Produkty ze znakiem ChOG i ChNP: Znak tradycji

Pierwszymi, którzy naciskali na stworzenie przepisów chroniących swoje specjały byli Francuzi. Swoimi wieloletnimi działaniami doprowadzili do przełożenia na poziom europejski ustanowionego w latach 30. XX w. ustawodawstwa francuskiego. Wprowadzenie przepisów na terenie całej Unii Europejskiej doprowadziło do intensywnego rozwoju rynku wyrobów regionalnych i tradycyjnych. Rynek ten też rozwija się w Polsce.

Koncepcja ochrony prawnej

Istotnym celem wdrożenia systemu ochrony prawnej było zwrócenie uwagi nie tylko na konkretny produkt z określonej krainy geograficznej, ale także swoistą rolę edukacyjną, polegającą na dokładnym scharakteryzowaniu cech wyróżniających dany produkt, a także na dostarczeniu konsumentom wiarygodnych informacji o kulinarnym dziedzictwie takiego produktu, oryginalnych walorach kupowanych przez nich wyrobów. Wprowadzenie ochrony prawnej przez Unię Europejską dało jednocześnie klientom rodzaj gwarancji autentyczności danego produktu, a co za tym idzie i jakości.

Warte podkreślenia jest to, że wdrożenie procedur prawnej ochrony produktów w Unii Europejskiej wpisało się w realizację założeń reformy Wspólnej Polityki Rolnej, której jednym z założeń było zmniejszenie ilości produkowanej żywności w Europie, przy jednoczesnym podwyższeniu jej jakości. Proces ten został ujęty w tzw. politykę jakości żywności oferowanej na rynkach europejskich (ang. Quality Policy).

Plusem wprowadzenia regulacji prawnych w tym zakresie jest także to, że produkty, których pochodzenie jest sygnowane przez prawo unijne niewątpliwie współtworzą korzystny wizerunek dla danego obszaru, z którego dany produkt się wywodzi i tym samym zachęca potencjalnych konsumentów do zapoznania się z turystyczno-kulinarną ofertą regionu. To oczywiście przekłada się na dochody finansowe dla danego regionu.

W rezultacie taka polityka doprowadziła nie tylko do ochrony dóbr kulinarnych danego regionu, ale także poszerzyła świadomość klientów (w kontekście wybranych produktów) o wiedzę historyczną, kulturową i geograficzną danego terytorium i jednocześnie zabezpieczyła interesy poszczególnych krajów i regionów.

Obok powyższych celów wyraźnym akcentem walki o ochronę prawną tego typu produktów było zabezpieczenie określonych wyrobów i ich producentów przed nieuczciwą konkurencją, przywłaszczeniem sobie nazwy własnej lub podrobieniem konkretnego wyrobu, po to by szybko rozszerzyć portfolio produktów wykorzystując wieloletnie dziedzictwo danego regionu i produkowanych tam wyrobów.

Rozwój technologii a produkty chronione

Oczywiście, wraz z rozwojem technologii wytworzenie produktu, zbliżonego składem i smakiem do oryginału nie jest już tak bardzo skomplikowaną procedurą. Musimy być świadomi, że na rynku istnieje wiele bardzo podobnych do oryginałów produktów, nierzadko o bardzo dobrej, jakości. Jednak obecnie, ze względu na ochronę oryginalnych wyrobów producenci „podróbek” nie mogą bezkarnie przywłaszczać sobie ich wieloletniej historii, pochodzenia lub nazw, bowiem to może wprowadzać w błąd konsumenta, deregulować rynek pod względem jakościowym jak i finansowym. Obecnie istnieje już wyraźna granica między oryginałem a produktem określonym, jako „typu”.

Wydaje się, że tego typu działania prawne mogą być niezwykle korzystne dla rozwoju poszczególnych regionów, w tym także regionów polskich. W naszym kraju tego typu procedurami zajmuje się m.in. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi – Wydział Oznaczeń Geograficznych, Departament Promocji i Komunikacji oraz Polska Izba Produktu Regionalnego i Lokalnego.

