Prawo na co dzień: Zmiany na etykietach

Parlament Europejski i Rada nie pozwalają na spokojne odcinanie kuponów od raz wprowadzonych na rynek produktów. Dopiero, co większość z Państwa przebrnęła przez Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 432/2012, a tu już trzeba się zabierać za analizę kolejnych legislacyjnych wytycznych, czyli Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmian Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004. Jedyna dobra wiadomość jest taka, że mają Państwo trochę czasu na wprowadzenie zmian, bowiem, mimo że rozporządzenie to opublikowano 25 października 2011 roku, to większość zmian zacznie obowiązywać dopiero od 13 grudnia 2014 roku.

Czytelność ponad wszystko

O czym mówi to rozporządzenie. Otóż rozporządzenie to w pewnym stopniu porządkuje informacje prezentowane na wszelkiego rodzaju opakowaniach. Ustawodawca przy wprowadzaniu tego rozporządzenia kierował się skąd inąd słusznym założeniem, że społeczeństwo – czyli w domyśle klienci końcowi – są zainteresowani zależnością zdrowia od stosowanej diety, wchodzących w jej skład produktów i tym samym konsumpcji produktów dostosowanych do jego indywidualnych potrzeb.

Zatem niezwykle istotne z punktu widzenia klienta jest to, aby zawarta na opakowaniach informacja była jak najbardziej czytelna. Ustawodawca w swoim Rozporządzeniu podkreśla, że etykiety stosowane na żywności powinny być jasne i zrozumiałe, aby były w jak największym stopniu pomocne dla konsumentów, którzy chcą dokonywać coraz bardziej świadomych wyborów dotyczących żywności i stosowanej diety.

Podążając za analizowanymi przez ustawodawcę badaniami rynkowymi ustalono, iż dobra czytelność jest ważnym elementem zwiększenia prawdopodobieństwa, że informacje na etykietach będą mieć wpływ na ich odbiorców, a nieczytelne informacje o produkcie stanowią jedną z głównych przyczyn niezadowolenia konsumentów z etykietowania żywności. I oczywiście nie dotyczy to tylko wyraźnej czcionki w druku, ale także intencji przekazu zapisanego na opakowaniach.

Podążając za tą tezą ustawodawca uważał, że istotne jest wyjście naprzeciw społeczeństwu i że należy przygotować kompleksowe podejście do tej sprawy, aby uwzględnić wszystkie aspekty dotyczące zagadnienia etykietowania żywności. Stąd powstała idea wprowadzenia prawa ujednolicającego zasady etykietowania na terenie całej UE. Mleczarstwo, jako bardzo rozbudowane produktowo w dużej mierze będzie musiało dostosować się.

Analizując rozporządzenie można wyróżnić kilka wiodących tematów. Należy zwrócić uwagę m.in. na czytelność napisów na etykietach, sposoby prezentacji wartości odżywczych produktów, kraj pochodzenia produktów oraz inne szczegółowe wymagania, tj. obowiązkowe umieszczanie informacji o alergenności danego surowca, konieczność deklarowania rodzaju olejów i tłuszczów roślinnych stosowanych w danym produkcie, podawanie informacji na temat wody.

W rozporządzeniu doprecyzowano definicje takich pojęć jak „znaczące ilości witamin i składników mineralnych”, definicje poszczególnych elementów informacji o wartości odżywczej oraz przygotowano listę substancji lub produktów powodujących alergię lub reakcje nietolerancji. Na liście tej znajdują się m.in. mleko i produkty pochodne.

Czcionka, kolor, kontrast

Ustawodawca pochylił się nad takimi elementami jak czcionka, kolor i kontrast. I tak, określono wysokość tzw. minimalnej czcionki dla tzw. informacji obowiązkowych w wielkości 1,2 mm. Pewne odstępstwo od tej normy wprowadzono dla wyjątkowo małych opakowań i pojemników, czyli takich, których najmniejsza powierzchnia wynosi poniżej 80 cm2. Wówczas dopuszcza się stosowanie czcionki o wysokości 0,9 mm. Oddzielne zapisy wprowadzono dla koloru i kontrastu.

