Produkty bezlaktozowe: Wzrost bez laktozy

Joanna Górska
Forum Mleczarskie Handel 5/2017 (84)

Mleko i jego przetwory stanowią istotną grupę produktową w żywieniu człowieka. Są źródłem m.in. białka, wapnia i witamin. Mleko jest surowcem do wyrobu szerokiej gamy produktów nabiałowych oraz stanowi ważny półprodukt używany w wielu gałęziach przemysłu spożywczego. Niestety, coraz częściej pojawiają się przypadki, kiedy konsumenci skarżą się na różnego typu problemy występujące po spożyciu mleka. Jednym z nich jest alergia na białko mleka krowiego, a drugim nietolerancja laktozy. Obecnie szacunki dotyczące nietolerancji laktozy w społeczeństwie są bardzo rozbieżne, ale w literaturze przedmiotu wspomina się nawet o górnej granicy powyżej 30%. Nic więc dziwnego, że producenci nie chcąc tracić istotnej rzeszy konsumentów zdecydowanie przystąpili do tworzenia oddzielnej kategorii, jaką są produkty bezlaktozowe. I jest to trend rozwijający się nie tylko w Polsce.

Winowajca

Laktoza to dwucukier występujący w mleku. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa lac – co znaczy mleko. Jest to węglowodan składający się z glukozy i galaktozy, połączonych wiązaniem glikozydowym. Laktoza została odkryta w mleku w 1619 roku przez Fabrizio Bartolettiego, a zidentyfikowana, jako cukier w 1780 roku przez niemiecko-szwedzkiego chemika Carla Wilhelma Scheelego. Laktoza w organizmie człowieka jest rozkładana na składowe cukry proste – glukozę i galaktozę w jelicie cienkim za pośrednictwem enzymu zwanego laktazą. Aby proces rozkładu przebiegał prawidłowo – enzym ten musi być obecny w rąbku szczoteczkowym błony śluzowej ssaków. Po rozłożeniu laktozy, oba cukry ulegają bezproblemowo wchłanianiu w jelicie.

Czym jest nietolerancja laktozy?

Nietolerancja laktozy to jedna z najczęściej spotykanych nietolerancji pokarmowych. Medycznie nietolerancja laktozy jest to niewłaściwa reakcja organizmu, która pojawia się po spożyciu produktów zawierających cukier mleczny w sytuacji, gdy w organizmie brakuje enzymu laktazy. Wówczas po spożyciu mleka lub innych produktów zawierających laktozę pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Brak enzymu powoduje, że dwucukier laktoza nie może zostać rozłożona na glukozę i galaktozę. Ulega fermentacji bakteryjnej w jelicie grubym, co objawia się nieprzyjemnymi perturbacjami ze strony układu pokarmowego. Bakterie w nich obecne bardzo chętnie korzystają z laktozy i w wyniku fermentacji laktozy wytwarzają produkty uboczne w postaci krępujących i męczących gazów (wodór, dwutlenek węgla, metan), które odpowiedzialne są za wzdęcia, „przelewanie w jelitach”, kolki. Ponadto bakterie produkują krótkołańcuchowe kwasy tj. mlekowy, octowy lub masłowy, które działają drażniąco na błonę śluzową jelit. Wysokie ciśnienie osmotyczne w jelitach i podrażnienie powodowane obecnością kwasów prowadzi do biegunki. Ta z kolei wiąże się z nadmierną utratą wody, elektrolitów, białek i tłuszczów, a w efekcie prowadzi do odwodnienia organizmu.

Obecnie wskazywane są dwa powody, kiedy tego typu problemy mogą się pojawić. Po pierwsze przyczyną nietolerancji może być brak (czyli tzw. alaktazja) enzymu laktazy lub po drugie jej niedobór (czyli hipolaktazja).

Na rozwój nietolerancji laktozy może mieć wpływ także długotrwałe stosowanie diety bezmlecznej, które wpływa na zmniejszenie aktywności wydzielania laktazy.

Przyczyny nietolerancji laktozy

Najczęstszą przyczyną nietolerancji laktozy jest pierwotny (dziedziczny) niedobór laktazy (inaczej hipolaktazja) u dorosłych. Istotą choroby jest postępujące po około drugim roku życia dziecka systematyczne zmniejszanie się aktywności laktazy, która osiąga poziom, nawet zaledwie 5% ilości wyjściowej aktywności. Warto pamiętać, że zazwyczaj objawy tego rodzaju nietolerancji cukru mlecznego rzadko występują u niemowląt i dzieci. Najczęściej pojawiają się dopiero w wieku dojrzewania lub u dorosłych. Nietolerancja laktozy typu dorosłych jest spowodowana polimorfizmem genu laktazy.

Nietolerancja laktozy może być również wynikiem alaktazji (wrodzonym) niedoborem laktazy. Przyczyną choroby jest uwarunkowany genetycznie wrodzony defekt metaboliczny, który sprawia, że organizm nie może wytwarzać laktazy. W tym przypadku objawy nietolerancji pojawiają się u noworodków już po pierwszym podaniu mleka matki lub modyfikowanego mleka zawierającego laktozę. Choroba może być przekazana potomstwu.

