Transport multimodalny: Transport wykombinowany

Dążenie do usprawnienia procesów logistycznych i ciągłe poszukiwanie oszczędności zmuszają do opracowywania coraz bardziej złożonych rozwiązań transportowych. Tym razem chcemy zwrócić Państwa uwagę na rosnącą rolę transportu multimodalnego, który w Polsce powoli zyskuje na znaczeniu.

Historia

Od początku lat 90. i transformacji gospodarczej postępuje znaczny spadek udziału kolejowych przewozów towarowych, na rzecz rozwoju transportu samochodowego. W latach 70. udział transportu kolejowego stanowił ok. 60% przewożonych dóbr, by w 2009 roku osiągnąć wynik 15,4%. Prawdopodobnie zadecydowała zmiana myślenia oraz nastawienie się na szybkie zaspokajanie potrzeb klienta. Transport towarów wysoko przetworzonych przeniósł się na drogowe środki transportu, kolej zaś skupiła się na przewożeniu środków masowych. Dynamiczny wzrost rozwoju transportu samochodowego został społecznie oraz gospodarczo zaakceptowany, ponieważ wiązał się z rozwojem różnych dziedzin gospodarki. Kolej w swojej strategii biznesowej odeszła od przewozu towarów wysoko przetworzonych, rynek ten zdominował transport drogowy. Od czasu wstąpienia Polski do UE widać duży wzrost pracy przewozowej w transporcie lądowym, przy bardzo dynamicznym wzroście znaczenia transportu samochodowego. Jednak gdy transport drogowy cieszy się coraz większą popularnością, transport kolejowy sukcesywnie zmniejsza swoje znaczenie w procesie przewozu towarów. W roku 2008 nastąpił spadek przewozów kolejowych na poziomie 4,4%, natomiast już w roku 2009 spadek w stosunku do roku poprzedniego wyniósł 15,5%. Obecnie prowadzona polityka zrównoważonego rozwoju UE w obszarze transportu, zmierza do przywrócenia równowagi na rynku transportowym w stopniu inwestycyjnym; 60% na transport drogowy, a 40% na potrzeby inwestycji kolejowych.

Transport multimodalny

Definicja przewozów multimodalnych ujęta w Konwencji o międzynarodowym transporcie multimodalnym towarów określa międzynarodowy transport multimodalny jako „przewóz towarów przy użyciu co najmniej dwóch różnych gałęzi transportu, na podstawie umowy o przewóz multimodalny, z miejsca położonego w jednym kraju, gdzie towar przejął w pieczę operator transportu multimodalnego, do oznaczonego miejsca przeznaczenia położonego w innym kraju”. Transport multimodalny możemy zawęzić do dwóch terminów: „intermodalny” oraz „kombinowany”. W praktyce zazwyczaj używa się ich zamiennie, jednakże różnią się one kilkoma cechami. W transporcie intermodalnym towar nie zmienia jednostki ładunkowej lub pojazdu, w którym jest przewożony. Jednostkę transportową może stanowić kontener, drogowe nadwozie wymienne lub naczepa drogowa. Transport kombinowany jest formą transportu intermodalnego, gdzie wyróżnia go fakt, że główna część przewozu jest realizowana między terminalami przez transport kolejowy lub żeglugę śródlądową, lub żeglugę morską bliskiego zasięgu, a dowozy i odbiory są wykonywane przez transport drogowy i to na ściśle określonych odległościach. Transport samochodowy w dowozie lub odbiorze ładunku jest konieczny, aby cały przewóz zaliczał się do transportu kombinowanego.

Ustawa o transporcie drogowym z dnia 6 września 2001 r.  rozdział 1, art. 4 precyzyjnie zdefiniowała transport kombinowany jako przewóz rzeczy, podczas którego samochód ciężarowy, przyczepa, naczepa z jednostką ciągnącą lub bez jednostki ciągnącej, nadwozie wymienne lub kontener 20-stopowy lub większy korzysta z drogi w początkowym lub końcowym odcinku przewozu, a na innym odcinku z usługi kolei, żeglugi śródlądowej lub transportu morskiego, przy czym odcinek morski przekracza 100 km w linii prostej; odcinek przewozu początkowego lub końcowego oznacza przewóz pomiędzy punktem, gdzie rzeczy są załadowane, a najbliższą odpowiednią kolejową stacją załadunkową, dla odcinka początkowego, oraz pomiędzy najbliższą odpowiednią kolejową stacją wyładunkową a punktem, gdzie rzeczy są wyładowane, dla odcinka końcowego. Ewentualnie wewnątrz promienia nieprzekraczającego 150 km w linii prostej ze śródlądowego lub morskiego portu załadunku lub wyładunku.

Od wielu lat trwałą tendencją w globalnym transporcie jest wzrost udziału przewozów ładunków w kontenerach. W Polsce również dyskutowano o odciążeniu sieci drogowej poprzez wzrost znaczenia transportu kolejowego, jednak były to tylko pobożne życzenia. Zmiany ekonomiczne i legislacyjne doprowadziły w końcu do sytuacji, w której korzystanie wyłącznie z transportu kołowego stało się mniej efektywne i droższe niż wykorzystanie rozwiązań intermodalnych. Złożyło się na to kilka czynników. Generalnie wzrosły ceny za realizację dostaw transportem drogowym. Spowodowały to, z jednej strony gwałtownie rosnące ceny oleju napędowego, a z drugiej wprowadzenie na sieci dróg krajowych od 1 lipca 2011 r. systemu elektronicznego poboru opłat. Kolejną przyczyną spadku efektywności transportu samochodowego, szczególnie dla przedsiębiorstw przewożących dużo towarów w ciężkich kontenerach był ograniczony dostęp do specjalnych naczep. Na kolei ten problem nie istnieje.