Witaminy

Witaminy to związki chemiczne niezbędne do prawidłowego przebiegu wszelkich procesów życiowych w naszym organizmie. Związków tych ustrój człowieka w większości nie potrafi samodzielnie syntetyzować. Dlatego wskazane jest by były one dostarczane organizmowi wraz z pokarmem. Wyjątkiem są witaminy B1, kwas foliowy, B6, PP, B12, K, które mogą być także syntetyzowane w niewielkich ilościach w naszym przewodzie pokarmowym. Z kolei witamina D może powstawać w naszej skórze, podczas działania promieni ultrafioletowych [3]. Witaminy w pożywieniu mogą występować w postaci aktywnej (jako właściwe witaminy) lub jako prowitaminy (które dopiero w naszym ustroju przechodzą w formę aktywną) [3]. Przykładem takiej witaminy może być witamina A [3].

Witaminy zaliczane są do związków organicznych, których działanie biologiczne jest widoczne w bardzo małych stężeniach. Witaminy nie są źródłem energii i nie są też składnikiem budulcowym i strukturalnym. Są niezmiernie istotne do zachowania pełnego zdrowia i prawidłowego przebiegu procesów fizjologicznych w naszym organizmie.

Znaczenie witamin polega na aktywnym ich udziale w procesach przemiany materii, w których jako katalizatory przyspieszają przemiany różnych związków, biorą zatem udział w przemianach biochemicznych jako koenzymy, czyli substancje, których obecność warunkuje prawidłowe działanie enzymów, białek katalizujących procesy przemiany materii.

Należy pamiętać, iż brak witamin w pożywieniu prowadzi do tzw. awitaminozy. Również spożywanie ich w nadmiarze jest niekorzystne i prowadzi do hiperwitaminozy. W obu sytuacjach (braku lub nadmiaru witamin) zakłóceniu ulegają procesy fizjologiczne w naszym organizmie.

Witaminy dzielimy na rozpuszczalne w wodzie (C, PP i zespół witamin z grupy B) oraz rozpuszczalne w tłuszczach ( A, D, E, K).

Witaminy mogą występować w pożywieniu naturalnie oraz mogą być dodawane do żywności. Przepisy regulujące te zagadnienia to m.in.:

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r.
• Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012 roku ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci.

Więcej aktów prawnych tutaj

Źródła literatury dotyczące całego działu Witaminy:

1. Podstawy prawidłowego żywienia człowieka – Prof. zw. dr hab. n. med. Światosław Ziemiański.
2. Żywienie Człowieka; Podstawy nauki o żywieniu – pod redakcją Jana Gawęckiego i Lecha Hryniewieckiego; Wydawnictwo Naukowe PWN; 2000.
3. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 roku w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1924/2006 i (WE) Nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 608/2004.
4. Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012 roku ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci.
5. Żywienie człowieka zdrowego i chorego – Jan Gawęcki, Marian Grzymisławski PWN, 2000.
6. Witaminy z grupy B – naturalne źródła, rola w organizmie, skutki awitaminozy. Gryszczyńska A. - Postępy Fitoterapii 2009;4:229-38.
7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia medycznego.
8. Suplementacja witaminy D – czy tylko osteoprotekcja? – Frankiewicz T. Przegląd Menopauzalny 2011; 4: 328-333.
9. Suplementacja witaminy D u ludzi dorosłych – wytyczne. Marcinowska-Suchowierska E, Walicka M, Tałałaj M, Horst-Sikorska W., Ignaszak-Szczepaniak M., Sewerynek W.; Postępy Nauk Medycznych 2010;2:160-166.