Mleko: Mleko – podstawa diety
Mleko towarzyszy człowiekowi od wieków stanowiąc niezbędny i wartościowy składnik diety. Mleko jest naturalnym, od pierwszego dnia narodzin pokarmem człowieka. Jest tanim i bardzo dobrym źródłem łatwo przyswajalnego wapnia. Zawiera pełnowartościowe białko, magnez, potas, witaminy z grupy B, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D i E). Mleko zapobiega osteoporozie, a także zmniejsza ryzyko wielu chorób cywilizacyjnych. Żywieniowcy zalecają codzienne picie mleka. Dzieci powinny pić mleko pełne (3,2% tłuszczu) pod warunkiem, że nie mają problemów z nadmierną masą ciała. Młodzież i osoby dorosłe natomiast powinni sięgać po mleko o obniżonej zawartości tłuszczu (0,5-2%). Mleko powinno zatem stanowić istotny element codziennej diety, gdyż picie jego zapobiega osteoporozie, korzystnie wpływa na obniżenie poziomu złego cholesterolu, pomaga w leczeniu chorób metabolicznych, obniża poziom homocysteiny, dzięki czemu zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia.
Spożycie i preferencje
Zwiększająca się konkurencja na rynku mleka powoduje coraz to bogatszą ofertę asortymentową oraz walkę producentów o konsumentów. Można wybierać mleko pod wieloma postaciami, o różnych właściwościach, od naturalnego pasteryzowanego, UHT, czy też mikrofiltrowanego, po mleko smakowe i funkcjonalne. Mleko oferowane jest także w różnych opakowaniach, w szklanych butelkach i woreczkach foliowych, kartonach, plastikowych butelkach.
W Europie najwięcej mleka piją Irlandczycy, statystyczny mieszkaniec Irlandii w 2013 r. spożył go blisko 238 l. Dużo mleka spożywają też Finowie – ponad 127 l na mieszkańca. W 2013 r. ponad 102 l mleka spożyli też Brytyjczycy. Najmniejsze spożycie mleka odnotowano w krajach b. ZSRR, wśród Ukraińców – ponad 20 l na osobę, wśród Litwinów – 31 l na osobę, a w Rosji 34 l na osobę. W większości krajów zauważa się tendencję spadkową w spożyciu mleka, szczególnie widoczną w Islandii, Norwegii, ale także w Polsce, Włoszech, Francji.
W Polsce 2000 r. przeciętne miesięczne spożycie mleka wynosiło 5,4 l na osobę. Generalnie spożycie mleka w gospodarstwach domowych z każdym rokiem ulega zmniejszeniu, w 2006 r. kształtowało się na poziomie 4,1 litra na osobę, a cztery lata później 3,5 litra na osobę. W 2013 r. miesięczne spożycie mleka wyniosło niemal 3,4 litra na osobę.
Jadwiga Seremak-Bulge i Magdalena Bodył wskazują, że poziom konsumpcji mleka w poszczególnych krajach Europy jest wypadkową nie tylko dochodów i cen przetworów mlecznych, ale także znacznie bardziej skomplikowanych uwarunkowań rynkowych i preferencji konsumentów.
Od początku XXI wieku spożycie mleka najbardziej ograniczyły rodziny rolnicze oraz emeryci, renciści, a najmniej gospodarstwa domowe pracowników. Pomimo największego spadku nadal w gospodarstwach domowych rolników odnotowuje się największą konsumpcję mleka.
Mleko UHT pojawiło się na polskim rynku w latach 90. XX wieku. Ultra-high temperature processing (UHT) to proces sterylizacji produktów żywnościowych, polegający na szybkim, 1-2-sekundowym podgrzaniu do temperatury około 135-150°C oraz równie szybkim ochłodzeniu do temperatury pokojowej (ok. 20°C). Cały proces trwa około 2-10 sekund. W procesie sterylizacji dochodzi do zniszczenia flory bakteryjnej, pozostawiając walory smakowe produktu. W czasie przechowywania produktów UHT dochodzi do obniżenia zawartości witamin z grupy B, (o 10-15%) oraz spadku zawartości folianów.