Opakowania: Wymagania wobec współczesnych opakowań do przemysłu spożywczego

Joanna Górska
Forum Mleczarskie Biznes 3/2018 (33)

Polityka i strategia budowania portfolio opakowań jest jednym z najważniejszych kierunków działań marketingowych we wszystkich liczących się firmach przemysłu spożywczego. Opakowanie jest elementem, który buduje wizerunek danego przedsiębiorcy w oczach konsumenta, wyróżnia konkretne produkty na półce, przez co buduje przewagę konkurencyjną danego producenta na rynku.


Definicja opakowania

Opakowanie jest to gotowy produkt, którego głównym celem jest ochrona wyrobu przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych, umożliwiający jego przemieszczanie i ochronę przed zniszczeniem podczas transportu, magazynowania, sprzedaży i użytkowania. Opakowanie powinno być wygodne w użytkowaniu i przechowywaniu dla konsumenta. Powinno klarownie informować o zawartości, składzie i przeznaczeniu danego produktu. Nadrzędnym celem opakowań do produktów spożywczych jest przenoszenie żywności w najbardziej efektywny kosztowo sposób, spełniając jednocześnie wymogi technologiczne, realizując potrzeby logistyczne, konsumenckie i jednocześnie wpisując się we współczesne trendy projektowe. Coraz częściej od opakowań wymaga się też jak najmniejszego wpływu na środowisko naturalne.

Wpływ opakowań na decyzje konsumenta

We współczesnym świecie walki o konsumenta opakowanie jest istotnym punktem podczas projektowania produktu. Od tego, jakie wybierzemy opakowanie oraz jak ono zostanie odebrane przez konsumenta w dużej mierze zależy sukces naszego produktu. Każde opakowanie powinno być skonstruowane z myślą o konkretnej grupie docelowej i spełniać jej aktualne potrzeby. Coraz częściej opakowania muszą pasować i wpisywać się w styl życia określonej grupy konsumentów. Dlatego też przed podjęciem decyzji o modernizacji portfolio czy wdrożeniu kolejnego opakowania ważne jest przebadanie danego produktu pod kątem aktualnych upodobań wizualnych danej grupy docelowej, funkcjonalności w różnych potencjalnych miejscach użytkowania danego produktu przez konsumenta. Ważne jest też przeanalizowanie działań konkurencji oraz zestawienie naszych koncepcji z obecnie obowiązującymi trendami w tym zakresie.

Przy projektowaniu opakowań warto pamiętać, iż jest ono sygnałem dla konsumenta czy jest traktowany przez producenta poważnie. Czy przeanalizowane zostały jego potrzeby, czy dba się o jego wizerunek oraz wychodzi naprzeciw jego potrzebom.

Dzisiaj opakowanie ma być nie tylko ładne i kolorowe, ale i nowoczesne materiałowo, designersko, funkcjonalnie oraz co podnosi się coraz częściej, spełniać wymogi zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska. Opakowanie dla konsumenta powinno być ergonomiczne, czytelne oraz bezpieczne w użytkowaniu. Opakowanie jest nie tylko wizytówką producenta, ale także buduje wizerunek użytkownika. I o ile wpisuje się w aspiracje odbiorcy, o tyle produkt ma szanse na pozytywną decyzję zakupową konsumenta.

Warte wspomnienia jest również to, że na obecnie dojrzałym, wręcz przesyconym towarami już rynku, odpowiednio podane produkty wzbudzają w konsumentach określone emocje. Emocje związane z produktem bardzo często przekładają się na pewne konsumenckie wyobrażenie o produkcie, jego smaku, zapachu czy konsystencji. W związku z tym istnieje mocna potrzeba uwydatnienie pożądanych przez konsumenta cech i właściwości produktów właśnie poprzez opakowanie.

W natłoku produktów na półce właśnie specjalnie opracowane opakowanie ma szanse na zaistnienie w wyobraźni konsumenta i pozytywnym wyróżnieniu się na tle konkurencji. Opakowanie coraz częściej spełnia funkcję podstawowego środka komunikacji między przedsiębiorstwem, a klientem i stanowi o wartości produktu.

Współczesne wymagania stawiane opakowaniom

We współczesnym świecie opakowania pełnią wiele funkcji. Z badań i analiz rynkowych wynika, że dla wielu konsumentów, już nie tylko cena i produkt są jedynymi kryteriami zakupowymi, którymi kierują się podczas wyboru odpowiedniego produktu. Obecnie konsumenci podczas zakupów zaspokajają zarówno swoje podstawowe potrzeby egzystencjonalne, jak i marzenia, pragnienia zarówno na poziomie psychologicznym, społecznych, jak i kulturowym. Dlatego też z punktu widzenia konsumenta nie jest obojętne, w co zapakowany jest produkt i jakie funkcje spełnia opakowanie i jak opakowanie może pomóc mu w codziennym życiu i kreowaniu pozytywnego wizerunku. Opakowanie często może być też powodem tzw. zakupów impulsywnych, nie zawsze planowanych i potrzebnych. Opakowanie właśnie niesie ten impuls, który sprzyja tego typu działaniom i decyzjom.

