Projektowanie opakowań do produktów sypkich

Oliwia Zakrzewska
Forum Mleczarskie Biznes 2/2023 (51)
pakowanie produktów sypkich
© fm

Produkty w proszku w przemyśle mleczarskim to grupa wyrobów, która obejmuje mleko w proszku, serwatkę w proszku, masło w proszku, śmietankę w proszku, kazeinę, jogurty w proszku, śmietanę w proszku, twarogi w proszku, śmietanki, kwaśne mleko w proszku, maślanki w proszku czy zabielacze do kawy i herbaty, a także wiele innych produktów mleczarskich. Produkty tego typu bardzo często stosowane są w dalszej produkcji, przechodząc pewnego rodzaju przemianę z kompletnych produktów końcowych na komponenty do składników do produkcji zupełnie innych produktów końcowych. Przykładem produktów powstałych jako wynik dalszej produkcji są na przykład lody, ciastka bądź desery czy też wszelkiego rodzaju dodatki do kawy i herbaty – w tym także smakowe. 

Na przykład maślanka w proszku jest produktem zawierającym duże ilości lecytyny i tym samym stanowi o swoich unikatowych właściwościach emulsyfikacyjnych, idealnych do przetwarzania wysokiej jakości pieczywa i sosów. Jeśli chodzi o zabielacze do kawy i herbaty, to są to pewnego rodzaju formuły mleczne w proszku. Ich zadaniem jest rozpuszczanie się w herbacie czy kawie w taki sposób, aby nie tworzyły grudek ani niepożądanego osadu w napoju. Konsumenci doceniają organoleptyczne właściwości, których dostarczają takie zabielacze. Do często wskazywanych należą takie wrażenia jak jedwabisty smak czy śmietankowy kolor. 

Zabielacze do kawy i herbaty są wytwarzane w taki sposób, aby zawierały zróżnicowane poziomy tłuszczu. Powszechnie są wytwarzane za pomocą dodatków bez zawartości mleka. Produkty poddawane procesowi dehydratacji zyskują dłuższy okres przydatności do spożycia. Co więcej, dzięki znacznej redukcji objętości produktu dehydratowanego (wysuszonego) ułatwione jest przechowywanie produktów w proszku. Podobnie łatwiejszy staje się ich transport. 

Do wytwarzania wysokiej jakości produktów mlecznych w proszku nieodzowne jest stosowanie sprawdzonych, bezpiecznych technik wraz z solidnymi, a także higienicznymi komponentami i urządzeniami. Produkty z mlekiem w proszku są kategorią produktów wrażliwych na tlen, a także na obsługę mechaniczną. Praca z proszkami jest wymagająca ze względu na konieczność zachowania jednolitości produktów przez wszystkie etapy procesu produkcyjnego aż do finalnego etapu pakowania w opakowania jednostkowe i zbiorcze. Należy zwrócić uwagę na fakt, że proszek mleczny, zanim ostatecznie trafi do sprzedaży, jest z reguły wstępnie przetwarzany i pakowany w skali masowej. 

pakowanie produktów
© fm

Na rynku są oferty firm, które proponują swoje aplikacje celem rozwiązania problemów na etapie produkcji proszków i ich pakowania. Do takich rozwiązań należą systemy magnetyczne – mają one przyjść z pomocą w sytuacji występowania niepożądanych cząsteczek metali w mleku i przetworach mlecznych. W trakcie procesu produkcji mleka w proszku, serwatki w proszku czy laktozy może zdarzyć się, że do strumienia produktu już na wejściu dostaną się cząsteczki metalu. 

Skuteczną separację cząstek metali i stali nierdzewnej można zacząć już podczas pracy z płynnym mlekiem czy płynną serwatką, gdyż na tym etapie pracy z medium można wychwycić jeszcze mniejsze części. W przypadku pracy z płynami można znaleźć takie propozycje, jak higieniczne filtry magnetyczne wykonane z dbałością o standardy HDN Hygienic Design Network. Do usuwania z proszków metali cząsteczek niewykrywalnych przez detektor, który nie jest w stanie przeprowadzić prawidłowej identyfikacji, proponowane jest zastosowanie silnych separatorów magnetycznych o dużej mocy. Separatory magnetyczne tego typu są w stanie wychwycić cząsteczki o rozmiarach około 30 µm. Jak podają producenci, takie separatory mogą usunąć najdrobniejsze nawet cząsteczki metali ze sproszkowanych produktów przetworów mlecznych wraz z cząstkami ze stali nierdzewnej. 

