Perspektywy rozwoju polskiego rynku mleka po zniesieniu kwot mlecznych

Wysokie ceny światowe przetworów mlecznych skutkowały rozwojem intensywnej produkcji mleka w Nowej Zelandii oraz w krajach Południowej Ameryki, co doprowadziło do zdecydowanego wzrostu kosztów produkcji i cen mleka surowego w tych krajach w tym zwłaszcza w Nowej Zelandii i Brazylii (rys. 3). Zmniejszyły się więc różnice cen surowego, ale ceny mleka surowego w Unii Europejskiej nadal należą do najwyższych na świecie, przede wszystkim ze względu na bardzo wysokie ceny mleka w starych krajach członkowskich. W 2010 r. przeciętne ceny w mleka surowego w Unii Europejskiej były o 9-12% wyższe niż w Nowej Zelandii i USA, a w porównaniu z Brazylią były tylko o 3% wyższe. W 2009 r. różnice te sięgały 30-40%. W pierwszym półroczu 2011 r. różnice te utrzymały się w stosunku do USA, a w stosunku do krajów południowo-amerykańskich znacząco zmalały, ale uwzględnić tu trzeba różnice w cyklicznym rozkładzie produkcji i cen mleka między półkulą północną i południową. W drugim półroczu 2011 r. w tych krajach nastąpi sezonowy spadek cen płaconych rolnikom za mleko.

Rysunek 3. Ceny skupu mleka (EUR/100 kg)

W Polsce ceny skupu mleka dotychczas były niższe o 10% niż średnio w UE-25 i o 15% w porównaniu z UE-15. Niższe ceny mleka surowego niż w Polsce były tylko w Rumunii, Słowenii, Litwie, Łotwie i Estonii, a ze starych krajów członkowskich w Wielkiej Brytanii. W pozostałych krajach członkowskich ceny płacone rolnikom za mleko były wyższe o 7-45%. W porównaniu z naszymi najgroźniejszymi konkurentami (Niemcy, Francja, Holandia, Irlandia) ceny skupu mleka w Polsce były dotychczas o 13-15% niższe.

Mimo przewidywanego spadku cen światowych przetworów mlecznych po 2011 r. będą one nadal znacznie przekraczały poziom cen interwencyjnych, ale będą wyraźnie niższe od aktualnych cen zbytu przetworów mlecznych w Polsce (tab. 2). Szczególnie duże różnice cen będą dotyczyły masła i pełnego mleka w proszku.

Tabela 2. Ceny zbytu przetworów mlecznych w Polsce (euro/100 t)

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS

Ceny masła w pierwszej połowie 2011 r. w Polsce przekraczały 3800 euro/t (rys. 4, 5, 6, 7), a ceny pełnego mleka w proszku i sera Edamskiego były niewiele niższe (odpowiednio prawie 3400 i ponad 3500 euro/t). W tym czasie ceny chudego mleka w proszku w Polsce wynosiły prawie 2450 euro/t. Spadek cen światowych po 2011 r. skutkować będzie więc obniżkami cen zbytu trwałych przetworów mlecznych w Polsce. To doprowadzi również do obniżek cen produktów świeżych, które w zdecydowanej większości są kierowane na rynek wewnętrzny.