Dobrostan zwierząt: Dobrostan – etyka w hodowli zwierząt

Rys. 2. Zachowanie pięciu podstawowych wolności w ramach realizacji idei dobrostanu

Źródło: Opracowanie własne autorki na podstawie wytycznych Rady Dobrostanu Zwierząt (Farm Animals Welfare Council)

Pięć zasad wolności

W związku z powyższym opracowano tzw. „pięć (zasad) wolności ”, które zawarte są w Kodeksie Dobrostanu Zwierząt Gospodarskich. Kodeks ten został opracowany przez angielskich specjalistów z Rady Dobrostanu Zwierząt (Farm Animals Welfare Council).

Kodeks obejmuje następujące zagadnienia:

1. Wolność od głodu, pragnienia i niedożywienia, poprzez zapewnienie dostępu do świeżej wody i pokarmu, który zapewni zdrowie i siły.
2. Wolność od wszelkiego typu urazów psychicznych i bólu, poprzez zapewnienie odpowiedniego traktowania oraz zapewnienia odpowiedniego schronienia oraz mejsca odpoczynku.
3. Wolność od ran i chorób dzięki zapobieganiu, szybkiej diagnozie i leczeniu.
4. Wolność od stresu i stresu poprzez zapewnienie opieki i traktowanie, które nie powoduje cierpienia fizycznego i psychicznego zwierząt.
5. Wolność do wyrażania naturalnego zachowania się poprzez zapewnienie odpowiedniej przestrzeni, warunków i „towarzystwa innych zwierząt.

Światowa deklaracja praw zwierzęcia

W związku z powyższym wdrożono tzw. światową deklarację praw zwierzęcia. Deklaracja ta została uchwalona przez UNESCO 15.10.1978 r. w Paryżu. Obejmuje ona założenie, że „ każde zwierzę, jako istota żywa, ma prawa w sferze moralnej; że nieznajomość i nieuznawanie tych praw sprowadziły człowieka i prowadzą go nadal na drogę przestępstw przeciwko naturze i zwierzętom; że uznanie przez gatunek ludzki prawa innych gatunków zwierzęcych do egzystencji stanowi podstawę do współistnienia wszystkich istot żywych; że człowiek dopuścił się zbrodni wytępienia wielu gatunków zwierzęcych i że nadal istnieje ta sama groźba; że poszanowanie zwierząt przez człowieka wiąże się z poszanowaniem ludzi między sobą i że już od najmłodszych lat należy uczyć człowieka obserwować, rozumieć, szanować i kochać zwierzęta”.

Deklaracja przyjmuje założenie m.in. że wszystkie zwierzęta rodzą się równe wobec życia i mają te same prawa do istnienia. Każde zwierzę ma prawo do poszanowania, a człowiek nie może rościć sobie prawa do tępienia innych zwierząt ani do ich niehumanitarnego wyzyskiwania. Ma natomiast obowiązek wykorzystania całej swej wiedzy dla dobra zwierząt.

Obecnie uważa się, że zwierzę ma prawo oczekiwać od człowieka poszanowania, opieki i ochrony. Jednocześnie każde zwierzę, które należy do gatunku dzikiego, ma prawo do życia na wolności w swym naturalnym otoczeniu: ziemskim, powietrznym lub wodnym, oraz prawo do rozmnażania się. Deklaracja wskazuje, że każde zwierzę, należące do gatunku, który żyje w środowisku stworzonym przez człowieka, ma prawo żyć i rosnąć zgodnie z rytmem i warunkami życia i wolności właściwymi dla swego gatunku a każde zakłócenie tego rytmu i tych warunków przez człowieka jest pogwałceniem jego prawa.

Jednocześnie wskazano, że każde zwierzę pracujące dla człowieka ma prawo do rozsądnego ograniczania czasu i intensywności pracy, do właściwego wyżywienia i wypoczynku. Deklaracja potwierdza, że wszelkie doświadczenia na zwierzętach, które wiążą się z ich cierpieniem fizycznym lub psychicznym, są pogwałceniem praw zwierzęcia, zarówno w przypadku doświadczeń medycznych, naukowych, handlowych jak i wszystkich innych. Jeżeli człowiek hoduje zwierzę w celach żywnościowych, powinien je karmić, hodować, przewozić i uśmiercać, nie narażając go na niepokój i ból bądź torturę.

Polskie obowiązki w sprawie zapewnienia dobrostanu zwierząt

Polska należy do Unii Europejskiej i zgodziła się respektować prawa w niej obowiązujące. Dlatego też polscy rolnicy powinni stosować się do opracowywanych w tamtejszych państwach ustaleń dotyczących ochrony zwierząt, budując lub modernizując swoje budynki inwentarskie. Winni mieć na uwadze wszystkie warunki zapewniające dobrostan zwierząt.

Podstawowym aktem prawnym jest Dyrektywa Rady 98/58/WE z dnia 20 lipca 1998 r. dotycząca ochrony zwierząt hodowlanych (31998L0058). Bardziej szczegółowe wymogi zawarte są również w poniższej dyrektywie: Dyrektywa Rady 2008/119/WE z dnia 18 grudnia 2008 r. ustanawiająca minimalne normy ochrony cieląt (Dz. Urz. L 10 z 15.1.2009, str. 7-13), Wprowadzono także dodatkowe wymogi do przestrzegania dla hodowców cieląt. Wymogi te zdefiniowane zostały w Dyrektywie Rady 2008/119/WE2 ustanawiającej minimalne normy ochrony cieląt.

Prawo polskie dotyczące dobrostanu zwierząt w zakresie wymogów wzajemnej zgodności określają: Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i postępowania przy utrzymywaniu zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz. U z 2010 r. Nr 56, poz. 344 z późn. zm.) oraz Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U z 2003 Nr 106, poz. 1002 z późn. zm.).

W przypadku pozostałych gatunków zwierząt lub grup bydła (np. krowy, jałówki) przepisy dobrostanu zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 czerwca 2010 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymywania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 116 poz. 778).