pakowanie produktów w zakładzie mleczarskim
© fm

Separatory magnetyczne poradzą sobie także z produktami lepkimi. Obrotowe separatory magnetyczne wskazane są przede wszystkim do tłustych proszków trudno płynących, a obrót wirnika ma zapobiegać powstawaniu mostków i zatorów na prętach. Najlepsza separacja i higiena są wymagane w szczególności, lecz nie wyłącznie, w pracy linii, które produkują mleko w proszku dla niemowląt. W takim wypadku producenci wskazują na certyfikację EHEDG i bardzo wysokie natężenie pola magnetycznego. Powszechnie wiadomo, że pełne mleka w proszku są najistotniejszymi składnikami wielu różnorodnych produktów żywnościowych, także takich specjalnego przeznaczenia – od pokarmu dla niemowląt po wyroby cukiernicze. Z kolei odtłuszczone mleko w proszku jest praktycznie całkowicie wolne od tłuszczu. Ponadto stanowi źródło minerałów oraz białek funkcjonalnych i odżywczych w wielu innych produktach żywnościowych. Podobnie jak pełne mleko w proszku, odtłuszczone mleko w proszku jest również przyjazną dla konsumenta żywnością, którą wystarczy połączyć z wodą celem łatwego i szybkiego przygotowania. Jeśli chodzi o proszek mleczny z tłuszczem roślinnym, taki produkt stanowi alternatywę dla pełnego mleka w proszku. W tym przypadku tłuszcz mleczny zastępowany jest olejami roślinnymi. 

Opakowania na sypkie produkty mleczarskie powinny być wykonane z materiałów, które są odporne na wilgoć. Należą do nich na przykład polietylen, polipropylen, polistyren, polichlorek winylu i inne tworzywa sztuczne. Muszą być wykonane tak, aby zapobiegały uszkodzeniom i jednocześnie zabezpieczały przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych takich jak wilgoć czy światło. Opakowania powinny być również wyposażone w przemyślane zamknięcia, aby skutecznie zapobiegać wysypywaniu się produktów, zwłaszcza na etapie transportu. Innowacyjne opakowania na sypkie produkty mleczarskie powinny być wykonane z materiałów, które są odporne i jednocześnie przyjazne środowisku naturalnemu. Opakowania na sypkie produkty mleczarskie mogą ulegać uszkodzeniom mechanicznym, co generuje straty. 

Linia do pakowania sypkich produktów mleczarskich powinna składać się z urządzeń do wybierania, wypełniania, zamykania, przekładania i etykietowania opakowań. Wybór odpowiedniego opakowania powinien być dostosowany do produktu, aby zapewnić jego trwałość i bezpieczeństwo. W roli opakowań na sypkie produkty mleczarskie najlepiej sprawdzą się zamknięcia typu ZippeR, nacięcia typu rowek zamykanie kopertowe Hot Lock lub rączka centralna. Do rozwiązań opakowaniowych należą także:

  • nacięcia ułatwiające otwieranie,
  • zamknięcia strunowe,
  • otwarta struna,
  • euro zawieszka,
  • perforacja,
  • wycięcie na dłoń bądź na trzy palce przy większych opakowaniach,
  • zaokrąglone dno opakowania,
  • zaokrąglone narożniki,
  • okrągłe otwory o różnej średnicy,
  • fałda denna,
  • zgrzewy typu K,
  • możliwość dołączenia do opakowania zaworu oddychającego,
  • możliwość zaprojektowania transparentnego okienka w opakowaniu tak, aby konsument miał możliwość „podejrzenia” produktu, 
  • Hot-Lock – zamykanie kopertowe worka na gorąco bez użycia krepy i nici,
  • Easy Open – taśma do szybkiego otwierania worka,
  • Z-fold – folia wewnątrz worka papierowego włożona maszynowo z fałdą poprzeczną.