Do tego rodzaju nietolerancji pokarmowej może doprowadzić także wtórny (nabyty) niedobór laktazy (przejściowy lub utrwalony niedobór tego enzymu). Jest on wynikiem chorób lub różnych czynników, które doprowadzają do uszkodzenia nabłonka i kosmków jelitowych, produkujących laktazę. Przykładami takich schorzeń mogą być: choroba Leśniowskiego-Crohna, martwicze zapalenie jelita, choroba Whipple’a, zespół krótkiego jelita, infekcje żołądkowo-jelitowe. Spośród przyczyn wywołujących nietolerancję wskazuje się też celiakię, chorobę Duhringa, alergię pokarmową, np. alergię na białko mleka krowiego/soi lub mukowiscydozę. Warto pamiętać, że do niszczenia nabłonka i kosmków jelitowych może dojść także w wyniku nadmiernego stosowania niektórych leków, np. antybiotyków, niesterydowych leków przeciwzapalnych, kwasu acetylosalicylowego, chemioterapeutyków, promieniowania jonizującego oraz alkoholu.

Tymczasowa nietolerancja laktozy może wystąpić u dzieci urodzonych przed 34. tygodniem (tzw. rozwojowy niedobór laktazy). Organizm wcześniaków nie jest bowiem w stanie wytwarzać laktazy. Jednak, gdy tylko w jelitach zaczyna się proces wytwarzania tego enzymu, problem ustępuje.


Jacek Wyrzykiewicz, PR & Marketing Services Manager w Hochland Polska

Jacek Wyrzykiewicz

PR & Marketing Services Manager w Hochland Polska

Dynamika wzrostu kategorii produktów bezlaktozowych rośnie, bowiem coraz więcej osób choruje i cierpi z powodu nietolerancji laktozy, a to jest główna przyczyna unikania tych elementów w diecie. Laktoza może być silnym alergenem. Konkretne zalecenia dietetyczne dla osób chorych i ewentualnie poszukujących nabiału bez laktozy zależą od postaci nietolerancji laktozy, nasilenia objawów i wieku chorego. Dieta przy nietolerancji laktozy jest formą leczenia objawowego i jest przeznaczona dla wszystkich cierpiących lub chorych, których organizm nie trawi cukru mlecznego. Modne stało się niejedzenie pszenicy, glutenu, laktozy, owoców, strączków, stąd także tempo wzrostu rynku nabiału bez laktozy może w kolejnych latach być szybkie. Kto by się bawił w racjonalne żywienie, skoro można podążać za kolejną modą. Znacznie łatwiej zrzucić winę za niepowodzenia w odchudzaniu na źle dobrany model żywieniowy, niż na własne podejście do tematu. Jednak dla nas, jako producenta markowych serów, konsument i spełnianie jego oczekiwań są najważniejsze, stąd wynika obecność w naszej ofercie produktowej także serów bez laktozy. Diety eliminacyjne biją ostatnio rekordy popularności. Dieta przy nietolerancji laktozy zakłada całkowitą eliminację z jadłospisu lub jedynie ograniczenie spożycia produktów zawierających laktozę, bowiem nie zawsze trzeba zupełnie wykluczać z diety cukier mleczny.

Hochland oczywiście analizuje trendy rynkowe i na bieżąco reaguje, dostosowując strategię produktową do bieżących potrzeb rynku i oczekiwań konsumentów. Oczywiście mamy w swojej ofercie produkty także bez laktozy. Ale warto zwrócić uwagę na fakt, że osoby z pierwotnym i nabytym niedoborem laktazy mogą spożywać produkty mleczne poddane procesowi fermentacji (np. sery pleśniowe, kefir, jogurt), ponieważ zawarte w nich bakterie probiotyczne produkują laktazę, a tym samym wspomagają proces rozkładu cukru mlecznego. Po ich spożyciu objawy nietolerancji pokarmowej nie pojawiają się, co więcej – zmniejszają stopień ich nasilenia. Dodatkowo tego typu produkty mogą wyrównać niedobory wynikające z wyeliminowania mleka i produktów mlecznych z jadłospisu. Bezpiecznie można spożywać także sery twarde dojrzewające. Naszą propozycją są sery żółte marki Hochland. Właśnie w tej kategorii Hochland Polska na nowych opakowaniach wyróżnia kilka informacji: bez konserwantów, polskie mleko, bez laktozy, bogaty w wapń, bez GMO. Proponujemy 5 różnych smaków: Maasdamer, Edamski, Gouda, Tylżycki, Gouda Wędzona – a w każdym opakowaniu aż 8 plasterków, idealnych i cieniutkich!

Jak powstają produkty bezlaktozowe

Niewątpliwie produkty bezlaktozowe stanowią dynamicznie rozwijającą się kategorię. Z roku na rok zyskują zainteresowanie konsumentów, szczególnie że kategoria jest uzupełniana o nowe produkty, będące odpowiednikiem produktów klasycznych. Produkty bezlaktozowe produkowane są w oparciu o technologię, która zakłada dodanie enzymu, który rozkłada zawartą w mleku laktozę. Mleko poddawane jest procesowi ultrapasteryzacji, co powoduje że jest ono wyraźnie słodsze niż mleko produkowane klasycznie. Niemniej jednak mleko to zachowuje dłuższy termin przydatności do spożycia.

Początkowo oczy wielu producentów skupiały się na modzie polegającej na usunięciu ze składu wyrobów cukru, soli, barwników i konserwantów. Obecnie ocenia się, że największy sukces osiągnęły właśnie produkty bezlaktozowe, które odpowiadają na realne potrzeby konsumentów.

Strona 1 z 2