Transformacja cyfrowa: Transformacje cyfrowe w mleczarstwie

Automatyzacja procesów w zakładach mleczarskich jest wynikiem transformacji cyfrowej, którą można zaobserwować na wielu płaszczyznach w ostatnich latach. Zautomatyzowane procesy porządkują, usprawniają pracę całego zakładu, wpływając na zwiększenie elastyczności produkcji, umożliwiają płynne wprowadzanie zróżnicowanego asortymentu, a także ułatwiają kontrolowanie kosztów w poszczególnych działach. Pozwala to na obniżenie kosztów operacyjnych, usprawnienie obiegu dokumentów, integrację i zbieranie danych, raportowanie, umożliwia lepsze gospodarowanie czasem i wzrost wydajności, a procesy stają się powtarzalne, bardziej przewidywalne oraz podlegające kontroli. Dzięki temu zebrane dane pozwalają na przeprowadzenie stosownych analiz. Wdrożenie oraz integracja informatycznych systemów, których zadaniem jest wspieranie automatyzacji procesów, pozwalają skoncentrować się na strategicznych i krytycznych zadaniach, których realizacja warunkuje przystąpienie do wykonywania kolejnych zadań.

Transformacja cyfrowa (ang. Digital Transformation, w skrócie DX) przyczynia się także do obnażenia obszarów pracujących nieefektywnie i poprzez szereg czynności naprawczych umożliwia powrót na wydajną ścieżkę realizacji powierzonych zadań. Ponadto dzięki rozbudowanym i zaawansowanym systemom zarządzania można dokonywać płynnego skalowania, a także zarządzać serwerami przy wykorzystaniu zautomatyzowanych systemów monitorowania i reagowania. Niewątpliwie pandemia COVID-19 przyspieszyła elektronizację pracy – kontakt ze współpracownikami za pośrednictwem programów komputerowych zapewniał bezpieczeństwo zdrowotne. Sytuacja epidemiologiczna sprawiła, że dążenie do transformacji cyfrowej zyskało nowy stymulujący wymiar, przyspieszając rozwój cyfryzacji. Pokazała także wady wielu procesów, systemów czy metod, które funkcjonowały do chwili wybuchu pandemii. Szybka weryfikacja i analiza zebranych danych są kluczowe przy podejmowaniu decyzji na każdym poziomie, przede wszystkim tych strategicznych. Dążenie do automatyzacji i integracji procesów produkcyjnych, rozwój usług zdalnych – jak choćby tych, które doprowadziły do uruchomienia nowych sklepów internetowych ze świeżym nabiałem – wraz z jednoczesnym wdrażaniem narzędzi cyfrowych, których zadaniem jest wspieranie procesów sprzedażowych, marketingu i reklamy, systemów informatycznych czy rozwiązań, miały wpływać na zwiększenie produktywności i wydajności pracowników. 

Cyfryzacja wiąże się z konwersją informacji i dokumentów z analogowego formatu na cyfrowy, zgraniem technologii cyfrowych z obecnie funkcjonującymi procesami biznesowymi. Jest także związana z obsługą i przetwarzaniem zamówień, zapewnieniem ciągłości realizacji dostaw, obiegiem dokumentacji wewnątrzzakładowej i kontrolą nad realizacją zadań, etapami realizacji projektów, planami serwisowania parku maszynowego i pozostałych instalacji. Otwiera pole do stymulacji rozwoju nowych produktów i usług, pozwala skupić się na poprawie rentowności z poszczególnych działów, a także zapewnia skuteczność w docieraniu do nowych klientów oraz podtrzymanie zainteresowania stałych klientów. 

