Finanse: Jak wspierać MSP?

De minimis

Prawo wspólnotowe zezwala na udzielanie przedsiębiorcom pomocy publicznej, której skutki mogą być odczuwalne tylko w danym kraju, natomiast nie mają wpływu na zakłócenie wymiany handlowej we Wspólnocie. Pomoc, o której mowa musi być stosunkowo niewielka i z tego powodu nie zakłóca konkurencji na wspólnym rynku, Jej udzielanie wynika z jednej z zasad prawa rzymskiego, która mówi, że „prawo nie troszczy się o drobiazgi” (łac. „de minimis non curat lex”) [Pastuła, Werner, Prawo pomocy publicznej].

Maksymalna wartość pomocy de minimis dla jednego przedsiębiorcy (poza rolnictwem) jest określona w przepisach prawa europejskiego i nie może przekroczyć 200 tys. € (dla przedsiębiorstw w sektorze transportu drogowego 100 tys. €) w roku podatkowym, w którym ubiega się on o pomoc, oraz w ciągu poprzedzających dwóch lat podatkowych. Pomoc de minimis udzielana jest w formie dotacji pieniężnej lub w innej w formie. W drugim przypadku kwotę pomocy wyraża się jako ekwiwalent dotacji pieniężnej brutto.

Gwarancje kredytów obrotowych udzielane przez BGK w ramach rządowego programu stanowią formę pomocy publicznej – pomocy de minimis. Ekwiwalent dotacji brutto w tym przypadku wynosi 13,33% udzielonej gwarancji. Korzystając z tego rodzaju pomocy należy pamiętać, że wysokość otrzymanego wsparcia w okresie trzech lat podatkowych nie może przekroczyć limitu, o którym pisaliśmy wcześniej.

Program pomocy de minimis w formie gwarancji spłaty kredytów obrotowych ma na celu zwiększenie dostępności finansowania zewnętrznego dla firm z sektora MSP. Aby to umożliwić konieczna była zmiana ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne. Przy nowelizacji skorzystano z doświadczeń BGK w zakresie udzielanych poręczeń. W ocenie BGK, banków komercyjnych oraz przedsiębiorców powodem niskiego popytu na poręczenia, udzielane na zasadach rynkowych, jest wysoki poziom stawek prowizyjnych. Z tego też powodu zmiana pozwalająca udzielać gwarancji w formie pomocy publicznej, przy zastosowaniu minimalnych opłat, powinna stać się popularna wśród firm i tym samym zmniejszać skutki spowolnienia gospodarczego poprzez poprawę bieżącej płynności przedsiębiorstw, ułatwienie rozwoju oraz pozytywne oddziaływanie na rynek pracy.

Autorzy nowelizacji ustawy w uzasadnieniu zwracają uwagę, że pomoc de minimis w formie poręczeń i gwarancji jest już udzielana w oparciu o fundusze unijne przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) oraz w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych i inicjatywy JEREMIE. Pomoc unijna, o której mowa ma na celu wspieranie potrzeb inwestycyjnych i rozwojowych MSP. Intencją autorów nowelizacji jest, aby gwarancje BGK nie konkurowały ze wsparciem udzielanym przez programy UE, ale żeby stanowiły uzupełnienie oferty skierowanej do mikro-, małych i średnich firm.

Prezydencka debata o MSP

21 marca br. w Pałacu Prezydenckim zostało zorganizowane Forum Debaty Publicznej pt.: „Konkurencyjność mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw”. Podczas debaty omawiany był również program gwarancji na zabezpieczenie kredytów obrotowych dla podmiotów z sektora MSP.

Rządowy program został uznany przez organizacje zrzeszające przedsiębiorców za niewystarczający. Przedstawiciele Związku Pracodawców Prywatnych (ZPP) oraz Konfederacji Lewiatan wskazywali na koszty pracy, biurokrację, niestabilność i skomplikowanie prawa oraz wysokie podatki jako największe problemy polskich małych i średnich firm. Cezary Kaźmierczak, Prezes ZPP, w swoim wystąpieniu ocenił, że rządowe programy były, są i będą nieskuteczne ponieważ zajmują się wyłącznie objawami, a nie przyczynami problemów. Zwracał uwagę, że zamiast obniżyć pozapłacowe koszty pracy, które są główną przyczyną bezrobocia – rząd chce dopłacać przedsiębiorcom, żeby mogli je pokryć. W ocenie Prezesa ZPP to nie brak dostępu do kapitału jest problemem, gdyż 70-81% firm z sektora MSP nie korzysta i nie chce korzystać z zewnętrznego finansowania.

Próbując dokonać uproszczonej oceny przydatności rządowego programu gwarancji należy przyjrzeć się problemowi przez pryzmat tego, co się dzieje tu i teraz oraz z perspektywy celów postawionych w przedmiotowej sprawie na przyszłość.

Podczas spowolnienia gospodarczego, z którym kraje na całym świecie borykają się od kilku lat szuka się możliwości wyjścia z impasu. Najszybciej realizuje się pomysły, które w niewielkim stopniu ingerują w system prawny, a jednocześnie pozwalają na osiągnięcie poprawy w pewnej kwestii. Tworząc rządowy program opierano się na doświadczeniach innych krajów UE, np. Niemiec, gdzie podobne wsparcie jest udzielane od lat i przyniosło wymierne skutki. Jako rozwiązanie ad hoc określonego problemu najprawdopodobniej i w Polsce przyniesie pozytywne efekty.

Jednak trzeba zauważyć, że nie rozwiążemy w ten sposób najważniejszych problemów firm z sektora MSP, problemów, o których na konferencji mówili przedstawiciele ZPP i Lewiatana. Państwo musi podjąć długofalowe działania mające na celu stworzenie dogodnych warunków prowadzenia działalności gospodarczej, polegających m.in. na uproszczeniu systemu podatkowego czy usprawnieniu wymiaru sprawiedliwości. Sytuacja wymaga zmian o charakterze fundamentalnym, które będą trudne do przeprowadzenia, ale są konieczne, aby polskie przedsiębiorstwa mogły z powodzeniem konkurować nie tylko na wspólnym rynku unijnym, ale również poza granicami UE.