Litwa-Estonia-Łotwa: Bałtyckie tygrysy liżą rany
Droga do konsolidacji
Po odzyskaniu niepodległości przez Estonię, 11 dużych mleczarni zostało podzielonych na 36 mniejszych. 60% mocy przerobowych stało się własnością dostawców, 40% sprzedano firmom prywatnym. Podobny scenariusz zrealizowano na Litwie i Łotwie. Punktem krytrycznym dla większości tak wyłonionych zakładów był kryzys rosyjski w 1998 roku, kiedy wiele z nich upadło. Kryzys ten zapoczątkował także serię połączeń, dzięki czemu np. TOP 4 największych firm na Litwie w 1998 roku odpowiedzialnych było za sprzedaż o wartości 56% sprzedaży ogółem (dla porównania w 1994 roku było to 29%). W efekcie w każdym z krajów ukształtowało się 2-3 głównych przetwórców. Na fali zmian pojawiało się coraz więcej firm z kapitałem zagranicznym, które inwestowały w biznes mleczarski. W 2008 roku 40% kapitału w branży mleczarskiej w Estonii pochodziło z zagranicy, podczas gdy na Litwie 15%, a na Łotwie zaledwie 8%. Udział producentów krajowych w rodzimym rynku oscyluje wokół 81% (Łotwa) i był wyższy na Litwie i Estonii (87-92%). (źródło: IAMA Symposium 2009, Csaba Jansik, MTT Agrifood Research Finland).
Pieno žvaigždés to największa mleczarnia na Litwie i w krajach bałtyckich. Notowana jest na giełdzie. W jej struktury wchodzą zakłady w: Kaunas, Panevėžys, Mažeikiai i Pasvalys. Firma zatrudnia 3 tys. pracowników i ma centralę w Wilnie. Jej produkty ujęte są w linie ponad 30 marek. Perturbacje gospodarcze „tygrysów bałtyckich” są jednak wciąż odczuwalne, czego dowodem były straty finansowe za pierwsze półrocze 2010 roku (w wysokości 200 mln euro) powstałe wskutek spadku sprzedaży o 9%, przy relatywnie wysokich cenach surowca. Firma wytwarza: mleko, napoje fermentowane, sery, masło, śmietanę, twarożki, desery, serki wiejskie, sery dojrzewające, lody, mleko w proszku i inne. Mleczarnia wytwarza 16 tys. ton serów rocznie.
Mleczarnia Rokiškio sūris umiejscowiona w regionie Auksztota, to pierwsza mleczarnia, która będąc spółką akcyjną, już w 1994 r. weszła na giełdę. Skupia dwa zakłady: Utenos Pienas i Ukmerge. Dziś jest największym producentem serów nie tylko na Litwie, ale i w krajach nadbałtyckich. Wytwarza 20 tys. ton serów rocznie.
Žemaitijos pienas to kolejna z czołówki firm mleczarskich na Litwie posiadająca ponad 30% rynku produktów mleczarskich. Do najbardziej znanych marek firmy należą: Dobilas (produkty bio), sery Dziugas (typu parmezan), Zementalis (typu ementaler), Jovaras, Vilnius (typu gouda), Palanga (typu Edam), Litewski Tylżycki, Picarela (typu mozzarella), mleko, kefiry, jogurty, śmietana, serki homogenizowane, masło. Firma wytwarza 16 tys. ton serów, 2600 ton galanterii mleczarskiej oraz proszki. Od lat jest obiektem zainteresowania ze strony Pieno žvaigždés i Rokiškio sūris.
Mleczarnia Marijampolės Pieno Konservai należy do czołówki producentów i eksporterów. Wytwarzane tu produkty wyjeżdżają na Łotwę, do Estonii, Rosji, Uzbekistanu, Czech, Niemiec, Francji, Kanady i Afryki.
Firmą wartą dostrzeżenia jest także Vilkyškiai pieninė, mleczarnia która odpowiada za 15% dostaw serów na rynek i która generuje obrót w wysokości nieco poniżej 100 mln euro rocznie. Wytwarza 7500 ton serów rocznie.