Informacje obowiązkowe

Jednocześnie określono, że do obowiązujących informacji zaliczyć należy m.in.: nazwę żywności, wykaz składników, dane o wartości odżywczej, składniki i substancje pomocnicze, ilość określonych substancji, ilość netto, datę minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia, wszelkie specjalne warunki przechowywania, nazwę (lub firmę) i adres podmiotu wypuszczającego produkt, kraj i miejsce pochodzenia.

Pochodzenie produktu

Ustawodawca zwraca uwagę też na miejsce pochodzenia produktu. Wskazuje, iż należy zapewnić określenie kraju lub miejsca pochodzenia danego środka spożywczego, aby brak takiej informacji nie wprowadzał klientów w błąd. Wart podkreślenia jest fakt, iż jako składnik podstawowy rozumie się składnik lub składniki, które stanowią 50% danego produktu i najczęściej wymagane jest podanie ich ilości.

Obowiązkowe wartości odżywcze

Sporo zmian zachodzi także w sekcji prezentowania na opakowaniu wartości odżywczych produktów. Regulacje dotyczą m.in. umieszczania na opakowaniu nazw składników obowiązkowych, tzw. dodatkowych dobrowolnych składników odżywczych oraz sposobu przedstawiania informacji o wartości odżywczej.

Zatem, niestety, od momentu wejścia w życie powyższego rozporządzenia na większości produktów wdrażanych na rynek będzie istniał obowiązek umieszczanie informacji o siedmiu składnikach odżywczych, do których należą: wartość energetyczna, tłuszcz, kwasy tłuszczowe nasycone, węglowodany, cukry, białko, sól. Wykaz produktów, które zwolnione są z takiego obowiązku znajduje się w załączniku V do ww. rozporządzenia.

Jednocześnie dokument ten reguluje wykaz składników odżywczych, które można poza obowiązkowymi deklarować, jako dodatkowe dobrowolne składniki na opakowaniu. Należą do nich m.in. kwasy tłuszczowe jednonienasycone, kwasy tłuszczowe wielonienasycone, alkohole wielowodorotlenowe, skrobia, błonnik oraz witaminy i składniki mineralne ujęte w załączniku XIII w cz. A pkt 1 i ilościach zgodnie z definicjami z cz. A. pkt 2.

Kolejnym zagadnieniem jest sposób przedstawiania informacji o wartości odżywczej produktu. Podstawą jest obowiązek umieszczania wszystkich, czyli obowiązkowych i dobrowolnych informacji, w jednym polu widzenia. Przedstawiono także zasady umieszczania informacji oraz przedstawiono ograniczenia powtarzalności i prezentacji takich informacji oraz formę ich stosowania. To co ważne, to wprowadzono też szczegółowe zapisy regulujące sposób prezentowania informacji, co do wartości odżywczej w porcji, czyli % zawartości w odniesieniu do referencyjnych wartości spożycia dla poszczególnych składników, zgodnych z systemem GDA, które nie są jeszcze obowiązkowe.

Dla wszystkich mających styczność z żywnością

W ramach rozporządzenia wprowadzono też ustalenia, co do sposobu przekazywania informacji nie tylko w tradycyjnych placówkach handlowych, ale także sprzedaży na odległość, czyli informacji zawartych na stronach sklepów internetowych. Co istotne rozporządzenie Nr 1169/2011 odnosi się także do wszelkich środków spożywczych przeznaczonych dla konsumenta końcowego, czyli także do wszelkich produktów dostarczanych przez zakłady żywienia zbiorowego i środków przeznaczonych do miejsc żywienia zbiorowego, w tym wszelkich usług gastronomicznych lub cateringowych świadczonych przez firmy transportowe. Określono także poziom odpowiedzialności producentów żywności w łańcuchu spożywczym za przekazywanie informacji o środkach spożywczych.