Prawidłowo dobrane zamknięcia umożliwiają łatwe konfekcjonowanie produktu oraz łatwe zawieszenie opakowania na wielu różnych maszynach. Dodatkowo rączka centralna zapewnia wygodę użytkowania, dzięki czemu konsument ma szybki i wygodny dostęp do produktu. Pośród firm specjalizujących się w produkcji i dostarczaniu opakowań w przemyśle spożywczym znajdują się zarówno te, które w swoim portfolio posiadają opakowania z tworzyw sztucznych, jak i te, które doświadczenie i uznanie na rynku zdobywały, specjalizując się w produkcji opakowań z papieru i tektury. 

Producenci są w stanie dostosować swoje rozwiązania opakowaniowe do konkretnych i wskazanych potrzeb swych klientów, dbając jednocześnie o to, aby opakowania były projektowane w taki sposób, by przede wszystkim zapewnić bezpieczeństwo i zachować jakość zawartych w nich produktów. Dodatkowo rynek oferuje szereg usług takich jak drukowanie, etykietowanie i projektowanie opakowań – wszystko celem stworzenia idealnego rozwiązania opakowaniowego, które w pełni zadowoli klientów. 

Jak powiedziała w rozmowie z Forum Mleczarskim Monika Lipska, Dyrektor Rozwoju i Handlu w firmie Torpol, przy wyborze dostawcy worków do proszków mlecznych kluczowe znaczenie mają jakość oraz warunki, w jakich opakowanie przeznaczone do kontaktu z żywnością jest produkowane. 

Monika Lipska TORPOLMonika Lipska
Dyrektor ds. Rozwoju i Handlu w firmie Torpol

Wychodząc naprzeciw wymaganiom branży mleczarskiej, oprócz worków, które mamy w ofercie od początków istnienia firmy, czyli worków Z-Fold Paper Sack przystosowanych do standardowego zamykania krepą i nićmi, firma wprowadziła na rynek nowy produkt. Jest to worek z systemem zamykania na gorąco Hot Lock i systemem szybkiego otwierania Easy Open. Worki te nie wymagają już użycia krepy, nici i igieł podczas pakowania, co zmniejsza zagrożenie dostania się do produktu ciał obcych. Taki system zamykania worków cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem wśród klientów zachodnio-europejskich i coraz większym w Polsce. 

Torpol wprowadził także worki Window Sack, posiadające okienko, które pozwala na wizualną ocenę zawartości worka.

Firma oferuje także wielowarstwowy worek papierowy EKO SACK z co najmniej jedną warstwą papieru recyklingowego. Wszystkie nowości rekomendowane są obecnym i potencjalnym klientom firmy, a wszystkie produkty wytwarzane przez Torpol posiadają Atest Bezpieczeństwa Żywności wydany przez Państwowy Zakład Higieny.

W ostatnich latach Torpol skupia się na działaniach związanych z ochroną środowiska i ekologią, co wpisuje się w koncepcję zasad zrównoważonego rozwoju. Firma dąży do efektywności energetycznej oraz działań na rzecz ekologii, które kształtują świadomość odbiorców i społeczności lokalnej.

Wiemy na co zwracają uwagę odbiorcy z branży mleczarskiej w Polsce i Europie. Zachodnioeuropejski klient, zanim przystąpi do testów i negocjacji ceny, przede wszystkim musi mieć pewność, że jego opakowanie produkowane jest w warunkach najwyższej jakości bezpieczeństwa dla branży spożywczej. 

Dlatego posiadanie Certyfikatu BRCGS lub tożsamego jest priorytetem spełnienia warunków współpracy. To dla najbardziej wymagających klientów certyfikowaliśmy firmę, uzyskując najwyższą ocenę AA+. 

Istotną kwestią jest również świadomość klienta, jakich surowców użyto do produkcji jego opakowania. Dlatego wdrożony system zarządzania produkcją ERP klasy MES umożliwia szybki i łatwy dostęp do funkcji identyfikacji produktu oraz pełną identyfikowalność. Systematycznie wykonywane pod kątem migracji, badania środowiskowe, kontrolowane parametry wytrzymałościowe czy przenikalność to także branżowe „must have”. 

Coraz częściej i świadomiej klienci zwracają również uwagę na parametry surowców używanych przez producentów opakowań. Aby klient miał pewność, że opakowanie jego produktu jest wykonane z wysokowartościowego surowca, powinien od swego dostawcy wymagać przede wszystkim informacji: jakie są parametry sił zrywających papieru i folii, co jest istotne dla właściwości mechanicznych opakowania oraz jaka jest przepuszczalność pary wodnej i tlenu folii, która istotna jest dla produktu. Takie badanie swoim klientom przedstawiamy i wykonujemy je w swoim laboratorium.

