Rynki międzynarodowe: Rynek Maroka

Mleko płynne

Maroko produkuje około 2,3 mld litrów na rok (dla porównania Francja 23 mld litrów, Algieria 4 mld litrów). Wewnętrzna produkcja pokrywa 90% potrzeb rynkowych, a 10% stanowi import. Mleczarstwo marokańskie jest zdominowane głownie przez płynne mleko występujące na rynku w różnego rodzaju formach: mleko UHT, mleko pasteryzowane, mleko pełne, odtłuszczone, smakowe oraz w proszku. W Maroku konsumuje się około 0,3 litra mleka smakowego na osobę na rok (2012) i segment ten stanowi 2% ilości całkowitego mleka płynnego w Maroku. Analitycy Euromonitora szacują, że w 2014 roku wartość sprzedaży kategorii mogła wzrosnąć o 3%, a ilościowo o 1%. Brak większej dynamiki spożycia wiąże się ze wzrostem cen.

W Maroku działają w tym segmencie trzej najwięksi gracze. Największą firmą jest francuski koncern Danone (właściciel zakładów Centrale Laitière) z 48% udziałów rynkowych, drugie miejsce zajmuje Copag z 23% udziałem, trzecie miejsce zajmuje Nestlé Maroc, z 9% udziałem.

Rynek serów

Sery oferowane na rynku marokańskim dzielą się na: sery z importu, sery produkowane lokalnie oraz sery wytwarzane na skalę przemysłową. Sery lokalne są bardzo dobrze znane i popularne nie tylko wśród Marokańczyków, ale także wśród mieszkańców innych państw afrykańskich i Bliskiego Wschodu. Jednocześnie na rynku marokańskim pojawia się coraz więcej serów importowanych (twardych i miękkich) i sery te powoli powiększają swoją sprzedaż. Wyraźnie zauważa się wzrost jakości produkcji serów lokalnych. Według szacunków Euromonitora rynek sera w Maroku w 2014 roku wzrósł wartościowo o 5%, podczas gdy sprzedaż ilościowa wzrosła zaledwie o 1%.

Według tego samego źródła największą firmą oferującą sery jest Grupa Bel, która zajmuje wiodącą pozycję z 40% udziałami rynkowymi w 2014 roku. Najmocniejszą marką jest Krówka Śmieszka; 32% udziałów rynkowych w tej kategorii. Analitycy uważają, iż rynek produktów serowarskich jest w pewnym stopniu wysycony i dojrzały. Spodziewają się niewielkiej pozytywnej zmiany ilościowej i można spodziewać się 2% wzrostów w udziałach wartościowych tej kategorii.

Napoje fermentowane

Jogurty i napoje fermentowane mają swoją lokalną tradycję i są systematycznie rosnącą kategorią. W 2014 roku spodziewano się tu wzrostu zarówno ilościowego jak i wartościowego na poziomie 4%. Pozytywny trend jest związany z wieloma czynnikami. Uznaje się, iż jest to spowodowane m.in.: rozbudowywaniem i promowaniem kategorii, rozwojem nowoczesnych sieci handlowych umożliwiających większą dostępności produktów, polepszeniem sytuacji socjoekonomicznej w tym wzrostem PKB oraz wyższymi dochodami Marokańczyków.

Największą firmą oferująca napoje fermentowane jest Danone z szacowanymi 60% udziałami w rynku, następnie spółdzielnia Copag (20%). Na rynku marokańskim działa także sporo mniejszych lokalnych wytwórców napojów fermentowanych, których działalność skupia się w określonych regionach kraju.

W Maroku chcąc wyjść naprzeciw potrzebom rynku podpisano porozumienie z UE na obniżenie cel i kwot taryfowych na import m.in. masła, margaryn, mlecznych deserów, mleka i śmietanki w proszku.

Transformacja współczesnego handlu w Maroku

Przez wiele stuleci cechą charakterystyczna Maroka był tradycyjny system sprzedaży. W większości odbywało się to w medinach poprzez różnego typu bazary (tzw. souks de la medina) i drobne, sklepy z artykułami powszechnego użytku. To właśnie medina była centrum życia handlowego w Maroku i źródłem wymiany towarowej. Oczywiście sprzedaż wielu artykułów spożywczych w takich warunkach była trudna do realizowania, ale model ten sprawdzał się przez wiele stuleci, dawał zatrudnienie wielu rodzinom i spełniał swoje zadanie w kontekście marokańskich potrzeb.

 Obecnie dzięki działaniom rządu sytuacja się zmienia i krajobraz handlu pomału się upodabnia do modelu zachodniego. Cechą charakterystyczną współczesnego handlu w Maroku jest rozwój wielkich centrów handlowych. W placówkach tych swoje sklepy otwierają nie tylko lokalni przedsiębiorcy, ale także wielkie międzynarodowe marki. Tego typu projekty są wynikiem wielkiego planu rządu marokańskiego pod nazwą Rawaj Vision 2020, którego celem jest rozbudowa nowoczesnych centrów handlowych w najważniejszych miejscach kraju. Pierwszym tego typu centrum handlowym było otwarte  w 2011 roku największe w Afryce – Morocco Mall w Casablance. Kolejne otworzono w 2012 roku w Agadirze (Galerie Talborjt Mall) oraz w 2013 w Fezie (Borj Fes Mall). W zeszłym roku otwarto kolejne centrum w Marrakeszu pod nazwą Carré Eden. Centra te budzą duże zainteresowanie mieszkańców Maroka i stanowią miejsce rozrywki, zakupów i konsumpcji. Oczywiście na terenie całego kraju powstają liczne super- i hipermarkety, które oferują nowoczesne warunki sprzedaży żywności i produktów powszechnego użytku na podobnych zasadach jak w innych częściach zachodniego świata.

Rozwój sieci handlowych w Maroku

Według danych z roku 2014 największą siecią handlową w Maroku był Marjane Holding. Firma działa w sektorze super- i hipermarketów w największych miastach na terenie całego kraju pod markami Acima i Marjane. Firma postawiła także na rozwój w mniejszych miejscowościach o potencjale rozwojowym tj. Fkih Ben Saleh, Beni Mellal czy Khouribga. Firma posiada także system sprzedaży internetowej Epicerie.ma. W minionym roku firma weszła w kolejny segment rynku – dyskonty pod marką Xpress Market. Pierwszy dyskont tego typu powstał w Casablance, kolejne są planowane w innych miastach Maroka.

Oprócz Marjane Holding na terenie Maroko działają także inni gracze tj.: Label’Vie i Ynna Holding, które działają odpowiednio pod markami Carrefour oraz  Aswak Assalam. W sektorze dyskontów do roku 2014 liderem była turecka firma Bim. Na skutek wejścia w ten segment holdingu Marjane należy się spodziewać znaczących przesunięć sił na rynku.

Marokański handel znacząco wpływa na wzrost PKB. Szacuje się, iż zatrudnia 1,4 mln osób (czyli 13% osób pracujących). W ciągu ostatnich 10 lat handel w Maroku przeszedł wiele zmian oraz wprowadził nowe wzorce zarówno dla prowadzenia biznesu jak i wzorce zakupowe społeczeństwa. Jedną z najbardziej rozpowszechnionych form prowadzenia biznesu jest obecnie model franczyzy. Rozwój nowoczesnego handlu jest wspierany przez wspomniany wyżej program Rawaj Vision 2020.