Produkty wegańskie: Popyt rośnie – podaż w górę
Ryż
Ryż jest pokarmem o dużej wartości odżywczej, doskonałym źródłem energii ze względu na wysokie stężenie skrobi, białek, minerałów, witamin oraz ma niską zawartość lipidów. Tabela przedstawia skład chemiczny ryżu brązowego i białego, stąd można spostrzec, że skład ziarna zmienia się w zależności od jego przetwarzania.
Mielenie powoduje znaczną utratę mikroelementów, ponieważ bioaktywne związki ryżu są zlokalizowane przede wszystkim w otrębach. Ryż składa się z około 7% białka, mając profil niezbędnych aminokwasów bardziej odpowiedni niż inne zboża, ale lizyna jest aminokwasem ograniczającym. Białko ryżowe wykazuje dobrą strawność, hipoalergiczność, jednak ma słabe właściwości funkcjonalne ze względu na niską rozpuszczalność przy neutralnym pH. Ze względu na swoją hipoalergiczność ryż jest jednym z pierwszych stałych pokarmów wprowadzanych do diety dziecka, a wraz z nim produkty na bazie ryżu stanowią odpowiednią alternatywę dla dzieci uczulonych na mleko krowie. Kwasy palmitynowy (16:0), oleinowy (18:1) i linolowy (18:2) odpowiadają za około 95% kwasów tłuszczowych obecnych w lipidach ogółem.
Ryż jest bogaty w fosfor, potas i magnez, a także zawiera znaczne ilości witamin z grupy B i -tokoferolu (wit. E). Rozpuszczalny w wodzie ekstrakt z ryżu jest bogaty w węglowodany, ale ma niską zawartość białka, lipidów, witamin i minerałów (Vanga and Raghavan, 2018).
Na polskim rynku kilka firm i marek oferuje napój ryżowy. Jedną z nich jest Inka i jej roślinna alternatywa dla mleka na bazie lekkostrawnego ryżu bez dodatku cukru. Napój jest źródłem wapnia i nie zawiera dodatku cukrów.
Sante proponuje napój ryżowo-kokosowy bez dodatku cukru, a także napój ryżowy bez dodatku cukru. Grupa Polmlek z kolei oferuje Nutri Vege napój ryżowy w kartonach 1 l. Polecany jest m.in. do koktajli. W sieci Biedronka oferowany jest napój ryżowy oraz ryżowo-kokosowy Go Vege w kartonach 1 l. Napój ryżowy jest źródłem wapnia oraz witamin D2, B12 i B2. Zawiera 17% ryżu. Polecany jest jako składnik ciast, budyniów i koktajli. Nie zawiera laktozy i stabilizatorów, a także dodatku cukrów. Z kolei napój ryżowo-kokosowy zawiera wapń oraz witaminy D2, B12 i B2. Zawiera 10% ekstrakt z kokosa, nie zawiera laktozy i dodatku cukrów.
Owies
Owies jest zbożem o wysokiej wartości odżywczej, ma dobry skład aminokwasów, kwasów tłuszczowych, witamin, minerałów i błonnika pokarmowego oraz zawiera przeciwutleniacze. Owies jest dobrym źródłem błonnika pokarmowego, głównym składnikiem jest powszechnie znany ß-glukan (Sethi i in., 2016). ß-glukan ma właściwości nutraceutyczne, jest korzystny dla układu trawiennego, pomaga zapobiegać rakowi jelita grubego, obniża poziom glukozy we krwi, znacznie zmniejsza stężenie cholesterolu całkowitego, lipidów całkowitych i trójglicerydów w surowicy oraz zwiększa frakcję cholesterolu HDL (Sethi i in., 2016).
Owies jest dobrym źródłem lipidów, ma ich znacznie wyższy poziom niż inne zboża, a długołańcuchowe kwasy tłuszczowe są ich głównymi składnikami. Jednakże, gdy jest stosowany w przetworach spożywczych, lipidy te mogą powodować różne problemy w produkcji np. nadmierne brązowienie prażonych produktów.
Nowe produkty na bazie owsa są wytwarzane ze względu na ich właściwości funkcjonalne; jednym z nich jest rozpuszczalny w wodzie ekstrakt z owsa, który może być stosowany jako substytut mleka krowiego. Ograniczeniem jest to, że owies ma niską zawartość wapnia (Sethi i in,, 2016). Spożywanie napoju podobnego do mleka owsianego codziennie przez 5 tygodni obniża poziom cholesterolu w surowicy i lipoprotein o niskiej gęstości (LDL) u mężczyzn z umiarkowaną hipercholesterolemią.