Warto dodać, że podejście do transformacji cyfrowej jest równie istotne co sama transformacja. W sytuacji gdy podejście organów zarządzających skupi się na tym, aby skorzystać z outsourcingu w postaci zakupu i instalacji, może dojść do tego, że w danej organizacji zabraknie osób ze specjalistyczną wiedzą, co z kolei wygeneruje brak elastyczności wśród pracowników. Warto, aby dana struktura zadbała o obsadzenie stanowisk takich jak inżynierowie systemów, kierownicy projektów czy główni architekci danych celem stworzenia możliwie zróżnicowanego i wyposażonego w różne przydatne kompetencje zespołu, który jako całość sprawi, że zaaplikowane zmiany będą miały uzasadnienie, a zebrane dane zostaną wykorzystane optymalnie. Prawidłowe dane stanowią podstawę zarządzania. Nawet najlepiej opracowana strategia zarządzania w dalszym ciągu wymaga pełnej uwagi i koncentracji ze strony administratora zebranych danych. W przypadku bardzo rozbudowanych systemów zajmujących się różnymi aspektami warto także podjąć wysiłek z zakresu konsolidacji danych celem ułatwienia wymiany danych oraz prostszego ich udostępniania do poszczególnych komórek organizacyjnych, a także pomiędzy systemami. Ciekawe jest to, że specjaliści z branży postrzegają samo zautomatyzowanie procesu czy też aktualizację systemu/systemów jako wielce przydatne. Jednak nie stanowi to sedna transformacji cyfrowej – niezależnie od tego, jak dużą wydajność procesu uzyskano transformacją. Transformacja cyfrowa u źródła powinna przede wszystkim doprowadzić do uzyskania nowych dochodów czy też zwiększenia wartości dla klienta – czyli do tego, co bez tej transformacji było do tej pory nieosiągalne. W początkowej fazie przystępowania do tematu transformacji cyfrowej należy zdefiniować, zdiagnozować wręcz problem biznesowy, który dotyczy organizacji, a dopiero w następnym kroku rozpocząć poszukiwania odpowiedniej technologii czy realizacji transformacji cyfrowej z uwzględnieniem realnych terminów wdrożenia czy związanych z zapanowaniem nad związanymi z tym kosztami. 

Transformacja cyfrowa musi mieć precyzyjnie określony cel, nie zaś mało jasny, mało konkretny plan wdrożenia danej technologii cyfrowej. Każdy etap wdrożeniowy musi być dokładnie przeanalizowany, należy mieć dane o grupie docelowej odbiorców wraz z oceną realnego popytu, a nie nieprzeanalizowanej strategii. Zasada małych, uważnych, przemyślanych kroków jest pożądana. Wdrożona z powodzeniem transformacja cyfrowa powinna w pierwszej kolejności skupić się paradoksalnie nie na sprzedaży produktów i usług, lecz na upewnieniu się, że klienci korzystają z powodzeniem z produktów i usług pochodzących z tej konkretnej firmy, a portfolio jest właściwie dopasowane do bieżących potrzeb klientów. Ważny jest także aspekt czynnego udziału pracowników w danej transformacji, albowiem gdy tylko pracownicy dostrzegą, że wysiłki włożone we wdrożenie danego rozwiązania nie przynoszą spodziewanego efektu, niemal natychmiast powrócą do starych nawyków. Dla przykładu wyposażenie ramp przeładunkowych w technologie cyfrowe zakłada między innymi optymalizację załadunku i rozładunku samochodów transportowych poprzez wprowadzenie systemu zarządzania magazynem. Rozwiązanie pozwala na zwiększenie wydajności procesu przyjmowania towaru do magazynu poprzez odczytywanie kodów, kontrolowanie przyjmowanych czy też wydawanych artykułów, wprowadzanie ich do systemu, przypisywanie im lokalizacji w zależności od strategii rotacji. Wskaźnik rotacji zapasów to wskaźnik informujący, ile razy nastąpił obrót zapasami w magazynie w ciągu danego okresu (miesiąc, kwartał, półrocze, rok), wyrażany jest w formie liczbowej. Indeks ten pozwala obliczyć w ciągu jakiego czasu zwróciły się środki, które zostały zainwestowane w towary. Wartość wskaźnika rotacji zapasów ma z kolei wpływ na układ magazynu. Rotacja zapasów jest ważna dla projektowania rozmieszczenia produktów w poszczególnych strefach magazynowych w oparciu o klasyfikację wysokiej, średniej i małej rotacji, a także wykonywane w nim operacje. Przykładem może być efektywne zarządzanie dostępną przestrzenią magazynową przy pomocy systemu zarządzania magazynem. Umożliwia ono oszacowanie planowanych przyjęć i wydań z magazynu oraz efektywne zarządzanie magazynem. Umożliwi również zwiększenie kontroli nad stanami magazynowymi, przyczyniając się do sprawniejszej reakcji na ewentualne nadwyżki bądź braki. 

