia wewnątrz opakowania. Kondensacja pary wodnej w postaci małych kropel na wewnętrznej powierzchni opakowania nie dość, że utrudnia ocenę zapakowanego produktu, to dodatkowo sprawia nieestetyczne wrażenie, a produkt może szybciej ulec zepsuciu. Oprócz materiału ważny jest także system pakowania. Do wyboru są system pakowania w atmosferze ochronnej (MAP – Modified Atmosphere Packaging) i pakowanie w atmosferze próżniowej wraz z powlekaniem wewnętrznej strony folii środkiem anty-fog, który niweluje zjawisko skraplania wody od strony produktu. 

Opakowania wysokobarierowe są niezbędne w przypadku bardzo wymagających produktów mleczarskich, jakimi są sery. Są to opakowania o bardzo dużej szczelności – to niezmiernie ważne ze względu na to, że pakowane są produkty świeże, o krótkim terminie przydatności do spożycia, podatne na zepsucie, zwłaszcza jeśli będą nieprawidłowo przechowywane (na przykład w zbyt wysokiej temperaturze). W sytuacji gdy producent żywności jest zadowolony z parametrów stosowanych przez niego opakowań, a pragnie jedynie odświeżyć bądź ujednolicić wizerunek danej kategorii, aby wyróżnić się na tle podobnych produktów, warto przeanalizować wygląd opakowania od strony wizualnej. Zbudowanie, często od nowa, wizerunku produktu z zaangażowaniem specjalistów od marketingu i promocji przynosi wymierne efekty w postaci wzrostu zainteresowania produktem, daną grupą produktów czy marką, a zainteresowanie to może przełożyć się na wzrost sprzedaży. Producent, zmieniając albo ujednolicając szatę graficzną / wygląd opakowań z danej grupy, niejako porządkuje portfolio swoich produktów, czyniąc je bardziej zauważalnymi dla konsumenta. Stosowanie kolorystyki jako wyróżnika kategorii produktów w kwestii na przykład zawartości tłuszczu pozwala klientowi nauczyć się informacji o produkcie. To przyczynia się bezpośrednio do szybszego odnalezienia produktu o konkretnych cechach na sklepowej półce, zapewnia też ponowny zakup w przyszłości bez wczytywania się w etykiety, na co konsumenci nie zawsze mają czas. 

Bardzo szeroka gama produktów, zróżnicowana pod kątem gatunków, form i przeznaczenia, determinuje równie duży wybór opakowań. Celem jest zrównoważenie wymogów wynikających z technologii produkcji od specyfiki transportu, łańcucha dostaw, przez świadomość naturalnych procesów zachodzących w pakowanej żywności, po oczekiwania konsumentów. Można zauważyć, że rynek skłania się ku rozwiązaniom w postaci serów plasterkowanych pakowanych w termoformowalne opakowania z twardą folią dolną, podczas gdy sery w sprzedawane w kawałkach pakowane są w folię termokurczliwą o odpowiednio dobranej przepuszczalności ze względu na proces dojrzewania zachodzący w samym opakowaniu. Niesłabnącą popularnością cieszą się opakowania na sery z możliwością ich późniejszego zamknięcia, co zapobiega wysychaniu produktu, ograniczając potencjalne marnowanie żywności. Często producenci, chcąc podkreślić wyjątkowość swoich produktów, gdy są to produkty premium, szukają dla nich nietuzinkowych opakowań, które pomogą wyróżnić się na sklepowej półce. W tym wypadku specjaliści dopasowują do produktu estetyczną formę opakowania, dobierają odpowiednią szatę graficzną, dodają funkcjonalności, wygody i ergonomicznych kształtów, dalej poszukując nietypowych zamknięć. Na skuteczność sprzedaży danego produktu składa się wiele czynników. Trudno nie zgodzić się z twierdzeniem, że wygląd opakowania podlega ocenie tzw. „pierwszego wrażenia”, zwłaszcza w sytuacji, gdy konsument nie miał wcześniej do czynienia z danym produktem, a pierwszych informacji na jego temat dostarcza mu opakowanie. Wizualna ocena produktu przekłada się na decyzję zakupową. 

W wyniku używania opakowań jako oręża w walce o wysoką sprzedaż branża marketingu opakowaniowego dynamicznie się rozwija. Należy zwrócić uwagę na to, że rozszerzenie podstawowej funkcji opakowania o nowe aspekty reklamowe na skalę globalną powinno odbywać się w duchu idei zrównoważonego rozwoju, z poszanowaniem środowiska naturalnego, przestrzeganiem prawa i dostosowywaniem się do panujących w branży spożywczej wymogów produkcyjnych i higienicznych.