Produkty kozie: Gdzie krowa nie może, tam kozę pośle
Kiedyś kozy kojarzone były raczej z biedą; występowały w niewielkich gospodarstwach, które dzięki nim mogły się po prostu wyżywić. Takie mleko i wytwarzane z niego sery służyły zaspokojeniu indywidualnych potrzeb gospodarzy i ich rodzin. Kozy mają, przynajmniej w teorii, mniejsze wymagania niż krowy, choćby ze względu na swoje „gabaryty”. Ponadto ich hodowla możliwa jest na terenach mniej urodzajnych – świetnie radzą sobie w warunkach skalistych lub stepowo-pustynnych. Żaden inny rodzaj bydła nie przetrwałby w podobnie ubogich warunkach. Najwięcej kóz hoduje się w Chinach, Indiach, Pakistanie i Bangladeszu. W Europie sytuacja wygląda inaczej – kozy stanowią jedno ze źródeł utrzymywania się rolników, którzy sery lub mleko przeznaczają na sprzedaż.
Obecnie postrzeganie wyrobów kozich zmieniło się zupełnie – stanowią raczej produkty z wyższej półki, przeznaczone dla smakoszy lub alergików.
Sery kozie
Pod względem wielkości produkcji mleka koziego wyróżnić należy Grecję, Hiszpanię oraz Francję, które dostarczają 76% tego surowca w Unii Europejskiej. Roczna produkcja serów kozich na świecie to ponad 476 tys. ton, w tym 41% to sery pochodzenia europejskiego. W samej Francji z mleka koziego produkowanych jest 500 gatunków sera – dla porównania w Hiszpanii z czystego mleka koziego jedynie 25.
W Polsce nie ma tak rozbudowanej tradycji produkcji i konsumpcji wyrobów kozich, jednak możemy się pochwalić już kilkoma regionalnymi produktami tradycyjnymi:
- serek twarogowy kozi witoldziński,
- bryndza kozia z Beskidu Niskiego,
- ser kozi podkarpacki,
- ser wołoski biały i wędzony,
- ser łomnicki.
Na polskim rynku znajdziemy wiele produktów wytwarzanych z mleka koziego, choć – w porównaniu z ofertą wyrobów krowich czy owczych – nadal jest to nisza. Najbardziej wyspecjalizowanych i znanych w tej gałęzi produkcji jest trzech polskich producentów: Mleczarnia Turek, Agro-Danmis Gramowscy i Wart-Milk (OSM). Celem spółki Agro-Danmis Gramowscy, jest zaspokojenie potrzeb konsumentów ze skazą białkową. W potrzeby rynku firma wpasowała się znakomicie i od lat logo z białą głową kozła zauważalne jest na sklepowych półkach. Oferta producenta jest już bardzo rozbudowana, zawiera nawet słodycze – kozie mleczko, które w zupełności zaspokoi słodkie potrzeby alergików. To przekąska podobna do ptasiego mleczka, jednak bezpieczna dla uczuleniowców, ponieważ wytworzona jest z mleka koziego. Oprócz koziego mleczka w portfolio znajdziemy także produkty tradycyjne:
- mleko kozie UHT,
- mleko kozie w proszku,
- ser kozi twardy pełnotłusty,
- ser kozi Festkoz,
- ser kozi Festkoz w oleju z przyprawami,
- jogurty z mleka koziego,
- serki kozie termizowane,
- ser kozi śmietankowy,
- ser kozi twarogowy pełnotłusty,
- ser kozi kanapkowy,
- ser topiony z mleka koziego kremowy,
- ser sałatkowy Festkoz,
- rolada z sera koziego z pieprzem,
- rolada z sera koziego z papryką.
Co ciekawe, dodatkiem w portfolio tego producenta są wyroby krowie, główna gałąź produkcji to przetwory z mleka koziego.
Jesienią 2015 roku Mleczarnia Turek zmieniła nazwę jednej ze swoich głównych marek – Turek. Obecnie pod nowy brandem NaTurek oferuje w kategorii serów świeżych dwa sery twarogowe kozie:
- NaTurek Nasz Kozi,
- NaTurek Nasz Kozi Ziołowy.