Czego zatem wymagają od dostawcy worków producenci produktów mlecznych w proszku, aby mieć pewność, że opakowanie spełnia wymagania bezpieczeństwa żywności? Przede wszystkim potwierdzenia, że posiada certyfikat BRCGS (w przypadku firmy Torpol z wynikiem AA+) lub inny równoważny zatwierdzony przez GFSI. To oznacza, że warunki i infrastruktura spełniają wymagania higieniczne, w jakich powinny być produkowane worki, oraz wszelkie wymagania prawne i jakościowe.

Producent powinien także przeprowadzać badania surowców użytych do produkcji oraz gotowego wyrobu, a także być w stanie realizować pełną identyfikowalność surowców. 

Kluczowe znaczenie w worku ma folia, która powinna mieć nie tylko wysokie parametry wytrzymałościowe, być czysta mikrobiologicznie, ale i musi stanowić barierę dla czynników zewnętrznych. Folia powinna spełniać parametry w zakresie przenikalności pary wodnej i przepuszczalności tlenu, aby nie doszło do zbrylenia sproszkowanych produktów mlecznych. Im wyższe parametry, tym zapakowany produkt będzie bezpieczniejszy. 

W kontekście atestów i badań warto zwrócić uwagę na zagadnienia migracji nie tylko globalnej, ale przede wszystkim specyficznej. Ten element rygorystycznie traktowanego bezpieczeństwa żywności jest spełniany tylko przez część dostawców worków. Badanie powinno być wykonane w płynie modelowym Tenax. Torpol, deklarując, że spełnia wymagania Rozporządzenia 10/2011, musi potwierdzić to powyższymi badaniami. Koszty badań i certyfikacji są znaczące. 

skimmed milk powder bag
© fm

Kolejnymi elementami są jakość papieru, odporność na zrywanie oraz liczba zastosowanych warstw papieru. W normie europejskiej dotyczącej opakowań do produktów spożywczych określone jest, iż ilość energii pochłoniętej przy rozciąganiu wszystkich zastosowanych warstw papieru powinna mieć średnią TEA na poziomie nie mniejszym niż 420 J/m2.

W związku z wysyłką proszków w dalekie zakątki świata należy uwzględniać fakt mechanicznych naprężeń, jakie niesie załadunek i rozładunek kontenerowy. Wierzchnie warstwy papieru są tu szczególnie narażone na uszkodzenie.

Zdaniem Moniki Lipskiej z firmy Torpol produkcja worków papierowych staje się obszarem coraz większej liczby innowacji. Coraz większą wagę przywiązuje się do bezpieczeństwa procesu produkcji bez ingerencji człowieka (odchodzi się bowiem od ręcznego uzbrajania worków papierowych w folię). Ma to związek z potrzebą ograniczenia ryzyka dostania się do proszków ciał obcych takich jak włosy czy elementy naskórka. 

W nowy trend wpisują się niektóre polskie mleczarnie, w których worki zamykane są już bez użycia dodatkowych narzędzi takich jak krepa i nici (niweluje się w ten sposób ryzyko dostania się igły, nici i krepy do produktu gotowego).

– Dlatego kilku naszych klientów wprowadziło system zamykania Meypak, dzięki któremu do zamknięcia worka używa się taśmy papierowej z klejem na gorąco oraz taśmą zrywającą. Natomiast nadal są to dodatkowe, cięte podczas pakowania elementy. Ale mamy w swojej ofercie coś znacznie bezpieczniejszego – dodała Monika Lipska. – Innowacją w tym obszarze jest worek Hot Lock z klapką kopertową, zamykany na gorąco. Klej na gorąco nałożony jest na górną klapę podczas produkcji worka, a klient po zapakowaniu zamyka worek pod wpływem temperatury. Natomiast rozwiązanie Easy Open (zamontowana w procesie produkcji w dnie worka taśma zrywająca) pozwala finalnie sprawnie otworzyć i wyciągnąć zgrzany worek foliowy z zawartością z worka papierowego.

Oznacza to, że klient w swoim procesie pakowania nie potrzebuje już żadnego dodatkowego narzędzia, aby zamknąć opakowanie, przez co zniwelowane jest do zera ryzyko dostania się ciał obcych podczas procesu pakowania i zamykania worka.

