Mikroelementy: Mikroskładniki w służbie zdrowia

Cynk: trawienie, płodność, wzrost

Cynk jest niezbędny dla spełniania takich podstawowych funkcji organizmu jak trawienie, rozmnażanie się i wzrost. Jest obecny w każdej komórce roślinnej i zwierzęcej. Wchodzi w skład ponad 100 enzymów biorących udział w trawieniu i wykorzystywaniu tłuszczów, białek i węglowodanów. Uczestniczy w procesach wytwarzania energii. Wspomaga działanie układu immunologicznego i regeneracji tkanek, w produkcji przeciwciał. Wpływa na pracę grasicy i limfocytów T, białych krwinek, które zwalczają wirusy i szkodliwe bakterie, co pomaga nam w przezwyciężaniu infekcji. Jest niezbędny do syntezy DNA, do właściwego rozwoju płodu i nowej tkanki, gojenia się ran i infekcji skórnych, owrzodzeń. Łagodzi objawy łuszczycy, reguluje pracę gruczołów łojowych. Klinicznie niedobór cynku, objawia się opóźnieniem wzrostu u dzieci, a także impotencją oraz zmianami skórnymi. Cynk stosowany jest w profilaktyce niepłodności męskiej, leczeniu trądziku, anoreksji, zajadów oraz przy opryszczce, infekcjach wirusowych, anemii sierpowatej, zapaleniu stawów, wrzodach, zaburzeniach rozwojowych i alergiach.

Cynk podnosi sprawność organizmu, poprawia sprawność intelektualną, zapobiega demencji starczej. Pomaga zachować właściwy poziom cholesterolu we krwi, reguluje ciśnienie, metabolizm witaminy D oraz wapnia, zwiększa przyswajanie witaminy A. Zalecane spożycie: 10 mg/dzień.

Brak cynku może spowodować zaburzenia czucia, smaku i węchu oraz wywołuje białe plamy na paznokciach, wysypki skórne, słaby wzrost włosów. Powoduje też niedostateczne funkcjonowanie gruczołów płciowych. Spożycie powyżej 200 mg cynku może spowodować ostre objawy toksyczne, tj. nudności i wymioty. Nadmiar cynku może zaburzać wchłanianie miedzi i żelaza.

Główne źródła cynku to czerwone mięso oraz produkty mięsne, mleko i produkty mleczne, parmezan, chleb i inne produkty zbożowe. Cynk znajduje sie także w żółtku jaj, warzywach strączkowych, orzechach, kukurydza, ryżu, rybach i owocach morza.

Magnez na nerwy

Magnez znajduje się we wszystkich komórkach organizmu, jest zaliczany do grupy najcenniejszych biopierwiastków. Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego i w utrzymaniu funkcji psychologicznych. Przyczynia się do zmniejszenia zmęczenia i utrzymania równowagi elektrolitycznej. Wchłanianiu magnezu sprzyja obecność witaminy B6, białek oraz laktozy. Jest powiązany z metabolizmem wapnia. Bierze udział w utrzymaniu potencjału elektrycznego w nerwach i błonach komórkowych mięśni. Niezbędny do działania około 80 enzymów, aktywacji witaminy B1 oraz do metabolizmu witaminy C. Magnez uczestniczy w utrzymaniu prawidłowego metabolizmu energetycznego, syntezie i stabilizacji kwasów nukleinowych. Wskazany jest przy braku energii i zmęczeniu. Zmniejsza zespół napięcia przedmiesiączkowego oraz bóle menstruacyjne. Wspomaga siły i wytrzymałość u sportowców. Bierze udział w utrzymaniu prawidłowego rytmu pracy serca. Zapobiega nadciśnieniu, skurczom, odkładaniu się cholesterolu na ściankach tętnic, zmniejsza ryzyko zachorowalności na miażdżycę i wystąpienia zawału. Działa korzystnie na krzepliwość krwi, wzmacnia układ odpornościowy, blokuje szkodliwe działanie metali trujących. Bierze udział w procesie wytwarzania insuliny. Zalecane dzienne spożycie wynosi 375 mg.

Objawami niedoboru magnezu mogą być m.in. arytmia i niewydolność pracy serca, nadciśnienie tętnicze, zawroty głowy, utrata równowagi, drgania powiek, wrażliwość na zmiany pogody, skurcze mięśni, drętwienie kończyn oraz drgawki.

Przy niedoborach magnezu występuje wzmożona pobudliwość układu nerwowego, depresja, skłonność do płaczu, pogorszenie koncentracji, poranne zmęczenie po wielu godzinach snu, wrażenie ociężałości, bóle głowy. Magnez występuje m.in. w zbożach i produktach zbożowych oraz warzywach zielonych. W magnez bogate są orzechy i nasiona. Pewna jego ilość znajduje się w mleku i serach, jajach, sardynkach, kapuście, mięsie, ziemniakach oraz roślinach strączkowych.

Przykłady z zagranicy

Na świecie składniki mineralne dodawane są do wielu produktów spożywczych. Szczególnie bogate w te składniki są produkty mleczarskie, zwłaszcza dedykowane dzieciom i młodzieży. Przykładem produktów dla dzieci z dodatkiem składników mineralnych oraz witamin jest mleko firmy – Parmalat, w Kanadzie w linii marki Beatrice – Smarth Growth. Mleko skierowane jest do najmłodszego klienta i jest źródłem cennych składników mineralnych tj. wapń, magnez i cynk oraz witamin, w tym ryboflawiny i witaminy B12. Mleko występuje w wersji naturalnej lub czekoladowej.

