Produkty regionalne i tradycyjne: Slow food po polsku

Polski konsument produktów regionalnych

Grupa potencjalnych nabywców produktów regionalnych jest raczej niejednolita. Jedna z grup, które mogą być zainteresowane tego typu produktami to osoby starsze, które mogą w pewnym stopniu sięgać po te produkty ze względów sentymentalnych. Spożywając je, osoby starsze wracają myślą do swojego dzieciństwa i młodości oraz miejsc, z których pochodzą. Jednak wysoka cena produktu może być dla nich pewnym problemem.

Kolejną grupą zainteresowaną tego typu produktami mogą być osoby w wieku 35+, dobrze usytuowane oczekujące wyrobów wysokiej jakości, prestiżowych, gotowe za tę jakość zapłacić kupując w marketach i delikatesach. Kolejną grupą mogą być osoby znające prawdziwy smak produktów mleczarskich z danego regionu, które z łatwością wychwytują w smaku skutek wprowadzenia wysokiej technologii.

Pewną grupę mogą też stanowić ludzie młodzi, którzy o ile pozwalają im na to finanse i zamiast chipsów i orzeszków zakupią np. do piwa kawałki wędzonego sera zwiniętego w charakterystyczne węzły (faruki). Jednakże trudno w tej grupie spodziewać się, że z własnej woli, bez reklamy skierowanej do nich w nowoczesnych mediach, można coś większego zdziałać. Jeżeli z domu nie wynieśli tradycji spożywania takich produktów to będą je do pewnego czasu traktowali ją jako staromodną „historyczną” przekąskę starszego pokolenia.

Polski rynek produktów regionalnych

Biorąc pod uwagę powyższe można przyjąć, iż produkty tradycyjne to około 1-2% rynku serów twardych ilościowo i ok. 2-3% wartościowo. Segment rozwija się bardzo powoli, głównie w określonych regionach kraju. Trudno mówić bez większej promocji o zwiększonym zainteresowaniu tego typu wyrobami, dlatego liczba klientów pozostaje na zbliżonym poziomie.

Obecnie w bazach danych Unii Europejskiej zarejestrowanych jest 36 polskich produktów regionalnych. Wśród tych produktów znajduje się zaledwie 6 z segmentu mleczarskiego. Należą do nich oscypek, bryndza podhalańska, ser wielkopolski smażony, redykołka oraz ser koryciński swojski. Oddzielną kategorię stanowią produkty tradycyjne. Obecnie zarejestrowanych jest w Polsce 1097 produktów tradycyjnych, w tym 66 mleczarskich.

Niestety, mimo uwarunkowań prawnych oferowanych przez państwo i Unię Europejską oraz wspierające je organizacje społeczne – polskie produkty regionalne ciągle jeszcze nie znalazły swojego miejsca na polskiej półce. Do głównych problemów na jakie napotykają producenci należą ciągle jeszcze zbyt niska znajomość i rozpoznawalność tego typu produktów wśród konsumentów, bowiem przez lata nikt nie budował tej kategorii rynku, a promocja w mediach takich produktów prawie nie istnieje.

We Francji, Włoszech lub Hiszpanii regionalne władze, organizacje i producenci zadbały nie tylko o ochronę lokalnych specjałów, ale także od lat prowadzą systematyczne kampanie dotyczące tego typu produktów. W wielu przypadkach są to produkty – można powiedzieć – już historycznie powiązane z legendami i z historią państw, realnych postaci historycznych, co dodaje pewnej pikanterii i budzi nieukrywane zainteresowanie. Historie te stanowią nawet część kulturowego dziedzictwa tych regionów i państw.

W marketingu tego typu produktów stosuje się przeróżne techniki, począwszy od właśnie tworzenia legend (Brie, Camembert, Roquefort, Stilton), poprzez ochronę prawną (Francja, Włochy, Hiszpania, Anglia, Grecja), narodowe uczestnictwo w różnego typu imprezach typu targi lub wystawy (Włochy, Francja, Austria), zawiązywanie stowarzyszeń i organizacji wspierających producentów (Włochy, Francja), nagrywanie filmów propagujących takie produkty, prowadzenia kursów i degustacji czy nawet organizacja tras zwiedzania manufaktur tego typu produktów (Austria, Holandia).

