Higiena: Środki myjąco-dezynfekujące. Budowa i zasady doboru

Substancje o odczynie zasadowym

Przyglądając się zasadom, szczególną uwagę zwraca ich skuteczność w rozpuszczaniu białek i usuwaniu tłuszczu. Silne zasady, jak na przykład wodorotlenek sodu czy wodorotlenek potasu, wywołują hydrolizę białek, co pozwala na tworzenie przez białka struktur rozpuszczalnych w wodzie. Oprócz wodorotlenku sodu i wodorotlenku potasu, do silnych zasad stosowanych w procesach mycia zaliczymy również ortokrzemian sodu oraz metakrzemian sodu.

Ponieważ silne zasady są substancjami mocno drażniącymi, a przy ich stosowaniu wymagane są szczególne środki ostrożności, znajdują one zastosowanie przede wszystkim w myciu urządzeń w CIP.

Do tzw. słabych zasad zaliczymy z kolei trójfosforan sodu, etanoloaminę, węglan sodu. Substancje te wykazują pewne działanie hydrolityczne w stosunku do białek oraz usuwają tłuszcz, jednak działają one głównie, jako substancje wspomagające proces mycia dzięki wiązaniu przez nie metali (substancje kompleksujące), rozpuszczaniu i zawieszaniu osadów w roztworze myjącym.

Kwasy

Kwasy są substancjami powszechnie stosowanymi w usuwaniu osadów mineralnych takich jak kamień wodny lub kamień mleczny. Zastosowanie znajdują tutaj zarówno kwasy nieorganiczne, takie jak kwas azotowy, kwas fosforowy, kwas sulfamidowy, jak i kwasy organiczne - kwas cytrynowy, kwas hydroksy-octowy, kwas glukonowy. Chociaż kwasy są substancjami bardzo skutecznymi w rozpuszczaniu osadów mineralnych, z uwagi na ich silne działanie korozyjne w stosunku do większości materiałów konstrukcyjnych, należy je stosować z rozwagą tj. przestrzegając maksymalnego zalecanego stężenia, temperatury i czasu kontaktu z materiałem konstrukcyjnym.

Procesy dezynfekcji

Musimy pamiętać, że głównym celem procesu mycia jest usuwanie zanieczyszczeń i resztek surowców/produktu z powierzchni urządzeń - procesy mycia tylko w niewielkim stopniu usuwają mikroorganizmy. Aby zredukować liczebność mikroorganizmów na linii, należy odpowiednio zaprojektować proces dezynfekcji linii, do którego zostaną użyte odpowiednie preparaty chemiczne. Chociaż dostępne są na rynku rozwiązania umożliwiające przeprowadzenie mycia i dezynfekcji jednocześnie, najlepszy efekt uzyskamy rozdzielając w czasie te dwie operacje.

Preparaty chlorowe – podchloryny

Na szczególną uwagę zasługuje wysoka skuteczność tych preparatów w zwalczaniu szerokiej gamy mikroorganizmów - niszczone są bakterie G(+) i G(-), przetrwalniki bakterii, grzyby, bakteriofagi. Wysoką skuteczność dezynfekcyjnyjną w odniesieniu do opornych typów bakterii, preparaty te zawdzięczają swej zdolności do utleniania wewnątrzkomórkowych struktur bakterii.

Wyróżniający się efekt dezynfekcyjny osiągany jest przy jednoczesnym bardzo niskim koszcie preparatu. Skuteczność preparatów chlorowych rośnie wraz ze wzrostem temperatury, przy czym w podwyższonej temperaturze należy oczekiwać gorszej zwilżalności roztworów i zwiększonego ryzyka korozyjności/ niszczenia w zasadzie każdego typu materiału konstrukcyjnego (w tym stali kwasoodpornej AISI 316 /316L) - preparaty te najlepiej jest więc stosować w temperaturze pokojowej. Preparaty chlorowe łączone są często z preparatami myjącymi, jednak dla najwyższej skuteczności, powinny być one stosowane dopiero na uprzednio dobrze umytą powierzchnię, ponieważ w obecności substancji organicznych i kamienia mlecznego drastycznie tracą na swej aktywności. Nie jest również wskazane przechowywanie tych preparatów w formie rozcieńczonych roztworów roboczych - w ten sposób również stracą na swej aktywności. Generalnie nie są wrażliwe na twardą wodę, przy czym mogą wytrącać się w silnie zażelazionej wodzie.