Propozycje reform Wspólnej Polityki Rolnej UE na lata 2014-2020 oraz ustalenia tzw. Pakietu Mlecznego

Ad 2. Rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynków (w zakresie dotyczącym mleczarstwa)

Kryzys sektora mleczarskiego 2008-2009 unaocznił potrzebę utrzymania skutecznego mechanizmu bezpieczeństwa (w tym dopłat eksportowych) oraz usprawnienia dostępnych narzędzi. Rozmowy w tzw. Grupie Ekspertów Wysokiego Szczebla ds. Mleka, które nastąpiły po kryzysie, również wskazały na potrzebę poprawy funkcjonowania łańcucha żywnościowego. Na tym tle Komisja Europejska zaproponowała w projekcie rozporządzenia rozwiązania mające na celu „usprawnienie, rozszerzenie i uproszczenie przepisów na podstawie dotychczasowych doświadczeń związanych z interwencją publiczną, prywatnym przechowywaniem, środkami wyjątkowymi/stosowanymi w nagłych przypadkach oraz pomocą dla konkretnych sektorów oraz w zakresie ułatwiania współpracy za pośrednictwem organizacji producentów i organizacji międzybranżowych”

Problem w tym że:

• pod hasłem „uproszczenie” zniesiono niektóre formy pomocy sektorowej (likwidacja mechanizmu dopłat do odtłuszczonego mleka w proszku wykorzystywanego do produkcji pasz oraz do mleka odtłuszczonego do produkcji kazeiny i kazeinianów), co będzie skutkować ograniczeniem możliwości interwencji w przypadkach zakłóceń funkcjonowania rynku mleka w zakresie białka,
• pod hasłem „usprawnienie” wprowadza się zmianę mechanizmu dopłat do prywatnego przechowywania masła z obligatoryjnego na fakultatywny,
• pod hasłem „rozszerzenie” nic nie można znaleźć w odniesieniu do mleczarstwa,
• w zakresie ułatwiania współpracy za pośrednictwem organizacji producentów i organizacji międzybranżowych (art. 106-111) Komisja otwiera możliwości do tworzenia i określa podstawy uznawania przez kraje członkowskie organizacji producentów, zrzeszeń organizacji producentów oraz organizacji międzybranżowych.

Przytoczone w projekcie rozporządzenia definicje zarówno organizacji producentów jak i międzybranżowych są jednak mało klarowne.

Wymóg spełniania przez organizację jednego spośród wielu różnorakich wymienionych celów prowadzić może w efekcie prowadzić do tworzenia się wielu nowych organizacji o cząstkowej działalności i tym samym do dalszego rozdrobnienia reprezentacji producentów. Jednocześnie nie ma w tych zapisach żadnego odniesienia do istniejących struktur organizacji producentów (w tym zwłaszcza spółdzielni).

Ponadto pozostawienie w sektorze mleka i przetworów cen interwencyjnych na obecnym poziomie (art. 7):

• w odniesieniu do masła: 246,39 EUR za 100 kg;
• w odniesieniu do odtłuszczonego mleka w proszku: 169,80 EUR za 100 kg oznacza w praktyce dalsze stopniowe obniżanie i tak już niskiego poziomu zabezpieczenia na wypadek kolejnych kryzysów. Konieczność urealnienia poziomu cen interwencyjnych uwzględniająca ewolucję cen środków produkcji i sytuacji na globalnych rynkach jest tu bezdyskusyjna, gdyż ich zamrożenie na tym poziomie może w praktyce zupełnie wyeliminować ten ważny instrument stabilizacji rynku mleka i przetworów mlecznych.

Innym ważnym i nadal pomijanym tematem jest potrzeba wprowadzenia mechanizmów osłonowych dla gospodarstw wobec podtrzymywania decyzji o likwidacji kwotowania mleka w UE po 2015. Strona polska jest przeciwna tej decyzji, ale termin likwidacji systemu zbliża się coraz bardziej, a tematy programów łagodzących negatywne skutki eliminacji powinien nie są jak dotąd elementem konsultacji i negocjacji nowej WPR.

„Pakiet Mleczny”

Tzw. „pakiet mleczny” miał być reakcją na głęboki kryzys jaki dotknął sektor mleka w 2008 i 2009 r. gdy gwałtowny spadek cen przetworów mlecznych w 2008 nie przełożył się na niższe ceny tych przetworów na poziomie konsumenta, co doprowadziło do znaczącego wzrostu marży w handlu. Drugą przesłanką propozycji specyficznych rozwiązań dla sektora mleka jest decyzja zniesienia systemu kwotowania mleka w UE po 2015 roku. Ostatecznie po wielu dyskusjach „pakiet mleczny” przybrał formę rozporządzenia, zmieniającego rozporządzenie Rady (EC) nr 1234/2007, regulującego sprawę relacji kontraktowych pomiędzy producentami mleka a jego odbiorcami.