Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości: Zakaz odtwarzania kształtu lub wyglądu produktu chronionego

Prawo UE zabrania odtwarzania kształtu lub wyglądu produktu chronionego, posiadającego status ChNP (Chronionej Nazwy Pochodzenia) – mówi wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości opublikowanego 17 grudnia 2020 r. Powodem, dla którego ETS zajął się tą sprawą był przypadek sera Morbier produkowanego w górach Jura (Francja), który cieszy się ochroną znaku ChNP od 22 grudnia 2000 r. Ser jest bardzo charakterystyczny, posiada bowiem warstewkę popiołu dzielącą poziomo ser na dwie części. Ta czarna linia jest wyraźnie wymieniona w opisie produktu w specyfikacji ChNP.

Société Fromagère du Livradois SAS, produkująca ser Morbier od 1979 r., nie znajduje się na obszarze geograficznym, dla którego zastrzeżona została nazwa Morbier. Po upływie okresu przejściowego spółka ta używa dla produkowanego przez nią sera nazwy „Montboissié du Haut Livradois”.W 2013 r. Syndicat interprofessionnel de défense du fromage Morbier (międzybranżowy związek na rzecz ochrony sera Morbier, zwany dalej „związkiem”) pozwał Société Fromagère du Livradois przed tribunal de grande instance de Paris (sąd pierwszej instancji w Paryżu, Francja).Zdaniem związku Société Fromagère du Livradois narusza prawa związane z ChNP oraz dopuszcza się nieuczciwej i pasożytniczej konkurencji, produkując i sprzedając ser mający wygląd produktu objętego ChNP Morbier, a w szczególności – czarny pasek. Wniesione przez związek powództwo nie zostało uwzględnione. 

Wydanym w 2017 r. wyroku cour d’appel de Paris (sąd apelacyjny w Paryżu, Francja) utrzymał to rozstrzygnięcie w mocy. Zdaniem tego sądu celem uregulowań dotyczących ChNP nie jest ochrona wyglądu produktu lub jego cech charakterystycznych, lecz ochrona jego nazwy, efektem czego uregulowania te nie zabraniają wytwarzania produktu w tej samej technologii. Związek wniósł do sądu odsyłającego skargę kasacyjną od tego wyroku. W tych okolicznościach Cour de cassation (Francja) zwrócił się do Trybunału z pytaniem dotyczącym wykładni art. 13 ust. 1, odpowiednio rozporządzeń nr 510/20061i 1151/20122, dotyczących ochrony zarejestrowanych nazw. W szczególności nasuwa się pytanie, czy odtworzenie cech fizycznych produktu objętego ChNP może stanowić, bez używania zarejestrowanej nazwy, praktykę mogącą wprowadzić konsumentów w błąd co do prawdziwego pochodzenia produktu, zakazaną w art. 13 ust. 1 lit. d) tych dwóch rozporządzeń. Trybunał stanął zatem po raz pierwszy przed zadaniem dokonania wykładni tych artykułów 13 ust. 1 lit. d).

ETS w pierwszej kolejności rozstrzygnął, że zakaz ustanowiony w artykułach 13 ust. 1 rozporządzeń nr 510/2006 i nr 1151/2012 nie ogranicza się do używania przez osobę trzecią wyłącznie zarejestrowanej nazwy. W drugiej kolejności Trybunał wskazał, że artykuły 13 ust. 1 lit. d) odpowiednio tych dwóch rozporządzeń zakazują powielania kształtu lub wyglądu charakteryzującego produkt objęty zarejestrowaną nazwą, jeżeli powielenie to może doprowadzić konsumenta do przekonania, iż produkt charakteryzujący się tą powieloną cechą jest produktem objętym tą zarejestrowaną nazwą. W tym względzie należy przeprowadzić ocenę tego, czy to powielenie może wprowadzać właściwie poinformowanego oraz dostatecznie uważnego i rozsądnego europejskiego konsumenta w błąd, uwzględniając przy tym wszystkie mająceznaczenie czynniki, w tym sposób prezentacji i sprzedaży rozpatrywanego produktu klientom oraz kontekst faktyczny sprawy.Aby dojść do tego wniosku, Trybunał przede wszystkim przypomniał, że artykuły 13 ust. 1 rozporządzeń nr 510/2006 i 1151/2012 zawierają stopniowane wyliczenie zakazanych działań i nie ograniczają się do zakazania używania samej zarejestrowanej nazwy. Choć nie sprecyzowano w nich konkretnie tych zakazanych działań, artykuły 13 ust. 1 lit. d) tych rozporządzeń definiują szeroko zakres wszelkich działań innych niż te zabronione w art. 13 ust. 1 lit. a)–c), które to działania mogą skutkować wprowadzeniem konsumenta w błąd co do prawdziwego pochodzeniadanego produktu. Następnie, w odniesieniu do kwestii tego, czy powielenie kształtu lub wyglądu produktu objętego zarejestrowaną nazwą może wprowadzać konsumenta w błąd co do prawdziwego pochodzenia produktu, Trybunał zauważył, że niewątpliwie ochrona przewidziana w rozporządzeniach 510/2006 i 1151/2012 ma za przedmiot zarejestrowaną nazwę, a nie – objęty nią produkt. Wynika z tego, że ochrona ta nie ma na celu zakazania w szczególności stosowania technik produkcji lub powielania jednej lub wielu z cech wskazanych w specyfikacji produktu objętego taką nazwą, ze względu na to, że zostały one wymienione w specyfikacji.Niemniej jednak ChNP są chronione w zakresie, w jakim określają one produkt o określonej jakości lub pewnych właściwościach. Zatem ChNP i produkt objęty tym statusem są ściśle ze sobą związane. Nie można więc wykluczyć, że powielenie kształtu lub wyglądu produktu objętego zarejestrowaną nazwą, która to nazwa nie widnieje ani na danym produkcie, ani na jego opakowaniu, może wchodzić w zakres zastosowania artykułów 13 ust. 1 lit. d). Będzie to miało miejsce w przypadku, gdy to powielenie może wprowadzić konsumentów w błąd co do prawdziwego pochodzenia rozpatrywanego produktu.Aby ustalić, czy to ma miejsce, należy w szczególności dokonać oceny, czy dany element wyglądu produktu objętego zarejestrowaną nazwą stanowi cechę referencyjną i szczególnie odróżniającą ten produkt tak, aby jego powielenie mogło, w połączeniu ze wszystkimi istotnymi w danym przypadku czynnikami, doprowadzić konsumenta do przekonania, że produkt charakteryzujący się tą powieloną cechą jest produktem objętym tą zarejestrowaną nazwą.