Jedną z wad jest duża ilość skrobi (ok. 60%), a gdy mieszanina wody i owsa jest podgrzewana, skrobia zaczyna tworzyć żel o wysokiej lepkości, co prowadzi do niskiej akceptowalności.
Natumi proponuje napój owsiany w kartonach 1 l. Natumi napój owsiany to bezmleczny produkt powstały na bazie naturalnego błonnika owsa. Zawiera cukry naturalnego pochodzenia i nie posiada laktozy. Oprócz naturalnego błonnika zawiera cenne aminokwasy egzogenne. Napój owsiany polecany jest jako dodatek do kawy, do płatków śniadaniowych, dalej jako baza dla koktajli. Może być używany do gotowania.
Owies zawiera wysoki poziom błonnika, który jest bardzo łatwo rozpuszczalny – dzięki temu korzystnie wpływa na wartość wskaźnika glikemicznego i powoduje normalizację poziomu glukozy we krwi, korzystnie wpływa także na układ trawienny. Z kolei marka Inka proponuje Owsiane napój w kartonach 0,5 l i 1 l. Szeroką ofertę substytutów produktów mlecznych oferuje Łowicz (OSM). Grupa Polmlek to kolejny producent z bogatą ofertą napojów i produktów bezmlecznych. Nutri Vege Owsiany to napój z dodatkiem siemienia lnianego o smaku: truskawek, pieczonego jabłka lub ananasa z mango, w butelkach 250 g. W kubkach 150 g producent pod marką Nutri Vege oferuje owsianki wegańskie w trzech wariantach smakowych: Polska truskawka, Polskie jabłko oraz Klasyczna. Grupa Polmlek oferuje również napój Nutri Vege Owies. Polecany jest do płatków, dobrze się spienia tworząc pianę na kawie i nadając jej słodkawy smak.
Joanna Kołodyńska
Dyrektor Marketingu Grupy Polmlek
Grupa Polmlek sukcesywnie rozwija kategorię produktów dla wegan i wegetarian. Badania rynkowe pozwalają na śmiałe prognozy dla tej kategorii. Rynek białek alternatywnych ma wzrosnąć w skali światowej do 290 mld USD do 2035 r. Do tego czasu może stanowić 22% całego rynku białek. Światowy rynek alternatyw nabiałowych już do roku 2026 osiągnie wartość 40,6 mld USD, przy czym wiodącym segmentem będą napoje alternatywne stanowiące zamiennik mleka. Warto zauważyć, że konsumentami zamienników mleka są nie tylko weganie. Ogromna grupa fleksitarian (w samej tylko Europie to ok 23% populacji) sięga po tego typu produkty ograniczając, ale nie eliminując składniki odzwierzęce w swojej diecie. Dlatego alternatywne produkty przestają być tak niszową kategorią. 60% konsumentów regularnie spożywa roślinne alternatywy, a tylko 2% z nich to weganie. Paradoksalnie do rozwoju kategorii przyczyniła się światowa pandemia. Obawa o zdrowie i zwiększone ryzyko zachorowań spowodowało, że 45% konsumentów na całym świecie zmieniło swoje nawyki żywieniowe, aby prowadzić bardziej zrównoważony tryb życia. Niemal 80% deklaruje, że istotną cechą produktów spożywczych i napojów jest to, że są w 100% naturalne (źródło: Plant-based and cultured foods: market size and consumer insights. Proveg International 2021). Marka Nutri Vege odpowiada na potrzeby konsumentów oferując smaczne i naturalne napoje alternatywne, a także gwarantując niezmiennie wysoką jakość produktów. Bogactwo naturalnego roślinnego białka, a w przypadku napojów sojowych – także flawonoidów i fitoestrogenów, wzbogacenie witaminami z grupy B, niacyną i wapniem, to zalety napojów Nutri Vege, które doceniają nasi konsumenci. Napoje alternatywne nie zawierają laktozy, dzięki czemu są lekkostrawne. Idealnie sprawdzają się jako dodatek do kawy, można je spieniać, otrzymana pianka długo utrzymuje się na powierzchni kawy i nadaje nie tylko świetny smak, ale i apetyczny wygląd.
