Rynki międzynarodowe: Przemysł mleczarski w Irlandii: Innowacje i inwestycje

Marta Skrzypczyk

Koordynator Analityków Agrobiznesu Bank Zachodni WBK

Mleczarstwo irlandzkie wyróżnia się przede wszystkim dużymi przewagami konkurencyjnymi na poziomie produkcji surowca. Biorąc pod uwagę, że koszty pasz stanowią około 30% całkowitych kosztów produkcji mleka, a w przypadku pasz objętościowych transport jest utrudniony i relatywnie drogi, największy potencjał do rozwoju chowu bydła mlecznego mają regiony charakteryzujące się wysoką produktywnością pastwisk. W UE najdogodniejsze warunki klimatyczne w tym względzie panują w Europie Północnej. Dlatego też Irlandia jest wymieniana wśród państw, które skorzystają ze zniesienia kwotowania mleka w Unii Europejskiej.

Historycznie stosunkowo niewielki rynek wewnętrzny (wprawdzie populacja Irlandii dynamicznie rośnie, ale nadal to zaledwie 6,4 mln osób) zmuszał przetwórców i eksporterów do poszukiwania nowych rynków zbytu. Zdobyte doświadczenie, wypracowane kontakty oraz dostęp do wysokiej jakości surowca i realne możliwości wzrostu produkcji mleka przekładają się na duży potencjał eksportowy Irlandii.

Niewątpliwym natomiast zagrożeniem dla dalszej ekspansji w produkcji są wysokie ceny ziemi oraz niewielkie zainteresowanie młodych Irlandczyków działalnością rolniczą.

Obecnie najbardziej perspektywiczne rynki zbytu dla artykułów mlecznych to kraje rozwijające się Azji, głównie Chiny, ASEAN oraz Afryka Północna i Bliski Wschód. Ze względu na czynniki klimatyczne, brak wiedzy dotyczącej chowu bydła, ograniczony dostęp do finansowania zewnętrznego, produkcja mleka w tych regionach rośnie znacznie wolniej niż popyt na artykuły mleczarskie, stąd też wynika duże uzależnienie od importu.

Najszybciej rosnącą kategorią produktową w większości z tych państw są i będą mleko w proszku dla niemowląt oraz jogurty. Ponadto, ze względu na rozwijający się sektor słodyczy i przekąsek, odżywek dla sportowców oraz branżę gastronomiczną, rósł będzie popyt na specjalistyczne komponenty mleczarskie. Tym samym inwestycje mające na celu zwiększenie możliwości produkcyjnych mleka w proszku i innych dodatków są w pełni uzasadnione.

Na funkcjonowanie przemysłu mleczarskiego wpływają również czynniki natury politycznej. Zniesienie kwot mlecznych dla producentów mleka w Unii Europejskiej w 2015 roku ma znaczący wpływ na funkcjonowanie tej gałęzi branży spożywczej. Irlandia ma potencjał wzrostu produkcji (nawet 50%: dane rządowy raport „Food Harvest 2020”). Obecna nadprodukcja, związany z nią chwiejny popyt i niskie ceny na rynkach światowych, to tylko część problemu. Kłopotem są także: ograniczona ilość gruntów dostępnych do hodowli bydła oraz brak młodych rolników. Aktualne pozostają natomiast: ciągłe dążenie do operacyjnej wydajności, poszukiwanie innowacji po stronie produkcji, co znajduje odbicie w wielomilionowych inwestycjach przemysłu oraz rządu.

Wspólna inwestycja rządu oraz przemysłu (około 35 mln euro) ma na celu ustanowienie Irlandii jako globalnego lidera w zakresie innowacji w mleczarstwie. Ponad 70% kwoty, tj. 25 mln euro przeznaczono na rozwój Centrum Technologii Przetwórstwa Mleczarskiego na Uniwersytecie w Limerick, zaś pozostała część inwestycji (10 mln euro) posłuży do rozbudowy Moorepark Technology Ltd, co jest pilotażową fabryką w Fermoy w hrabstwie Cork. Projekty zakładają opracowywanie innowacji produktowych, polegających na tworzeniu nowych i doskonaleniu istniejących produktów poprzez nowe składniki bądź nowe materiały opakowaniowe. Jak podają eksperci z Irlandii, tworzenie produktów mleczarskich o wartości dodanej, odpowiadających potrzebom konsumentów na nowych rynkach, stanowi istotną szansę na sukces o zasięgu światowym sektora mleczarskiego w Irlandii wobec zniesienia kwot mlecznych. Inwestycja dotyczy również innowacji procesowych, dotyczących nowych sposobów wytwarzania towarów i ich dystrybucji. Stosowanie nowych rozwiązań przede wszystkim ma szansę wykorzystać spodziewany potencjał produkcyjny w jak największym możliwym stopniu.

We wspomnianym wcześniej raporcie irlandzkiego rządu podkreślono istotę eksportu produktów innych niż płynne mleko (jako część strategii po zniesieniu kwot mlecznych) tj.: koncentraty mleczne. W związku z tym planowana jest budowa kilku specjalnych instalacji do proszkowania mleka. Ponadto nakłady pieniężne na tworzenie wyrobów o cechach dotychczas nieobecnych na rynku dają gwarancję dodawania wartości do wysokiej jakości irlandzkich surowców oraz maksymalizuje wkład sektora mleczarskiego w rozwój krajowej gospodarki.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że beneficjentami tak znacznych nakładów kapitałowych w rozwój przemysłu mleczarskiego są poszczególne podmioty funkcjonujące w wymienionym sektorze irlandzkiej gospodarki. Poprzez udoskonalanie czy opracowywanie nowatorskich produktów wytwórca może wyjść naprzeciw niezaspokojonych dotychczas potrzeb konsumentów, zwiększając w ten sposób udział wyrobów w rynku. Zaangażowanie się w rozwijanie unikalnych produktów z wartością dodaną kreuje przewagę konkurencyjną producenta nad innymi podmiotami w branży. Co istotne, stosowanie nowatorskich rozwiązań o charakterze produktowym i procesowym daje możliwość łagodzenia skutków wahań cen surowców, co jest w ostatnim czasie dużym wyzwaniem dla podmiotów w łańcuchu dostaw sektora mleczarskiego.

Mnogość pozytywnych konsekwencji wdrażania innowacji produktowych i procesowych w przemyśle mleczarskim pozwala wnioskować, że ponoszenie nakładów finansowych na prace badawczo-rozwojowe w tym zakresie jest całkowicie uzasadnione, a zarazem pożądane jako odpowiedź na zmieniające się czynniki otoczenia zewnętrznego wytwórców produktów mleczarskich.