Opakowania do mleka: Opakowania kartonowe do mleka

Zarówno w branży spożywczej, jak i poza nią od dłuższego czasu można zaobserwować ogólnoświatowy trend dążący do zrównoważonej gospodarki odpadami – wprowadzanie opakowań z odnawialnych surowców, a także wykonanych z takich materiałów, które można poddać procesowi recyklingu. Szeroko wdrażane rozwiązania mające na celu zwiększenie świadomości wpływu przemysłu na środowisko naturalne za pomocą kampanii edukacyjnych wśród producentów żywności i konsumentów oraz wprowadzanie regulacji prawnych nakładających na producentów sprecyzowane obowiązki dotyczące ich działalności mają przysłużyć się środowisku naturalnemu i zadbać o planetę dla przyszłych pokoleń. Zmienił się także profil konsumenta: obecnie robi on zakupy w sposób bardziej przemyślany niż dotychczas. Jest świadom konsekwencji, jakie niesie dla środowiska wybór produktów, których sposób wytwarzania bądź opakowanie mogą mu zaszkodzić. Nierzadko dochodzi do sytuacji, w której producenci poszukują równowagi pomiędzy jakością produktu i rodzajem opakowania, który tę jakość ma zapewnić. Wypracowany kompromis oceniany jest przez konsumenta, który ostatecznie decyduje, czy produkt kupi, czy nie, oraz w jakim opakowaniu.

Producenci stają przed wyzwaniami gospodarki o obiegu zamkniętym, której głównym założeniem jest zrównoważone zużycie surowców, a produkcja odpadów jest zoptymalizowana. Najważniejsze są tutaj dążenie do zapobiegania powstawaniu odpadów, ponowne używanie opakowań bądź ich ponowne napełnianie, recykling oraz kompostowalność. Branża opakowaniowa, która specjalizuje się w dostarczaniu opakowań kartonowych stosowanych w przemyśle spożywczym, także powinna zwracać uwagę na to, jakiego rodzaju opakowania ma w ofercie. W obecnych realiach wskazane jest, aby oferowane opakowania były wykonane z materiałów odnawialnych, zawierających tylko niewielką ilość tworzyw sztucznych, i nadawały się do recyklingu. Wskazane jest dopracowanie sposobu zamknięcia – czy będzie to nakrętka (która również będzie poddawana analizie pod kątem równowagi środowiskowej), czy może inne rozwiązanie. 

W ostatnich latach koncepcja zrównoważonego rozwoju stała się jedną z kluczowych spraw poruszanych w związku z założeniami gospodarki o obiegu zamkniętym, zaś w przypadku opakowań do produktów spożywczych skupia się także na rzeczywistej ocenie cyklu życia różnego rodzaju opakowań z uwzględnieniem możliwości, jakie dają wykorzystanie opakowań kartonowych przyjaznych środowisku, minimalizacja i unikanie nadmiaru opakowań. 

Opakowanie, a dokładnie materiał, z którego jest wykonane, ma wpływ na jakość mleka, z czego doskonale zdaje sobie sprawę zdecydowana większość konsumentów. Obecnie pod lupą przemysłu mleczarskiego znajduje się emisja gazów cieplarnianych, pomiar i redukcja tej emisji, zwłaszcza że nabiał stanowi jedno z głównych źródeł pożywienia. W przypadku opakowań na mleko największą trwałość produktu zapewniają wielowarstwowe, laminowane opakowania kartonowe. Przykładowe wdrożone rozwiązania zakładają wprowadzenie do produkcji i obrotu innowacyjnych opakowań kartonowych, które wytworzono z materiałów pochodzących z surowców odnawialnych i nadających się do recyklingu. Powstają także zakłady specjalizujące się w odbieraniu odpadów określonego rodzaju i nadające im większego znaczenia w gospodarce o obiegu zamkniętym, której przyświeca cel zużywania zasobów w sposób przemyślany i zrównoważony. Parlament Europejski opracowuje przepisy, które mają za zadanie przyczynić się do poprawy gospodarki odpadami, a także takie, które mają wskazywać przejście od gospodarki liniowej do zgodnej z unijnym planem gospodarki w obiegu zamkniętym. Zgodnie z celem osiągnięcia neutralności klimatycznej Unii Europejskiej do 2050 r. Komisja Europejska zaproponowała kilka pakietów środków dla przyspieszenia przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym, w tym te obejmujące wsparcie zrównoważonych produktów, a także prace nad wzmacnianiem pozycji konsumentów w obszarze objętym zieloną transformacją. Nowe wymogi nie ominą branży opakowaniowej – Komisja Europejska opracowała nowe przepisy również w tym zakresie. Wśród nich znalazły się propozycje wyraźnego znakowania, którego celem jest wsparcie ponownego użycia, oraz udział w recyklingu czy przestawienia na stosowanie biopochodnych i biodegradowalnych tworzyw sztucznych nadających się do kompostowania. 