Ciecierzyca
Jest źródłem białka, węglowodanów, minerałów, witamin i błonnika, około 80% jego składu, w suchej bazie, to białko i węglowodany. Ma dobrą strawność i wyższą dostępność żelaza w porównaniu z innymi roślinami strączkowymi. Ciecierzyca ma zarówno rozpuszczalny, jak i nierozpuszczalny błonnik, który pomaga obniżyć zarówno całkowity cholesterol jak i LDL. Zawiera monosacharydy (ryboza, glukoza, galaktoza i fruktoza), disacharydy (sacharoza, maltoza), oligosacharydy i polisacharydy (skrobia). Nasiona roślin strączkowych zawierają jedne z najwyższych stężeń oligosacharydów, które nie są wchłaniane ani hydrolizowane przez ludzki układ trawienny, ale są fermentowane przez bakterie okrężnicy. Białko obecne w ciecierzycy ma wyższą biodostępność w porównaniu z innymi roślinami strączkowymi, ale aminokwasy bogate w siarkę, metioninę i cysteinę są na ogół ograniczone. Lipidy tej rośliny strączkowej mają wysoką zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych, głównie linolowych (18:2) i kwasów oleinowych (18:1).
Ciecierzyca jest dobrym źródłem witamin, takich jak ryboflawina, tiamina, niacyna, kwas foliowy i wit. A. Jeśli chodzi o minerały jest źródłem fosforu, magnezu, żelaza, potasu, miedzi, manganu, i wapnia.
Istnieją trzy ważne czynniki, które wpływają na jakość odżywczą produktów z ciecierzycy: czas przetwarzania, temperatura i poziom wilgotności. Substytut mleka z ciecierzycy jest skuteczny w zwalczaniu uporczywej biegunki i pomaga w rehabilitacji żywieniowej, ponieważ poprawia stan odżywienia dzieci. Ciecierzyca jest wykorzystywana jako źródło węglowodanów i białka (Park 2021).
Na polskim rynku można zaopatrzyć się w napój proteinowy z ciecierzycy w kartonach 1 l, którego producentem jest The Bridge. Napój ten składa się z trzech składników: wody źródlanej, ekologicznej ciecierzycy i soli morskiej. Produkt jest w 100% roślinny, bezglutenowy i bez dodatku cukru.
Soja
Soja jest bogata w węglowodany, białka i lipidy. Zawiera znaczne ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych tj. kwasy linolowe (18:2) i linolenowe (18:3). Białko sojowe składa się ze wszystkich niezbędnych aminokwasów, z których większość jest obecna w ilościach odpowiadających ilościom wymaganym dla ludzi. Produkty sojowe są bogate w izoflawony, saponiny, kwas fitynowy, inhibitory trypsyny, fitosterole, kwasy fenolowe i lektyny. Dzięki temu obniżają poziom cholesterolu, zmniejszają ryzyko niektórych nowotworów, osteoporozy i innych przewlekłych niezakaźnych chorób zwyrodnieniowych (Sethi i in. 2016). Problemem konsumpcji soi jest częstość występowania po niej alergii, ponieważ ma 15 białek, które mogą powodować alergię, a 14% osób cierpiących na alergię na mleko krowie odczuwa również reakcje przeciwko soi.
Badania wykazały, że napój sojowy wzbogacony wapniem jest najbardziej porównywalny z mlekiem krowim pod względem makroskładników odżywczych (tj. białek, węglowodanów i tłuszczu).
Na rynku polskim Piątnica (OSM) proponuje napój sojowy w butelkach o pojemności 1 l.
Alpro proponuje roślinną alternatywę dla jogurtu naturalnego w trzech wariantach: sojowo-migdałowym, sojowo-owsianym, sojowo-kokosowym oraz naturalnym. Alpro Barista Sojowe to produkt polecany do kawy, który może jej nadać puszystą i smaczną piankę. Alpro proponuje też napoje smakowe sojowe waniliowe i kakaowe oraz substytut śmietany.
Inka z kolei poleca napój sojowy w kartonach 0,5 l i 1 l. Napój stanowi bogatą w białko roślinną alternatywę mleka. Jest źródłem białka i wapnia, dzięki czemu stanowi urozmaicenie i dopełnienie codziennej diety. Dobrze się spienia. Sprawdza się jako dodatek do dań słodkich i wytrawnych. Ma neutralny smak.
Grupa Polmlek proponuje Nutri Vege Soja i poleca go jako dodatek do musli, kawy z pianką lub jako zamiennik mleka. Nutri Vege to źródło dobrej jakości białka sojowego, nie zawiera laktozy i glutenu, dzięki czemu jest lekkostrawny, ma naturalnie niską zawartość tłuszczów nasyconych, jest też źródłem wapnia i witamin z grupy B. Napój Nutri Vege Soja oferowany jest w kilku wariantach smakowych, tj. klasyczny delikatnie słodki smak, klasyczny bez cukru, czekoladowy, waniliowy.