Witamina A

Witamina A (retinol, β-karoten) została odkryta w 1909 roku. W czystej postaci występuje tylko w produktach zwierzęcych. Podstawowym źródłem retinolu jest żółty barwnik roślinny – ß-karoten (prowitamina A). Retinol w 90% magazynowany jest w wątrobie, pozostałe 10% znajduje się we krwi i występuje w połączeniu z białkiem. Dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na witaminę A może się różnić w zależności od warunków otoczenia i stylu życia. Ustawowo przyjęto średnią zalecanego dziennego spożycia (RDA) witaminy A na poziomie 800 µg.

Funkcje w organizmie

Witamina A jest bardzo istotna dla zdrowia, dlatego organizm człowieka magazynuje ją w dużych ilościach. Objawy awitaminozy pojawiają się dopiero po ok. 6-24 miesiącach całkowitego braku witaminy A w diecie. Czysta witamina A wchłania się dobrze z przewodu pokarmowego. Jednak ze względu na to, że jest rozpuszczalna w tłuszczach, jej wchłanianie może być utrudnione przy zaburzeniach trawienia lub wchłaniania tłuszczów, niewydolności zewnątrz wydzielniczej trzustki, chorobach zapalnych jelit, mukowiscydozie. Witamina A odgrywa kluczową rolę w procesie widzenia.

Dopuszczalne oświadczenia zdrowotne [4]:

• Witamina A przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu żelaza
• Witamina A pomaga:
  • w utrzymaniu prawidłowego stanu błon śluzowych
  • zachować zdrową skórę
  • w utrzymaniu prawidłowego widzenia
  • w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego
• Witamina A odgrywa rolę w procesie specjalizacji komórek

Objawy niedoboru

Ponieważ witamina A odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie komórek nabłonkowych skóry, rogówki, przewodu pokarmowego i oddechowego to niedobór tej witaminy może powodować wiele objawów pochodzących z różnych narządów. Niedobory sprzyjają uszkodzeniu nabłonka wyścielającego gruczoły zewnątrzwydzielnicze. W niewielkiej ilości witamina A gromadzi się również w skórze, a jej poziom koreluje z poziomem ochrony słonecznej organizmu.

Objawy nadmiaru

Zbyt duża ilość witaminy A w diecie może wywołać objawy zatrucia, które objawiać się może wystąpieniem m.in. senności, drażliwości, bólów i zawrotów głowy, nudności, wymiotów, złuszczania naskórka, rumienia i świądu, powiększeniem wątroby i śledziony, żółtaczką, zmniejszenie liczby limfocytów we krwi, skąpymi krwawieniami miesiączkowymi oraz objawami ze strony układu kostnego w postaci spowolnienia wzrostu i przedwczesnego dojrzewania chrząstki wzrostowej u dzieci.

Źródła w żywności

Źródłem witaminy A są owoce oraz rośliny bogate w karoten, np. liście szpinaku lub szczawiu, owoce papryki, natka pietruszki, owoce moreli, liście kopru, korzenie marchwi, przecier pomidorowy. Wystarczy zaledwie 50 g surowych części roślinnych. Bogate w witaminę A są produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak tran, wątroba, masło, jaja kurze.