Wspólna Polityka Rolna: WPR na rynku mleka

Grzegorz Rykaczewski
Forum Mleczarskie Biznes 1/2012 (12)

W całej UE rynek rolny jest ściśle regulowany przez system regulacji nazwany Wspólną Polityką Rolną (WPR). Regulacje, o których mowa dotyczą również rynku mleka i przetworów mlecznych. Wpływa to w znacznym stopniu na rzeczywistość, w której funkcjonują unijne, a więc również i polskie zakłady mleczarskie. W artykule przyjrzymy się różnym aspektom uczestnictwa w wybranych programach WPR pod kątem możliwości uzyskania dodatkowego przychodu lub dywersyfikacji rynków zbytu.

Rynek mleka jest jednym z najbardziej chronionych i co za tym idzie kosztownych rynków unijnego rolnictwa. W 2010 roku spośród 4,1 mld EUR przeznaczonych w budżecie UE na interwencje na rynkach rolnych, rynek mleka pochłonął ponad 0,6 mld EUR. W 2009 roku kwoty wynosiły odpowiednio 3,2 mld EUR i 0,14 mld EUR. Świadczy to o tym, jak ważny dla unijnej gospodarki jest ten sektor rolnictwa.

Obecnie zasady regulujące rynki rolne w UE są opisane w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 roku. Rozporządzenie na rynku mleka przewiduje m.in. stosowanie interwencyjnego zakupu produktów z rynku, dopłat do spożycia i prywatnego przechowywania, systemu kwotowania produkcji mleka oraz określa zasady handlu zagranicznego z krajami trzecimi (poza unijnymi). Wspomniane środki interwencji na rynku można podzielić na dwie grupy. W pierwszej znajdą się programy WPR, w których uczestnictwo jest w praktyce obligatoryjne dla wszystkich podmiotów działających na rynku, niezależnie od ich woli. Przykładem jest mechanizm kwotowania produkcji mleka. Każdy zakład skupujący mleko w Polsce musi stosować się do ustawy o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych. Innymi słowy musi wykonywać pewne obowiązki w ramach utrzymania systemu limitowania produkcji mleka. W drugiej grupie znajdą się programy WPR, które niosą za sobą pewne profity dla firm, a uczestnictwo w nich nie jest obowiązkowe. Są to m.in. mechanizmy dopłat, zakupu interwencyjnego. W tej sytuacji to zakład, na podstawie zasad obowiązujących w mechanizmie oraz możliwości uzyskania pewnych gratyfikacji, podejmuje decyzję o zaangażowaniu się w konkretny program WPR lub nie.

Na ochronę rynku mleka zostały przeznaczone znaczące środki finansowe. Jest to swego rodzaju wskazanie dla podmiotów, które przetwarzają surowiec, żeby z tych funduszy korzystać. Poniżej zostały omówione niektóre środki interwencji rynkowej. Staraliśmy się pokazać, że uczestnictwo w programach WPR na rynku mleka może być szansą np. na znalezienie nowych odbiorców lub poradzenie sobie z chwilowym zmniejszonym popytem na produkty, ale niesie za sobą również pewne ograniczenia.

Zakup interwencyjny masła

Jednym z głównych środków stabilizacji rynku rolnego w UE są zakupy interwencyjne produktów rolnych, prowadzone w każdym państwie członkowskim przez wyspecjalizowane agencje rządowe. System interwencyjnego skupu służy utrzymywaniu cen na pewnym ustalonym poziomie w okresie nadwyżki danego produktu na rynku. Na rynku mleka interwencyjnym zakupom podlega masło oraz odtłuszczone mleko w proszku (OMP). Instytucją, która administruje mechanizmem w Polsce jest Agencja Rynku Rolnego (ARR).

Zakup interwencyjny masła prowadzony jest od 1 marca do 31 sierpnia danego roku kalendarzowego. Masło skupowane jest po cenie interwencyjnej, która wynosi 90% ceny referencyjnej (cena referencyjna = 246,39 EUR za 100 kg). Zakup odbywa się w ramach limitu dla całej UE ustalonego przez Komisję Europejską. Po wyczerpaniu limitu, w uzasadnionej sytuacji rynkowej, Komisja może zwiększyć ilość skupionego masła, ale już nie po stałej cenie, ale w drodze przetargu. Przepisy ściśle określają wymagania jakościowe dotyczące masła, będącego przedmiotem interwencji. Zakłady, które decydują się zaoferować masło do interwencyjnego zakupu muszą uzyskać autoryzację. Aby to zrobić muszą być spełnione dwa warunki: zakład musi posiadać urządzenia do produkcji masła oraz znajdować się na aktualnej liście zakładów, zatwierdzonych zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 853/2004 (www.wetgiw.gov.pl).

Strona 1 z 5