Dotacje w praktyce. Wdrażanie PROW oraz kierunki jego zmian

W ramach przeprowadzonej preselekcji – 761 szt. wniosków pozytywnie przeszło wstępną weryfikację, 57 szt. zostało odrzuconych w tym najwięcej w województwie lubelskim – 18 szt., oraz w kujawsko-pomorskim, łódzkim i mazowieckim po – 6 szt. a w województwie świętokrzyskim, opolskim i podkarpackim nie odrzucono żadnego wniosku.

Główne przyczyny odrzuceń to niezgodność z programem, typu: wniosek dotyczył zakresu nie objętego programem albo braki formalne wymagane przy złożeniu, ale przy tej okazji okazało się, że np. ustawodawca nie przewidział takiej sytuacji, w której nowopowstała firma po sporządzeniu umowy spółki może zgodnie z polskim prawem zaciągać zobowiązania prawne i finansowe, czyli także wnioskować o pomoc, ale w oczekiwaniu na wpis do Krajowego Rejestru Sądowego uznana została za firmę niemogącą ubiegać się o dotację.

Innym dziwnym, moim zdaniem, przypadkiem jest zakwestionowanie niekompletności wniosku o dotację poprzez brak jednej ze stron wniosku. Pomimo braku adnotacji kancelarii Oddziału Regionalnego Agencji przyjmującego wniosek oraz oświadczeń naocznych świadków składania wniosku o jego kompletności i po wezwaniu ARiMR do usunięcia naruszenia prawa (aktualna nazwa zwykłego odwołania od decyzji) wniosek pozostał bez rozpatrzenia czyli odrzucony. W takich i innych przypadkach o słuszności decyzji Agencji zapewne wypowie się Naczelny Sąd Administracyjny.

Termin rozpatrywania wniosków przesuwa się niemiłosiernie. Ponieważ akredytacja tego Działania nastąpiła dopiero 16 października 2008 r. praktycznie od tego czasu rozpoczęła się jego formalna ocena a zakończyła się ona na przełomie stycznia i lutego 2009 r. Oznacza to że wszystkie złożone wnioski zostały przejrzane i rozesłane zostały pierwsze pisma (i część drugich) o formalne uzupełnienia wniosków. W tym czasie także nastąpiła konieczność poinformowania wszystkich wnioskodawców o przedłużeniu terminu rozpatrywania wniosków do 31.03.2009 r.

Przyczyny opóźnień w ocenie formalnej wniosków podzieliłbym na dwie grupy:

• formalne
  • opóźnienie odebrania pisma wysłanego listem poleconym, (2 x po 7 dni)
  • możliwość wystąpienia do Agencji o przedłużeniu do 30 dni terminu złożenia uzupełnień
  • po udokumentowaniu przyczyny możliwość przedłużenia terminu złożenia uzupełnień aż do 6 miesięcy
  • dwukrotne wezwanie Agencji o uzupełnienie wniosku pod względem formalnym
  • możliwość wystąpienia o interpretację niektórych zapisów np. o kwalifikowalność kosztów.
  • eliminacja z Zestawień Rzeczowo – Finansowych inwestycji o charakterze odtworzeniowym oraz inna interpretacja niektórych zadań typu ogrodzenie czy systemy monitorowania lub produkcja albo konfekcjonowanie masła
  • nowością jest konieczność przeprowadzenia kontroli krzyżowej obecnego zakresu wniosku z poprzednio otrzymanymi dotacjami w programie SPO oraz SAPARD, kontroli podlega także otrzymana poprzednio pomoc w postaci Kredytów preferencyjnych tzw. Linii BR. Udokumentowanie tej pomocy powoduje u inwestorów (i chyba w Agencji) dużo nieporozumień.
  • specyfiką oceny wniosków w PROW jest zachowanie zasady „dwóch par oczu”. Oznacza to, że nad danym wnioskiem na każdym etapie pracują dwie osoby.
  • podpisanie umowy z wnioskodawcą lub wydanie decyzji wymaga wcześniejszej wieloetapowej oceny. Dodatkowo ocena merytoryczna podzielona jest na trzy etapy: kosztorysową, technologiczną i ekonomiczną.

  Ponieważ także przy ocenie formalnej obowiązuje zasada pierwszeństwa rozpatrywania wniosków według kolejności ich złożenia, termin ten może znacznie się wydłużyć.

• merytoryczne
  • Dezaktualizacja większości Kosztorysów Inwestorskich oraz ofert na maszyny czy urządzenia (pomimo wymagania aktualności tych dokumentów na dzień złożenia wniosku większość inwestorów decyduje się na aktualizację),
  • Radykalna zmiana wartości kursu EURO czy USD (ponad 30%),
  • Spowolnienie gospodarcze – powściągliwość inwestycyjna
  • Wygaśnięcie aktualności promesy lub umowy kredytowej (radykalna zmiana warunków bankowych)
  • Sporo źle przygotowanych lub nie przemyślanych zadań inwestycyjnych
  • Brak obowiązku składania kompletnej dokumentacji (oferty, Kosztorysy) na wstępie wnioskowania
  • niekorzystny szczególnie dla inwestora zapis o niemożności zmiany zakresu i wartości zadeklarowanego we wniosku Harmonogramu Rzeczowo – Finansowego. Taką możliwość dała zmiana Rozporządzenia dla rolników korzystających z pomocy w Działaniu „Modernizacja gospodarstw rolnych”. Przedsiębiorcy po prawie roku pomimo kolosalnych zmian w otoczeniu biznesu muszą trzymać się zadeklarowanym na wiosnę 2008 roku wartościom i zakresom inwestycji.

Zgodnie z §11 ust.1 Rozporządzenia wdrażającego Działanie 123 ARiMR zobowiązana jest do ścisłego przestrzegania procedur kolejności rozpatrywania wniosków według kolejności ich składania. Przed większością wniosków (ocenę formalną zakończoną dla ok. 102 wniosków) są jeszcze etapy oceny kosztorysowej, technicznej i ekonomicznej a tylko 5 z nich zakończyło się podpisaniem umowy. (dane według ARiMR na dn. 02.02.2009 r.)

Bardzo prawdopodobnym jest następne przedłużenie czasu rozpatrywania wniosków poprzez wydanie nowego, stosownego Rozporządzenia, Obchody pierwszej rocznicy składania wniosków są chyba nieuniknione a co za tym idzie termin składania nowych wniosków w tym roku nieubłaganie oddala się.