Rekordowy poziom odpadów opakowaniowych na terenie Europy został odnotowany w 2017 r., zaś poprzez wprowadzenie nowych przepisów postawiono ambitny cel – do 2030 r. wszystkie opakowania na rynku Unii Europejskiej mają nadawać się do recyklingu bądź do ponownego wykorzystania. Komisja Europejska zwraca uwagę na fakt, że liczba opakowań zaczyna stanowić coraz poważniejszy problem, zaś na każdego mieszkańca Europy przypada około 180 kg odpadów opakowaniowych rocznie. W związku z tym podjęto wysiłki dążące do rozwiązania problemu nadmiernej liczby opakowań, ulepszenia ich konstrukcji czy składu celem ponownego ich użycia i recyklingu. Projekt Komisji Europejskiej dotyczący opakowań i odpadów opakowaniowych z 30 listopada ubiegłego roku (w skrócie PPWR – Packaging and Packaging Waste Regulation) obejmuje cały cykl życia wszystkich opakowań. Nakłada on szereg obowiązków dotyczących zrównoważonego rozwoju w zakresie wpływu na środowisko wraz z oznakowaniem, które będzie determinowało wprowadzenie produktu do obrotu. Obowiązki te nakłada zarówno na producentów (w myśl Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta), jak i na pozostałych uczestników łańcucha. Główne założenia projektu odnoszą się do możliwości poddania opakowań recyklingowi – zgodnie z nimi od 1 stycznia 2030 r. każde opakowanie powinno zostać zaprojektowane tak, aby nadawało się do recyklingu, zaś już od 2035 r. tak, aby mogło zostać włączone w szeroko pojęty system recyklingu z wprowadzeniem klas wydajności. 

Najwyższa klasa – oznaczona symbolem A – będzie oznaczała 90% zdatności do recyklingu w przeliczeniu na jednostkę masy, zaś klasa najniższa – oznaczona literą E – będzie reprezentowała te opakowania, które w mniej niż 70% w przeliczeniu na jednostkę masy będą nadawały się do recyklingu. Ostatnia klasa od 1 stycznia 2030 r. nie będzie uznawana jako klasa nadająca się do recyklingu. Wymogi dotyczące minimalnej zawartości recyklatu w opakowaniach plastikowych mają zostać określone do końca 2026 r. wraz z aktami wykonawczymi, które jednoznacznie wskażą na sposób ustalania metodyki obliczeń oraz weryfikacji zawartości użytego materiału, który pochodzi z recyklingu. Podział na klasy od A do E ma na celu poprawić obieg opakowań. Co więcej, zaostrzenie wymogów będzie widoczne także w odniesieniu do opakowań zbiorczych. Zarówno waga, jak i objętość opakowania mają zostać ograniczone do minimum niezbędnego do zachowania i zapewnienia właściwości produktu oraz funkcjonalności opakowania. Pod lupę zostaną wzięte puste przestrzenie w opakowaniach, które powinny zostać zmniejszone do minimum. 