Kolejnym przykładem jest inny produkt tej samej marki, tym razem na rynku włoskim – Late Max. Jest to linia mleka specjalnie zaprojektowana, aby spełnić szczególne potrzeby żywieniowe rosnących dzieci, jako część zdrowej i zrównoważonej diety i zdrowego trybu życia. Oprócz składników odżywczych, będących w mleku, produkt zawiera: fosfor, witaminy (A, B1, B2, B6, PP, H, D) oraz wapń. Na rynku australijskim z kolei Parmalat oferuje dla dorosłych linię mlek pod marką Paul’s PhysiCAL w wersji odtłuszczonej i beztłuszczowej. Mleko to zawiera o 40% więcej wapnia niż standardowe mleko, a dodatek witaminy D wspomaga absorpcję wapnia.

Kolejną firmą, która zajmuje się opracowaniem produktów z dodatkiem składników mineralnych jest Fonterra. W Nowej Zelandii firma oferuje linię produktów dla dorosłych pod marką Anchor Trim. Mleko tej marki dostarcza o 14% więcej wapnia niż mleko standardowe i zawiera mniej niż 1% tłuszczu. Jedna porcja mleka zapewnia 33% dziennego zapotrzebowania wapnia rekomendowanego dla osoby dorosłej. W ofercie koncernu Fonterra jest też linia 2% mleka marki Anchor Mega Milk. Produkty przygotowane są specjalnie z myślą o dzieciach w celu zapewnienia zdrowych i mocnych kości. Mleko zawiera o 38% więcej wapnia niż standardowy produkt. Anchor Mega Milk zawiera też więcej witaminy A wspomagającej proces widzenia i witaminy D sprzyjającej absorpcji wapnia.

Ciekawym produktem w ofercie mleczarni Fonterra jest mleko marki Anchor Xtra. Mleko to jest produktem odtłuszczonym zawierającym o 72% wapnia więcej niż produkt standardowy oraz 81% więcej białka, niż klasyczne mleko. Jedna porcja mleka zapewnia 50% zapotrzebowania na wapń.

W Irlandii firma Avonmore wprowadzila m.in. Slimline Milk – mleko wzbogacone m.in w żelazo, kwas foliowy oraz witaminy C i D. Mleko to jest dedykowane grupie kobiet w wieku 18-50 lat. Z kolei francuska firma Lactalis w swojej krajowej ofercie posiada m.in. mleko Lactel Jour Apres Jour, które nie tylko bogate jest w błonnik, ale także w magnez i cynk.

Produkty ze zwiększoną ilością wapnia znajdują się też w ofercie hiszpańskiej firmy Puleva Food (Grupa Lactalis). W jej ofercie znajdziemy m.in. mleko Puleva Calccio, które zawiera o 35% więcej wapnia niż mleko standardowe. Podobnym produktem w ofercie Puleva Food jest też mleko linii Puleva Entera – mleko z dodanym wapniem, fosforem oraz kompleksem witamin A+D.

Swoistą kategorią produktów wzbogacanych tworzą produkty alternatywne do mleka tj. produkty sojowe, napoje ryżowe, migdałowe i orzechowe. Produkty takie znajdują się w ofercie m.in. firm Fonterra, Dean / Alpro oraz Soyway. W portfolio Fonterry znajduje się przykładowo Anchor SoyLife Fresh Soy Milk – Lite. Jest to produkt bogaty w wapń i witaminy (A, D i B12). Jedna porcja pokrywa 37% dziennego zapotrzebowanie na wapń. Mleka sojowe pod marką Soy Nice Organic Original – posiada też w swojej ofercie kanadyjska firma Soyaworld z Vancouver. Jej wybrane produkty są wzbogacane w wapń (30%) oraz 12 witamin.

Odrębną kategorię stanowią jogurty i napoje do picia. Fonterra w swoim portfolio posiada m.in. jogurt pod marką Calci Yum skierowany do dzieci. Produkt zawiera dwukrotnie więcej wapnia niż jest go w standardowym mleku. Z kolei Nestlé w Brazylii wprowadziła nowy napój mleczny dla dzieci Ninho Fruti, który oprócz wapnia ma wysoką zawartość żelaza, pokrywając w ten sposób 30% zapotrzebowania na ten minerał, oraz witaminy A, C i D. Niedawno głośnym echem odbiło się wdrożenie przez firmę Yoplait we Francji nowego jogurtu „Cal-in+” zawierającego wapń w 40% pokrywający dzienne zapotrzebowanie organizmu.

Polski rynek

Mimo że idea wzbogacania produktów w składniki mineralne znana jest od wielu lat to w Polsce proces wzbogacania rozwija się bardzo powoli. Istnieje wiele przyczyn takiego stanu rzeczy. Po pierwsze w świadomości Polaków produkty mleczarskie z zasady są bogate w wapń, więc wielu niesłusznie uważa, iż nie należy ich wzbogać. Po drugie produkty funkcjonalne wymagają dofinansowania i stworzenia specjalistycznych działów badań i rozwoju w mleczarniach ściśle współpracujących z firmami specjalizującymi się w produkcji i aplikacji dodatków mineralnych. Z marketingowego punktu widzenia niewielu ośmiela się wydać więcej na badania lub stworzenie koncepcji marketingowej nowoczesnej kategorii produktów, bowiem należałoby w takiej sytuacji zmodyfikować strategie rozwoju portfolio i promocji marketingowej. W większości przypadków decydenci obawiają się wysokich kosztów wejścia na rynek, w konfrontacji ze zbyt małym wolumenem sprzedaży.

Niemniej jednak na rynku pojawia się coraz więcej produktów wzbogacanych w różne składniki mineralne. Lista obecnie dodawanych składników mineralnych oraz produktów je zawierających znajduje się między innymi w pierwszej w Polsce bazie produktów funkcjonalnych, na portalu poświęconym tej kategorii, pod adresem www.foodexpert.pl.