Incydenty: Zanieczyszczenia mleka i produktów mlecznych, w świetle sprawozdawczości systemu RASFF

W 2012 r. mleko i artykuły mleczarskie były przedmiotem powiadomień 52 razy. Liczba ich była zbliżona do wniesionych do systemu RASFF w 2011 r. Szczegółowo pokazano to w tabeli 4 b, w której znajdują się również inne kategorie produktów wytwarzanych m.in. z mleka.

W 2013 r. do 1 sierpnia zgłoszonych było już 11 przypadków powiadomień alarmowych dotyczących mleka i produktów z mleka. Przyczyny powiadomień oraz kraje zgłaszające zaprezentowano w tabeli 5. Najwięcej incydentów dotyczyło zanieczyszczeń mikrobiologicznych – aż 7 razy przekroczenie dotyczyło Listeria monocytogenes. Poziom zanieczyszczeń w niektórych przypadkach był bardzo wysoki. Trzeba tu dodać, że L. monocytogenes jest bakterią obowiązkowo badaną w produktach gotowych do spożycia, a jej poziom bezpieczny to poniżej 500 komórek/g produktu.

A jak skomplikowane i niejednoznaczne co do źródeł mogą być powiadomienia niech świadczy przykład zatrucia pokarmowego, wywołanego przez Salmonella Oranienburg spowodowanego przez mieszankę mleczną w proszku z Belgii.

Służby kontroli żywności w regionie Irkucka w Rosji odnotowały 16 przypadków salmonellozy (z czego 13 przypadki to były niemowlęta) spowodowanej spożyciem suchej mieszanki dla niemowląt wyprodukowanej w Belgii. Rosja zawiadomiła Belgię o przypadku. Dochodzenie w Belgii wskazało, że nie można natychmiast zidentyfikować przyczyny zanieczyszczenia. Odniesiono się do danych historycznych z innych przypadków z wystąpieniem tego drobnoustroju. Stwierdzono, że Holandia raportowała do RASFF zanieczyszczenie S. Oranienburg w D-galaktooligosacharydach (GOS) importowanych z Korei Południowej. Wkrótce ustalono, że firma do produkcji mieszanki mlecznej rzeczywiście wykorzystała GOS jako składnik. GOS był stosowany jako składnik w kilku „wrażliwych” produktach – przeznaczonych dla niemowląt i odżywek dla pacjentów jako środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Produkty te w cyklu wytwarzania nie zostały poddane obróbce cieplnej przed sprzedażą konsumentowi. Wskazana lista dystrybucji wykazała eksport do następujących krajów: Belgia, Chiny, Francja, Holandia, Norwegia, Peru, Tajwan, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone. Kraje trzecie zostały powiadomione o zakażeniu produktów.

Mleko i produkty mleczne znalazły się również w statystyce poświęconej wykryciu mykotoksyn. Na szczęście nie jest to liczna grupa przypadków. Z oczywistych względów (lepsza pożywka dla pleśni oraz kraj pochodzenia) zdecydowana większość przypadków dotyczy produktów bogatych w węglowodany takich jak: orzechy, warzywa i owoce oraz pasze.

Kolejnym raportowanym przez roczny raport RASFF zagadnieniem była obecność niedeklarowanych (na etykiecie) alergenów, co mogłoby mieć negatywne następstwa dla osób wrażliwych na te substancje. W tej grupie występowały białka mleka z największą częstotliwością – szczegóły pokazano na wykresie.

Niedeklarowanie składników mleka może wynikać z tego, że jest ono składnikiem wielu innych produktów, które są następnie surowcem do produkcji kolejnych.

Dane zaprezentowane w raporcie RASFF za 2012 r. w sposób jednoznaczny wskazują na duże bezpieczeństwo produktów mlecznych i mleka. Większość tych produktów wytwarzana jest na terenie UE, produkcja ich jest zatem nadzorowana w sposób zaprojektowany przez prawodawstwo UE. Roczny raport RASFF można wykorzystać do doskonalenia systemów zapewnienia bezpieczeństwa żywności w mleczarniach jako narzędzie do zweryfikowania zagrożeń już znanych oraz dopiero sygnalizowanych, a także jako szacowanie narażenia na poszczególne zagrożenia.