W niektórych krajach pasjonaci-serowarzy poświęcają swój czas na odtworzenie zaginionych gatunków sera i ich właściwą promocję w specjalistycznych punktach sprzedaży (Anglia). Promowana jest kuchnia regionalna, a w wielu materiałach poświęconych tematyce kraju wspominane są poszczególne produkty, jako specjały regionu wpisujące się w kulinaria i dziedzictwo kraju (Austria, Niemcy, Hiszpania). To czyni się konsekwentnie od lat.

Marek Wojciechowski

Dział Marketingu w Czarnków (OSM)

Produkty regionalne to bardzo czuła i uzależniona terytorialnie grupa nabiałowa. Należy wyczuć, do którego momentu można rozwijać tę grupę i na jakim terenie jest trudniej. Handlowcy spoza regionu w którym jakiś produkt jest znany głównie regionalnie argumentują niechęć do jego sprzedaży, tym że jest on nieznany na ich terenie i nowe produkty nie znajdują miejsca na półce jak to było kiedyś, jednak dzisiaj ludzie migrują wewnątrz kraju i produkty regionalne rozprzestrzeniają się wraz z nimi. Przykładem rozwoju produktu kiedyś regionalnego a dzisiaj obecnego w coraz większej części kraju jest wytwarzany także przez Czarnków (OSM) Wielkopolski Ser Smażony który posiada Chronione Oznaczenie Geograficzne, produkt ten także dzięki promocji produktów regionalnych w ramach programów unijnych stwarza sobie pole do rozwoju na terenie całego kraju. Polskie produkty regionalne dzięki swojemu wyjątkowemu smakowi i faktowi wytwarzania ich w sposób tradycyjny znajdują sobie coraz liczniejsze rzesze konsumentów, nawet jeśli nie są z danego regionu to odbiorca jest świadom, że dostaje coś smacznego i zdrowego.

W Polsce kampanie reklamowe i promocyjne są raczej skromne. O ile klienci jeszcze o oscypku – specjale z Podhala – słyszeli w związku z dość silnym nagłośnieniem tego tematu w mediach, to o innych specjałach wiedzą nieliczni. Do zupełnie nieznanych z listy produktów tradycyjnych należą m.in.: ser typu szwajcarskiego z Wiżajn lub ser koryciński, ser suszony podlaski, ser narwiański, ser zgorzelecki, serek śmietankowy wielkopolski i wiele innych.

Producenci wyrobów regionalnych są więc w trudnej sytuacji, bowiem problemem polskiego rynku jest po pierwsze brak tradycji spożywania produktów regionalnych i tzw. wyrobów rzemieślniczych, tak popularnych w krajach zachodnioeuropejskich (Francja, Niemcy, Austria, Hiszpania), a produkowanych regionalnie. Jeżeli skosztujemy polskich specjałów to raczej dla zabawy i z ciekawości spróbowania czegoś nowego podczas wypadów wakacyjnych. Po powrocie zapominamy lub raczej powinniśmy powiedzieć – nikt nam o nich nie przypomina, bo nie są obecne w sklepach w innych regionach.

Jednocześnie należy pamiętać, że produkty regionalne nie mogą być wytwarzane na masową skalę z użyciem nowoczesnych technologii – bo jak wiemy stracą swój pierwotny charakter. W dalszym ciągu większość z nich jest produkowana w tradycyjny sposób i w bardzo ograniczonych ilościach. Jednocześnie oferowanie stosunkowo wąskiego asortymentu, o wciąż niskiej rotacji, wiąże się z wysokimi kosztami wejścia i o obecność tego typu produktów na półkach w placówkach wielkopowierzchniowych – jest ciągle trudno.

Wyraźnym problemem jest też proces produkcji na większą skalę, bowiem tego typu działania wymagają specyficznych i strategicznych inwestycji, bez gwarancji szybkiego zwrotu. Pewne problemy może nastręczać także proces kompleksowej dystrybucji do sieci handlowych, bowiem trudno dotrzeć do przedsiębiorstw oferujących relatywnie małe wolumeny, co wiąże się z brakiem możliwości sprostania wymogom ilościowym sieci handlowych. Pewną barierą dla polskich konsumentów jest wciąż jeszcze wysoka cena jednostkowa takiego produktu.