Obecnie opakowania powinny spełniać szereg zadań, wśród których wymieniane są m.in. ochrona produktu podczas magazynowania, transportu i użytkowania oraz ochroną otoczenia przed szkodliwymi wpływami produktu, umożliwianie i ułatwianie: produkcji, hurtowego i detalicznego obrotu handlowego oraz użytkowania produktów w domu. Opakowania powinny być też źródłem informacji o: składzie surowcowym produktu, jego kaloryczności, sposobie przygotowania do spożycia oraz dacie upływu przydatności do spożycia. Opakowania powinny być graficznie, kolorystycznie oraz konstrukcyjnie atrakcyjne oraz wzbudzać zainteresowanie konsumenta z odpowiedniej grupy docelowej.

Obecnie wielu badaczy tematu uważa, że opakowanie stało się 5 elementem tzw. teorii marketingu MIX obok samego produktu, ceny, promocji i dystrybucji.

Podsumowując; do podstawowych funkcji opakowania należą funkcje ochronne, logistyczne, informacyjne i marketingowe. Z kolei według Neila Farmera – specjalisty ds. opakowań funkcje opakowań, są znacznie szersze i obejmują takie funkcje jak: ochronne, identyfikacyjne, informacyjne, reklamowe, funkcjonalne (łatwość otwierania i ponownego zamykania) czy użytkowe (ekologiczność, łatwość utylizacji, higieniczność).

Rola ochronna

Według przyjętej definicji podstawową funkcją każdego opakowania jest ochrona wszystkich fizycznych, chemicznych i sensorycznych cech zapakowanego produktu przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych i wewnętrznych w procesach fizycznego przemieszczania towarów do konsumenta. Celem opakowań jest utrzymanie jakości na najwyższym poziomie przez możliwie najdłuższy okres i tym samym zapewnienie realnie bezpiecznie długiego terminu przydatności do spożycia. Stosowanie opakowań ma na celu minimalizowanie strat produktów na poziomie trzech możliwych czynników destrukcyjnych: chemicznych (m.in. tlen, wilgoć, UV), biologicznych (mikroorganizmy, insekty, gryzonie i inne zwierzęta) i fizycznych (m.in. uszkodzenia mechaniczne).

Przy wyborze materiału należy wziąć pod uwagę fakt, by użyty materiał i opakowanie należycie chroniły konkretny rodzaj produktów oraz aby były zgodne z wymaganiami sanitarnymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz z wymaganiami zawartymi w dyrektywach Unii Europejskiej.

Jednym z rozwijanych trendów jest tworzenie tzw. opakowań aktywnych (interaktywne), w których stosuje się substancje absorbujące tlen lub dwutlenek węgla, albo etylen lub parę wodną, względnie generujące dwutlenek węgla lub zawierające materiały umożliwiające miejscowy wzrost temperatury podczas ogrzewania. Innymi słowy są to opakowania, które w sposób zaplanowany i kontrolowany wykorzystują wzajemną relację miedzy odpowiednio dobranymi elementami opakowania i tym samym zapewniają lepsze warunki przechowywania i ochrony produktów.

W ramach tej grupy opakowań wyróżnić można, w zależności od pełnionej funkcji: pochłaniacze lub emitery. Do najczęściej wykorzystywanych pochłaniaczy zaliczamy: pochłaniacze tlenu, wody, CO2, etylenu lub związków zapachowych. Z kolei opakowania typu emitery, to przede wszystkim opakowania, które zawierają substancje zdolne do migracji wewnątrz opakowania i opóźniania niekorzystnych procesów. Zastosowanie takich opakowań umożliwia m.in. regulowanie zawartości wody w atmosferze opakowania, wilgotności względnej, namnażania szkodliwych mikroorganizmów oraz zapobieganie zepsuciom bakteryjnym.

Rola logistyczno-zarządcza

Kolejną bardzo istotną rolą opakowań jest funkcja logistyczno-zarządcza, polegająca na umieszczaniu na opakowaniach różnego typu kodów (EAN) celem usprawnienia i przyspieszenia przepływu informacji oraz automatyzacji procesów dystrybucji towarów, które sprzężone są z kasami lub komputerowymi systemami wspomagania obrotu towarowego.

Strona 1 z 2