Na co powinien jeszcze zwrócić uwagę producent proszkowanych produktów mlecznych, wybierając opakowanie, i jakich badań powinien wymagać od swego dostawcy? 

W zależności od typu proszku (mleko w proszku, serwatka w proszku, baby food) należy skupić się na parametrach przepuszczalności pary wodnej oraz tlenu. Dla grubszych, mniej higroskopijnych produktów używana jest cieńsza folia o niższych parametrach barierowości. Dla bardziej higroskopijnych produktów potrzeba folii o wyższych parametrach. W niektórych przypadkach zwykła folia 1-2-warstwowa nie jest w stanie spełnić oczekiwań. Tu firma Torpol proponuje folie barierowe z EVOH, które oferują wyższą barierowość. Folie EVOH poprzez dłuższe utrzymywanie aplikowanego gazu ochronnego pozwalają wydłużyć termin przydatności do spożycia. Również charakterystyka klimatu w punkcie docelowym eksportu determinuje zastosowanie odpowiedniej folii: wyższa barierowość będzie stanowiła podstawę ochrony proszku przy eksporcie do krajów o wysokiej wilgotności powietrza. 

Również zastosowany papier musi być bardzo wysokiej jakości, inaczej może dochodzić do jego rozerwania. Dlatego konieczne staje się zastosowanie papieru z długich włókien i bez dodatku makulatury. 

serwatka natłuszczona
© fm

Monika Lipska zwróciła uwagę również na fakt, że worki z Torpolu są wykorzystywane przez wielu międzynarodowych dostawców proszków. To było widoczne na ostatnich targach SIAL w Paryżu czy Gulfood w Dubaju (na tym ostatnim wydarzeniu znalazło się 5000 wystawców ze 125 krajów). Również w Polsce klienci z branży mleczarskiej zaczynają traktować worki z większą uwagą, z uwzględnieniem opracowania marki i designu. Coraz mniej mleczarni pakuje swoje mleko w proszku w zwykłe szare worki. Mimo że jest to opakowanie zbiorcze, to nacisk na marketing i rozpoznawalność ze strony odbiorców finalnych jest bardzo znaczący. Torpol kilka lat temu wprowadził druk wielokolorowy na bazie 6 kolorów i do dziś opracował blisko tysiąc wielokolorowych projektów. 

Dlaczego rośnie waga marketingu i rozpoznawalności marki produktów proszkowych w workach? Monika Lipska wskazała na tendencje obecne zwłaszcza na rynku afrykańskim, gdzie wysyłanych jest wiele polskich produktów w proszku. Na miejscu mleko w proszku tylko częściowo przekazuje się do dalszego przetworzenia, a częściowo worki te (mimo wagi 25 kg) trafiają na targ, gdzie stają się towarem półkowym. Aby zachęcić na targu do zakupu, potrzebne są worki wielokolorowe, z nadrukiem marki i logo producenta, albowiem klienci kupują oczami i takie produkty wydają się atrakcyjniejsze dla konsumenta. 

Wartościowych dostawców worków wyróżnia standard produkcji nieporównywalny do tych sprzed lat. Tu liczy się czystość, sterylne warunki produkcji, przestrzeganie procedur jakości. To istotna różnica.

Firma Torpol nie zapomina również o aspektach zrównoważonego rozwoju. Dlatego do oferty wprowadzony został worek EKO z przynajmniej jedną warstwą papieru z recyklingu, który posiada Atest Higieniczny. 

Na rynku zauważalna jest potrzeba zaprezentowania klientom ekologicznych rozwiązań i dostarczania opakowań biodegradowalnych, kompostowalnych, o wysokiej barierowości, wytrzymałych i nieszkodzących środowisku naturalnemu. Takie ekologiczne podejście do tematu stanowi motor i szansę do rozwoju szeroko pojętego rynku opakowań, zaś w dalszej perspektywie pozwoli zmniejszyć ilość produkowanych odpadów. Warto pamiętać także o właściwie dobranej i kolorystycznie skomponowanej, przyciągającej wzrok szacie graficznej, aby w sposób skuteczny wizualizowała ona smak produktu czy możliwy efekt, który przy jego użyciu możemy uzyskać. Wszystko celem zachęcenia do zakupu.