Agnieszka Maliszewska podsumowała posiedzenie Prezydium COGECA

W dniach 30.11-01.12.2022 r. odbyły się posiedzenia Prezydium Cogeca, w których uczestniczyła Agnieszka Maliszewska – Pierwsza Wiceprzewodnicząca Cogeca, Dyrektor Polskiej Izby Mleka. Rozmowy koncentrowały się wokół najważniejszych tematów, z jakimi aktualnie boryka się europejskie rolnictwo i spółdzielczość, w tym: aktualna sytuacja na rynkach, handel, negocjacje UE z Australią, a także bezpieczeństwo żywnościowe.

Aktualna sytuacja na rynkach
Ceny w strefie euro są wysokie (inflacja wynosi 13,1%), nie równoważą kosztów produkcji, które w ciągu ostatnich lat gwałtownie wzrosły dla unijnych rolników oraz spółdzielni rolnych, jak również cen energii (inflacja wzrosła do poziomu 41,5% w październiku) i opakowań. Problem stanowi również cena oraz dostępność nawozów. Dodatkowo w tym roku przymrozki na wiosnę, poważna susza i wyjątkowo agresywne ataki szkodników bardzo odbiły się na plonach większości upraw, z wyjątkiem roślin oleistych. Ponadto wystąpiły problemy z dostępnością (oraz cenami) unijnych nawozów mineralnych, co będzie miało wpływ na sezon upraw 2023 oraz przyszłe plony. Dodatkowo import bardzo uderzył w niektóre sektory. Zwłaszcza w sektor drobiu i jaj w związku z największym wybuchem grypy ptaków odnotowanym w Europie, a także programem „zero ceł, zero kwot” dla produktów przywożonych z Ukrainy. 
Wiele krajów wskazywało na trudności wynikające z rosnących kosztów produkcji i niskiej opłacalności produkcji, pomimo relatywnie wysokich cen płaconych rolnikom. W informacjach przedstawanych przez poszczególne PCK wybrzmiewała informacja, że rolnicy coraz cześciej decydują się na ubijanie zwierząt i odchodzenie od produkcji zwierzęcej, w tym mleka i mięsa. Widoczne jest też ubożenie konsumenta i zmniejszenie koszyka premium. Kraje podkreślały, że konsument wybiera produkty tańsze, zmniejsza się udział w sprzedaży produktów bio. 
Polska wskazała na duże trudności w produkcji, związane z kosztami energii i innych czynników wpływających na niską rentowność. Zatem przy relatywnie wysokich cenach w skupie koszty są bardzo wysokie. Poruszony został problem jakości produktów pochodzących z Ukrainy, ze szczególnym naciskiem na import drobiowego mięsa. To stało się początkiem kolejnej dyskusji miedzy krajami, ponieważ problem jakości żywności ukraińskiej oraz przyszłe negocjacje w zakresie wydłużenia umowy z Ukrainą o wolnym handlu, powinny być bardzo ostrożne. 