Polityka przyznawania znaków ochronnych

Wytwarzanie, ochrona i promocja żywności wysokiej, powtarzalnej jakości odgrywają niezwykle istotną rolę rozwoju rolnictwa państw UE. Obecnie jednym z podstawowych sposobów realizacji wspomnianej polityki jakości jest nadawanie wyróżnień specjalnymi znakami potwierdzającymi wysoką jakość wyrobów rolno-spożywczych pochodzących z konkretnych regionów, jak też charakteryzujących się tradycyjną metodą produkcji. System ochrony i promocji wyrobów regionalnych i tradycyjnych jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na zrównoważony rozwój obszarów wiejskich i realizację założeń II filaru Wspólnej Polityki Rolnej w Unii Europejskiej.

W ramach realizowania w UE polityki jakości, Komisja Europejska wprowadziła trzy typy oznaczeń graficznych, które bezpośrednio informują konsumentów, że kupują oni żywność bardzo wysokiej jakości, która jednocześnie charakteryzuje się wyjątkową, tradycyjną metodą produkcji, a jednocześnie są sygnałem dla konsumenta, że produkty te są wpisane przez Komisję Europejską do oficjalnego Rejestru. Do oznaczeń tych zaliczyć można: Chronione Nazwy Pochodzenia, Chronione Oznaczenia Geograficzne oraz Gwarantowane Tradycyjne Specjalności.

Definicje w praktyce

Chroniona Nazwa Pochodzenia (ChNP, PDO) – pod takim oznaczeniem może zostać zarejestrowany produkt spożywczy lub rolny, jeżeli spełnia następujące kryteria: nazwa produktu powinna wskazywać nazwę regionu, konkretnego miejsca lub wyjątkowo kraju, w którym wyrób jest produkowany, surowce, produkcja i przygotowanie do sprzedaży powinny odbywać się na obszarze, do którego odnosi się nazwa; jakość produktu powinna być efektem jego pochodzenia.

Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG, PGI) – jeżeli produkt spożywczy lub rolny, spełnia kryteria, tj. nazwa produktu wskazuje na nazwę regionu, konkretne miejsca lub wyjątkowo kraj, w którym dany wyrób jest produkowany; produkt ma szczególną, specyficzną jakość, renomę lub posiada inne cechy przypisywane pochodzeniu geograficznemu; jakość produktu może być wynikiem czynników naturalnych lub ludzkich. Istnieje związek pomiędzy produktem a obszarem, z którego produkt pochodzi i wystarczy, aby jeden z elementów całego procesu produkcyjnego odbywał się na obszarze, do którego nawiązuje nazwa.

Świadectwo Specyficznego Charakteru (TSG) – może być wydane produktowi w przypadku, jeżeli produkt posiada cechę lub zespół cech odróżniających go od innych produktów tej samej kategorii; nazwa produktu musi wyrażać jego specyficzny charakter; produkt ma tradycyjny charakter, czyli wyprodukowany jest przy użyciu tradycyjnych surowców lub tradycyjną metodą lub charakteryzuje się tradycyjnym składem.

Ciekawa linia

Asiago, ten włoski specjał ze statusem PDO jest znany we Włoszech od średniowiecza. Produkowany jest w regionach Vicenza, Trento oraz Veneto w północno-wschodnich Włoszech oraz w Carnia, Venetia, Trentino, w Lombardii i okolicach. Jest to półtwardy tradycyjny ser podpuszczkowy wiejski. Pierwotnie Asiago produkowany był z mleka owczego, a obecnie z odtłuszczonego niepasteryzowanego mleka krowiego. W obrocie znajdują się trzy rodzaje sera: Asiago Pressato – młody (3-4,5 tygodnia), Asiago Mezzano (3 miesiące) i Asiago Vecchio (1 rok).

Miąższ cechuje zwarta, białokremowa, granulowana konsystencja z widocznymi małymi oczkami. Ser posiada status PDO od 1996 roku.