Innowacje: Funkcjonalność czy naturalność, oto jest pytanie?
Transformacja myślenia konsumentów
Wraz z zakończeniem II wojny światowej rozpoczął się ogromny rozwój przemysłu spożywczego i rolnictwa przemysłowego. Żywność była potrzebna w dużych ilościach, a jakość i wartość odżywcza były raczej na drugim i trzecim miejscu. Tego typu żywność również znacznie rozwinęła się w Polsce szczególnie w okresie ostatnich 25 lat, napływu zachodniego kapitału i nowych idei R&D oraz zaawansowanych technologii. Dzisiaj żywności nam nie brakuje, ale problemem staje się znalezienie nabywcy oraz ocena jej wartości odżywczej.
Jednak po latach zachwytu nad każdym nowo powstałym produktem opakowanym w cukierkowe opakowanie przyszedł czas na pewną weryfikację zakupową. Klienci coraz częściej zastanawiają się co jedzą i jakiego typu składniki znajdują się w produktach. Zbyt długa lista składników, budzi u klienta zastanowienie i podejrzenie, że produkt jest zbyt „chemiczny” i nie służy naszemu zdrowiu. Pomału Polacy zachowują się podobnie jak konsumenci w innych krajach zachodnich. Ludzie coraz częściej poszukują produktów naturalnych – relatywnie nisko przetworzonych, z gospodarstw ekologicznych, organicznych oraz wytwarzanych metodami tradycyjnymi lub zbliżonymi do tradycyjnych.
Pewną kategorią żywności funkcjonalnej jest też tzw. nowa żywność. Taka nazwa może określać składnik żywności bądź cały środek spożywczy ogólnego spożycia, środek spożywczy wzbogacany, jak i środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz suplement diety. Przykładami tego typu żywności jest ta stworzona przy użyciu zaawansowanych technologii (żywność modyfikowana genetycznie GMO), nanożywność, tłuszcze do smarowania pieczywa oraz napoje i desery bagate w fitosterole i fitostanole. Bardzo dużą grupę żywności stanowi żywność wzbogacana. Żywność ta zwana też fortyfikowaną zawiera dodatek jednego lub kilku składników odżywczych w celu zapobiegania niedoborom lub korygowania występowania pewnych niedoborów tych składników w całych populacjach lub określonych grupach, czasami bez względu czy istnieją one w takiej żywności oryginalnie. Do najczęściej dodawanych składników należą witaminy A, D, E, K, witaminy z grupy B oraz witamina C. Spośród składników mineralnych żywność można wzbogacać: wapniem, magnezem, żelazem, miedzią, jodem, cynkiem, potasem, selenem i chromem. Wymienione substancje mogą być dodawane do żywności w ściśle określonych formach chemicznych.
Zwolennicy rozwoju i produkcji żywności funkcjonalnej wskazują, że wymaga ona jeszcze wielu lat pracy i badań. Niemniej jednak niektóre badania wskazują, że spożywanie pewnych typów żywności pomaga w utrzymaniu naszego zdrowia w lepszej kondycji. Zakres żywności dla urody obejmuje m.in. zagadnienia takie jak żywność dla pięknego uśmiechu, żywność dla pięknej skóry oraz żywność dla pięknego spojrzenia i wzroku. Ideą takiej żywności jest dostarczanie organizmowi pewnej gamy produktów bogatych w konkretne składniki, które pozytywnie wpływają na powyższe elementy urody.
Czym jest żywność naturalna?
Wbrew pozorom odpowiedź na to pytanie nie jest prosta. Według definicji Słownika Języka Polskiego PWN – „produkt naturalny” to produkt zrobiony z surowców występujących w naturze.” Obecnie na skutek wysokiej industrializacji rolnictwa znalezienie tego typu produktów nie jest łatwe. Krowy są specjalnie genetycznie selekcjonowane, żywione zmodyfikowana paszą, leczone antybiotykami, a pola nawożone sztucznymi nawozami.
„Naturalny” znaczy produkt, który także nie powstał z organizmów modyfikowanych genetycznie produkowanych zarówno technikami konwencjonalnymi jak i z wykorzystaniem inżynierii genetycznej. Definicja produktu naturalnego wyklucza oczywiście produkty wysoko przetworzone oraz zawierające jakiekolwiek substancje chemiczne.
Żywność naturalna powinna być jak najbardziej prosta (w składzie), nisko przetworzona i bezpieczna żywieniowo oraz o wysokich walorach odżywczych. Taka żywność spełnia warunki racjonalnego żywienia, a nie od dzisiaj wiadomo że żywność bez sztucznych dodatków, produkowana w warunkach zharmonizowanych z prawami natury jest znacznie bardziej wartościowa i zasobna w cenne składniki odżywcze, niż żywność powstająca w obecności sztucznych nawozów, środków ochrony roślin i innych chemikaliów. Co istotne jest ona również znacznie droższa.
Niestety, w kontekście wielu produktów spożywczych słowo „naturalny” stało się nośnym hasłem marketingowym, które także – podobnie jak żywność funkcjonalna – służy przyciąganiu uwagi klientów i która kojarzy się klientom z produktami bezpiecznymi, nisko przetworzonymi z czymś dobrym, smacznym i po prostu zdrowym.