Rozwiązania z zastosowaniem systemów zarządzania magazynem mogą okazać się przydatne w produkcji, dystrybucji i sprzedaży produktów mlecznych, a także w przypadku produkcji specjalistycznej żywności np. dla małych dzieci, wspomagając zaopatrywanie hurtowni lub punktów detalicznych dzięki kontroli i optymalizacji procesu kompletacji, a także koordynowania współpracy z innymi systemami. Jest to szczególnie przydatne przy realizowaniu zamówień złożonych przykładowo za pośrednictwem sklepów na platformach internetowych, a także związanej z takimi zamówieniami potrzebie koordynacji procesów logistycznych. Krótki czas obsługi złożonego zamówienia jest niezwykle istotny, toteż wiąże się to z dużym natężeniem pracy i presją czasu. W branży mleczarskiej magazynowanie delikatnych produktów stanowi dodatkowe wyzwanie, ponieważ wymagają one monitorowania, kontrolowania, śledzenia na każdym etapie łańcucha logistycznego. Produkty te wymagają składowania w odpowiednich warunkach, ściśle określonych dla danego typu, aby nie utraciły swoich właściwości.Rozbudowane pozycje w asortymencie i zachowanie kontroli nad nimi, a także obsługiwanie wszystkich kanałów sprzedaży wymuszają wręcz poszukiwanie rozwiązań, które zapanują nad ruchem towaru. Specyfika magazynowanych produktów wiąże się także z tym, że należy uwzględnić zdarzenia losowe, takie jak wycofanie danej partii towaru z obrotu. Konieczne staje się szybkie, sprawne, natychmiastowe zablokowanie wydawania danej partii z magazynu, aby nie dopuścić do dystrybucji wadliwych produktów do odbiorców. Ponadto z pracą z tak delikatnymi produktami wiąże się także odpowiednie przeszkolenie w zakresie ich obsługi magazynowej, co ma zwiększyć bezpieczeństwo produktów, które trafią do konsumentów. 

Transformacje cyfrowe i szeroko pojęta digitalizacja niewątpliwie usprawniają funkcjonowanie firm. W dzisiejszych czasach korzystanie z szerokiego wachlarza narzędzi cyfrowych wydaje się już nieodzownym elementem efektywnego zarządzania przedsiębiorstwem – od dostawy surowców zaczynając, poprzez prowadzenie procesów produkcyjnych i magazynowanie wyrobów gotowych, a na dystrybucji kończąc. Gromadzenie danych przez systemy informatyczne nowoczesnych technologii jest zjawiskiem na niespotykaną dotąd skalę. Dostępność danych w każdej chwili, ich archiwizowanie i przechowywanie sprawiają, że podejmowane decyzje biznesowe są bardziej rozsądne i rozważne. Co więcej, to dzięki danym opracowywane są dalsze plany tworzenia nowych lub udoskonalania istniejących strategii na polu sprzedaży, marketingu, tworzenia nowych strategii rozwoju wraz z określeniem konkretnych potrzeb konsumentów. Digitalizacja przedsiębiorstw niewątpliwie wyznacza nowe ścieżki, nowe trendy i nowe możliwości pojawiające się na rynku. Komisja Europejska w 2018 r. stworzyła badanie dojrzałości cyfrowej, którego wynik ma na celu ułatwianie przedsiębiorstwom wdrażania nowych technologii, a także przyjmowania określonych strategii innowacyjności. Advanced Manufacturing (w skrócie ADMA), bo właśnie o tej metodzie mowa, określa, w jaki sposób dokonać transformacji przedsiębiorstw, aby stawały się one konkurencyjne, innowacyjne, działające na rzecz rozwoju zrównoważonego. Badanie Advanced Manufacturing polega na przejściu przez trzy etapy: skan ADMA, plan transformacji, plan implementacji. 

Pierwszy krok – skan ADMA – polega na dokonaniu za pomocą ankiety samooceny pracy przedsiębiorstwa w różnych działach i obszarach działalności w sposób niezależny i jak najbardziej obiektywny. Gdy przedsiębiorstwo jest już gotowe na wykorzystanie metody ADMA, zaleca się, aby zleciło upoważnionym organizacjom przeprowadzenie audytu dojrzałości cyfrowej przedsiębiorstwa, wskazanie możliwych rozwiązań czy tez obszarów, którym należy poświęcić więcej uwagi, aby doprowadzić zakład do statusu Fabryki Przyszłości. Oceniana jest aktualna sytuacja przedsiębiorstwa, wypracowywana jest obiektywna ocena firmy wraz z obszarami, które należałoby rozwijać. 