W Grecji rząd ustanowił cenowy koszyk zakupowy produktów podstawowych (w tym mleko) i ustalił rządowe ceny na te produkty. Ale detaliści szybko skorzystali z tego, wrzucając do koszyka marki własne, kosztem marek producentów. 
W Szwecji sytuacja wydaje się lepsza niż na początku – oceniali rolnicy i przetwórcy. Problemem staje się cena energii elektrycznej, co jest nowością w tym kraju, ponieważ przez lata ceny te były niskie. Największe obawy ma teraz sektor mleczarski ze względu na koszty i braki surowca. 
Holandia wskazała na wysokie ceny energii i koszty produkcji. Na przykład całkowicie zrezygnowano z produkcji pomidorów szklarniowych. 
Włochy podkreślały podobnie wysoki wzrost kosztów energii. W lepszej sytuacji są Ci, którzy zainwestowali w energię odnawialną. Inflacja jest wysoka ponad 14,5%. Konsumenci zmieniają swoje preferencje zakupowe. Kupują głównie w dyskontach, większe problemy mają producenci marek premium. 
Organizacje i strona rządowa zwróciła się do producentów żywności ekologicznej, aby produkowali mniej, ze względu na słaby zbyt i niskie ceny organicznych produktów. Ponadto włoscy rolnicy i przetwórcy borykają się z brakiem pracowników. W 2022 r. rolnicy korzystali jeszcze z zapasów nawozów, ale rok 2023 będzie już dużo trudniejszy. 
Austria wskazywała, że ten rok cechował się słabymi zbiorami zbóż i kukurydzy. Ceny produktów są wysokie, ale koszty produkcji – ogromne i w żaden sposób nie pozwalają na swobodne planowanie. Wskazywali, podobnie jak inne kraje, na system sprawozdawczości w zakresie zrównoważoności. Austriacy kładą duży akcent na ten aspekt w produkcji. 
Węgry podobnie jak inne kraje wskazywały na wysokie koszty produkcji. Poruszono także kwestię importu z Ukrainy. 
Rumunia podkreślała, że stara się stawić czoła kryzysowi energetycznemu, jednak wielu rolników jest na skraju bankructwa. Import mąki z Ukrainy jest bardzo wysoki. Drastycznie spadła produkcja kukurydzy na skutek suszy.
Hiszpania także wskazała na problem suszy. Dla przykładu produkcja oliwy z oliwek spadła o 50%. Nastąpił znaczący spadek produkcji zwierzęcej. Wskazywano, że ich produkcja jest uzależniona od importu zbóż. Konsumenci hiszpańscy wybierają tanią żywność. Wzrasta inflacja i koszty produkcji. Wyniki finansowe są ujemne, koszty produkcji zbyt wysokie, by sprostać trudnościom finansowym. Sytuacja rolników jest coraz gorsza, co powoduje masowe odchodzenie z rolnictwa. Spółdzielnie tracą płynność finansową. 

Handel
Mercosur: w związku z wynikiem wyborów w Brazylii, ponownie pojawiła się chęć poczynienia postępów w porozumieniu. Przygotowano dokument w sprawie porozumienia, który podpisała przewodnicząca Copa – Lambert. Obejmuje on sektory wrażliwe oraz podkreśla problematyczne aspekty tego porozumienia handlowego oraz kwestię spójności z unijnymi inicjatywami w zakresie zrównoważoności.
Australia: tu negocjacje posuwają się naprzód. Według wiceprzewodniczącego Dombrovskisa planowane jest osiągnięcie porozumienia pod koniec lata następnego roku. 
Australia produkuje około 9 mln ton produktów mlecznych i eksportuje około 70%. Unijny sektor mleczarski oczekuje, że w przyszłości eksport do Australii wzrośnie. Ustępstwa w ramach negocjacji o wolnym handlu w zakresie produktów mlecznych muszą zależeć od ustępstw ze strony australijskiej, w tym taryf i barier pozataryfowych. Europejski sektor mleczarski ma następujące priorytety dotyczące tej umowy:
- eliminacja taryf przy eksporcie dla produktów objętych kodami HS: 0405 (masło), 0406 (ser), 1901 (przetwory spożywcze o zawartości mleka więcej niż 50%), 2106 (przetwory spożywcze)
- umowa weterynaryjna dotycząca barier pozataryfowych. 
Kolejna runda negocjacji planowana jest na luty - marzec 2023, zaś finał negocjacji na drugą połowę 2023 r. 

Nawozy
50% światowej produkcji żywności zależy obecnie od stosowania nawozów mineralnych. W jesiennej prognozie krótkoterminowej, Komisja uznała, że susze oraz wysokie ceny nawozów, w wyniku których zmniejszyła się częstotliwość aplikacji, doprowadziły do niższych plonów podczas zbiorów 2022/2023. Copa i Cogeca liczą na wprowadzenie krótkoterminowych rozwiązań, aby poradzić sobie z niedoborem oraz rosnącymi cenami nawozów, które są spowodowane wojną w Ukrainie.