Zgodnie z założeniami recykling ma stanowić klucz do powstawania i produkcji nowych, zrównoważonych opakowań. Unia Europejska zamierza wprowadzić dodatkowe regulacje z wciąż konsultowanego zakresu ekoprojektowania. Korzyści płynące z ekoprojektowania to między innymi zrównoważona produkcja i konsumpcja, osiągnięcie wymaganych prawem materiałowych i ogólnych celów recyklingu, obniżenie kosztów zagospodarowania poprodukcyjnych odpadów. Wprowadzając na rynek napoje w opakowaniach plastikowych, należy zwrócić uwagę na wdrażane przepisy oraz na dyrektywę SUP (Single Use Plastics) w sprawie ograniczenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. W zakresie ekoprojektowania dyrektywa SUP nakłada od połowy 2024 r. obowiązek trwałego przytwierdzania nakrętek do opakowań na napoje takich jak plastikowa butelka czy karton wielomateriałowy zawierający plastik i stosowany do płynnej żywności. Nakrętka po odkręceniu powinna nadal być połączona z opakowaniem. Inny obowiązek to stosowanie regranulatów w wysokości 25% w butelkach PET od 2025 r., zaś od 2030 r. we wszystkich pozostałych opakowaniach na napoje wykonanych z innych polimerów, w tym także tych z PET (w wysokości 30%). Wymienione powyżej obowiązki są w trakcie prac nad ich wdrażaniem, zaś właściwe przepisy mają wejść w życie w niedalekiej przyszłości.

Niezależnie od momentu, w którym przepisy zaczną obowiązywać, wskazane jest, aby producenci żywności dokonali oceny stosowanych obecnie opakowań do mleka i innych produktów przemysłu mleczarskiego. Warto przyjrzeć się rozwiązaniom, które już pojawiają się na rynku, choćby tym, które spełniają wytyczne firm certyfikujących w zakresie stosowania surowców odnawialnych (np. polimerów uzyskanych z trzciny cukrowej, papieru itp.), obniżenia śladu węglowego w porównaniu do stosowanych dotychczas rozwiązań. Nie bez znaczenia pozostaje także kształt opakowań – pożądane są te, które będą efektywnie zagospodarowywać przestrzeń (czy to na półce sklepowej, czy w lodówce konsumenta). Co więcej, warto zwrócić uwagę, aby wybór konkretnych opakowań w miarę możliwości nie powodował konieczności zakupu kolejnych urządzeń, rozbudowy czy przebudowy linii pakującej, a wybrany materiał możliwie płynnie wpasował się do istniejącego parku maszynowego w zakładzie. 

Wśród konsumentów rośnie świadomość i otwartość na zagadnienia związane z ochroną środowiska naturalnego, zmniejszaniem śladu węglowego, segregacją śmieci oraz negatywnym wpływem zanieczyszczeń środowiska na jakość życia. Wraz ze wzrostem zainteresowania problematyką gospodarki odpadowej oraz możliwymi do wdrożenia rozwiązaniami rośnie także potrzeba sprawczości w realizacji analizowanej problematyki. Wśród konsumentów znajdują się osoby, które świadomie w sklepach wybierają te produkty, których opakowania wpisują się w założenia gospodarki o obiegu zamkniętym. Poszukują one odpowiednich oznaczeń na opakowaniach, umożliwiających jasną, prostą i szybką identyfikację produktu, którego opakowanie pochodzi z surowców pozyskiwanych ze źródeł naturalnych. Właściwie dobrana szata graficzna, stosowane symbole czy napisy mają w sposób jasny komunikować słuszność wyboru danego produktu, za którym przemawia troska o środowisko naturalne w postaci świadomości wpływu opakowań na jego stan. Wskazywanie na osiąganie konkretnych ulepszeń w porównaniu do standardowych rozwiązań kształtuje wybory konsumentów odnośnie do kupowanych przez nich produktów żywnościowych. Opracowana odpowiednio wcześnie strategia wprowadzania zmian w zakresie stosowanych opakowań pozwoli na rozplanowanie ewentualnych kosztów związanych z poszukiwaniem nowych rozwiązań, wdrażaniem ich, a także na opracowanie nowych lub dopracowanie istniejących strategii marketingowych i sprzedażowych produktu. Dotyczy to sytuacji, w których zmiana opakowania jest wyraźna, zauważalna przez klienta, zaś odpowiednia informacja na opakowaniu dopełnia i uzasadnia wprowadzone zmiany. Może być to także szansa na odświeżenie wizerunku marki i podkreślenie troski o środowisko naturalne.