Unia Europejska: Wysoka jakość atutem regionalnej żywności

Znak „Jakość Tradycja”

Jedynym system krajowym certyfikującym żywność tradycyjna i regionalna jest system „Jakość Tradycja”. Był on pierwszym polskim systemem jakości żywności zarejestrowanym w Unii Europejskiej. System został opracowany przez Polską Izbę Produktu Regionalnego i Lokalnego oraz Związek Województw RP i służy wyróżnianiu i kontroli produktów żywnościowych wysokiej jakości, z uwzględnieniem produktów tradycyjnych.

„Jakość Tradycja” gwarantuje jakość produktu, umożliwia wgląd w proces jego wytwarzania oraz przejrzystość procedur kontrolnych - kontroli i certyfikacji dokonują niezależne jednostki. Konsumenci mogą poznać pochodzenie surowców i metody wytworzenia produktu – prześledzić drogę „od pola do stołu”, bo producent przestaje być anonimowy. System jest otwarty: mogą w nim uczestniczyć rolnicy, producenci rolni, przetwórcy polscy i zagraniczni. Przyznanie znaku „Jakość Tradycja” określonemu produktowi i jego wytwórcy nie zamyka drogi innym producentom do otrzymania znaku dla podobnego lub takiego samego produktu. 

Uczestnictwo w systemie jest całkowicie dobrowolne, ale rodzi określone zobowiązania: wytwórca musi zgodzić się na kontrolę wszystkich etapów produkcji, a także na monitorowanie pochodzenia użytych surowców. Producenci zobowiązani są też do prowadzenia dokumentacji, która pozwala na pełną identyfikację produktu.

Znakiem „Jakość Tradycja” mogą zostać wyróżnione produkty rolne, środki spożywcze i napoje spirytusowe wytworzone z naturalnych surowców (pochodzących z gospodarstwa ekologicznego lub gospodarstwa stosującego Dobrą Praktykę Rolniczą i Dobrą Praktykę Hodowlaną z wyłączeniem GMO). Produkty muszą odznaczać się szczególną jakością, mieć tradycyjny skład lub być wytworzone tradycyjnym sposobem. Powinny mieć także szczególną reputację, odróżniającą je od produktów należących do tej samej kategorii oraz co najmniej 50-letni rodowód (dwa pokolenia).Obecnie znakiem „Jakość Tradycja” wyróżnionych jest ponad 80 produktów z 15 regionów Polski. Wśród nich znajduje się wiele produktów mleczarskich: masła, sery dojrzewające i pleśniowe, twarogi, m.in, wielkopolski ser smażony, kamiennogórski ser pleśniowy, ser Lazur Błękitny, masło wielkopolskie, masło tradycyjne z Filipowa, masło z Olesna, Bochni, masło chmielnickie, jędrzejowski, twarogi z Hajnówki, Włocławka, Sannik.

Producenci i konsumenci a europejska polityka jakości

Założeniem unijnej polityki jakościowej jest także ochrona interesów konsumentów, którzy kupując certyfikowane produkty mają pewność, że kupują żywność bardzo wysokiej, jakości, wyprodukowaną wyjątkową, tradycyjną metodą, że kupują produkty autentyczne. Ponadto konsumenci mają możliwość identyfikacji i wyboru poszczególnych wyrobów, poznania ich miejsca pochodzenia, użytych surowców, metody wytwarzania, poznania tradycji związanych z produktem, dotarcia do bezpośredniego producenta i jego środowiska

Certyfikaty jakości są dla producentów wartością dodaną do produktu. Dają im:

• możliwość uzyskania wyższej ceny
• promocję i reputację
• możliwość otrzymania wsparcia w ramach PROW
• możliwość uzyskania derogacji (odstępstw od wymagań higieniczno-sanitarnych i weterynaryjnych) przy produkcji

W ramach systemów jakości żywności przewidziane są różne formy wsparcia, mające rekompensować producentów pracochłonność i czasochłonność oraz koszty wytwarzania wyrobów z najlepszych surowców, o wysokiej jakości potwierdzonej certyfikatami i kontrolą. I tak, w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 zostało przewidziane specjalne wsparcie dla:

• producentów – Działanie 132 (dotyczy rolników i produktów z bezpośredniego przetworzenia, np. sery)
• grup producentów – Działanie 133

wytwarzających produkty rolne

• zarejestrowane jako ChNP, ChOG, GTS lub
• w krajowym systemie jakości "Jakość Tradycja"
• rolnictwa ekologicznego lub Integrowanej Produkcji
• w innych systemach krajowych

Ponadto nazwy produktów oznaczonych unijnymi certyfikatami jakości podlegają urzędowej ochronie i ich podrabianie, fałszowanie, naśladowanie podlega karze grzywny, a nawet pozbawienia wolności.

Izabella Byszewska
Prezes Polskiej Izby
Produktu Regionalnego i lokalnego