Jeśli chodzi o drugi krok – plan transformacji – jest to stworzenie listy inicjatyw (priorytetów i wpływu na biznes), które wykorzystują technologie przemysłu 4.0, zdefiniowanie celów biznesowych i podanie, za pomocą jakich mierników będzie oceniane spełnienie założonych celów. Ostatnim, trzecim krokiem, jest wspomniany wyżej plan implementacji, który w zasadzie jest szczegółowym harmonogramem wdrażania wskazanych inicjatyw i wyboru ścieżki transformacji. Na tym etapie zapada decyzja, który z siedmiu obszarów transformacji wymaga najpilniejszego działania: wdrażanie zaawansowanych technologii produkcji (obszar 1), budowa cyfrowej fabryki (obszar 2), tworzenie EKO fabryki (obszar 3), organizacja działań inżynierskich z myślą o kliencie końcowym (end-to-end) (obszar 4), tworzenie organizacji skoncentrowanej na człowieku (obszar 5), wdrażanie rozwiązań inteligentnej produkcji (obszar 6), otwieranie fabryki zorientowanej na łańcuch wartości (obszar 7). 

Wdrażanie zaawansowanych technologii produkcji (obszar 1) opiera się na stworzeniu planu uzupełniającego dany park maszynowy, doprecyzowaniu, które maszyny, urządzenia czy też która przestrzeń mają ostatecznie być wykorzystane w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa. Jeśli chodzi o obszar 2 – budowa cyfrowej fabryki – to kładzie on nacisk na wdrażanie technologii cyfrowych z ujednoliceniem kompletowania i wykorzystywania danych, a także na integrację systemów. Obszar 3 – tworzenie EKO fabryki – to podjęcie działań, które mają na celu ograniczenie negatywnego oddziaływania danego przedsiębiorstwa na środowisko. 

Natomiast obszar 4 – organizacja działań inżynierskich z myślą o kliencie końcowym (end-to-end) – skupia się na ofercie wartości: wsparciu technicznym, personalizacji, wyjątkowych usługach i produktach. Z kolei w obszarze 5 – tworzenie organizacji skoncentrowanej na człowieku – większy nacisk kładzie się na dobrostan pracowników, których rozwój przyczynia się do dobrego samopoczucia, wysokiego poczucia własnej wartości i w konsekwencji do rozwoju firmy. W obszarze 6 – wdrażanie rozwiązań inteligentnej produkcji – chodzi o poprawę komunikacji na linii człowiek–maszyna oraz urządzenia–systemy. 

Ostatni obszar – otwieranie fabryki na potrzeby interesariuszy łańcucha wartości – ma skupiać się na dążeniu do zaspokojenia potrzeb środowiska przedsiębiorstwa wewnętrznego i zewnętrznego, tj. klientów, dostawców, kontrahentów itp. Kolejnym aspektem w metodologii ADMA jest wyróżnienie i opisanie pięciu stopni dojrzałości cyfrowej. Pierwszy stopień to bardzo podstawowy poziom cyfryzacji, poziom drugi jest podstawowym poziomem cyfryzacji – zakład znajduje się niejako w połowie drogi w kierunku osiągnięcia statusu Fabryki Przyszłości. Trzeci poziom to stopień średniozaawansowany, podczas gdy począwszy od czwartego stopnia jest to już poziom Fabryki Przyszłości. Piąty, ostatni poziom, dotyczy doskonalącej się Fabryki Przyszłości. Cyfrowy zakład zgodnie z ADMA używa technologii cyfrowej do tego, aby tworzyć, przekształcać i rozwijać swoje produkty, systemy i oferowane usługi z gwarancją dokładności danych w każdym momencie, które z kolei trafiają do systemu raz, zaś połączone podsystemy mają do nich dostęp, mogąc pobrać je automatycznie, ponadto ma miejsce symulacja danych, tak aby urealnić fazę testowania i sprawdzić, jak dane rozwiązanie sprawdzi się w praktyce, jeszcze przed etapem właściwego wdrożenia. Dlatego przy tego typu założeniach fundamentalne znaczenie ma gromadzenie danych dotyczących toczących się procesów czy parku maszynowego, niezbędna jest także integracja systemów – im więcej informacji zostanie zebranych i przetworzonych tym efektywniejsze stają się bieżące analizy, a reakcje na określone zdarzenia szybsze i właściwsze.