Transport: Transport kontenerowy

Transport kontenerowy jest obok przewozów szynowo-drogowych i wodno-lądowych jedną z form transportu multimodalnego. Obecnie kontenery są najpopularniejszą jednostką ładunkową w transporcie zarówno lądowym, jak i morskim, dzięki łatwości przeładunku i transportu. Pierwsze powstały na początku XX wieku w USA w nowojorskiej firmie przewozowej Bowling Green Lift-Van Company. Miały postać stalowych skrzyń o wymiarach 18’ x 8’ x 8’, do których pakowano mniejsze paczki. Od 1929 r. kontenerami przewożono bagaże pasażerów pociągu Golden Arrow w relacji Londyn-Paryż. Pierwsza w Europie standaryzacja kontenerów do transportu drogowego i kolejowego miała miejsce w 1934 r. Prawdziwy rozwój transportu kontenerowego nastąpił w drugiej połowie XX wieku. Bodźcem dla tego procesu był wzrost liczby przesyłek i znaczne utrudnienia w pracy puntów przeładunkowych. Dążąc do uproszczenia i przyspieszenia procesów przeładunkowych sięgnięto do koncepcji kontenerów, jako dużych jednostek towarowych znacznie mniej uciążliwych w przewozach międzynarodowych niż duża liczba małych paczek. Wzrastająca koniunktura gospodarcza powodowała zwiększenie obrotu towarami. Koncepcja umieszczenia małych, drobnych partii ładunkowych, wymagających kosztownych i czasochłonnych manipulacji przeładunkowo-składowych w dużym metalowym pojemniku, jakim jest kontener, znalazła szybko zastosowanie. Kontener chroni również przewożony ładunek przed uszkodzeniami mechanicznymi i warunkami atmosferycznymi. Kolejnym krokiem było ujednolicenie kontenerów jako jednostek ładunkowych. Pozwoliło to przyspieszyć operacje przeładunku oraz stosować jednolity wyspecjalizowany sprzęt – naczepy samochodowe, platformy wagonowe, dźwigi, suwnice, a nawet powierzchnie składowania. Popularność tej metody transportu ładunków sprawiła, że w typowym szkielecie kontenera transportowane są także np. cysterny czy ładunki jednostkowe.

W 1968 r. komitet techniczny ISO TC 104 opracował definicję kontenera:

• jest to urządzenie transportowe trwałe, o konstrukcji gwarantującej wielokrotne użycie
• budowa jego umożliwia przewóz jednym lub wieloma środkami transportu, bez konieczności przeładowywania zawartego w nim ładunku
• jest odpowiednio wyposażone, w celu ułatwienia mocowania, manipulowania oraz przeładunku z jednego środka transportu na drugi
• konstrukcja jego umożliwia łatwy załadunek i rozładunek towarów.

Dokonano również w tym samym roku ustalenia ogólnoświatowego standardu określającego: wymiary, maksymalną masę brutto, oznakowanie, sprecyzowano konstrukcję kontenerów oraz ich wytrzymałość. Nie będziemy przytaczać pełnej tabeli wymiarów; podstawą jest kontener 20-stopowy o wymiarach 20 × 8 × 8,5 stopy, czyli 6,10 × 2,44 × 2,59 metra lub ok. 39 m3 i 40-stopowy, który odpowiada wymiarom dwóch kontenerów 20-stopowych przy zachowaniu 3-calowego odstępu. 1 kontener 20-stopowy = 1 TEU (twenty-foot equivalent unit) mogą mieć również długość 30, 40 lub 45 stóp. Wewnątrz kontenera zazwyczaj umocowane są haki i punkty zaczepień. Maksymalna ładowność kontenera zazwyczaj nie przekracza 28 ton. Kontenery posiadają numery o składni ABCD 123456-7 (cztery litery, sześć cyfr i cyfra kontrolna). Kontenery 20-stopowe określane są także jako 1C, a 40-stopowe jako 1A.

Według Wikipedii w Polsce pierwszy projekt systemu kontenerowego opracował w 1919 r. ppłk inż. Stanisław Rodowicz, natomiast prekursorem współczesnego transportu kontenerowego jest Malcolm McLean. Ten przedsiębiorczy Amerykanin w 1955 r. cały swój majątek zainwestował w przebudowę tankowca na pierwszy w świecie kontenerowiec. 26 marca 1956 r. statek ten, nazwany Ideal X, wypłynął w swój pierwszy rejs z ładunkiem 35-stopowych kontenerów z Newark do Houston. Przez kolejne kilka lat adaptowano do przewozu kontenerów rozmaite jednostki – dopiero po 9 latach od pierwszego rejsu Ideal X w Australii oddano do użytku pierwszy na świecie kontenerowiec, specjalnie zbudowany w tym celu. W kwietniu 1966 r. przypłynął z USA do Europy SS Fairland, przywożąc na pokładzie 226 kontenerów. Był to początek rozwoju kontenerowców kosztem drobnicowców, których udział w przewozach ładunków zaczął maleć. Obecnie aż 90% drobnicy transportuje się w kontenerach. Użycie ich jako „opakowania zbiorczego” pozwoliło na wydłużenie pojedynczego łańcucha logistycznego. To co kiedyś docierało do portu, tam było przepakowywane i płynęło do kolejnego portu, by ponownie zostać przepakowane – teraz w jednym kontenerze pokonuje całą trasę od nadawcy do odbiorcy, bez potrzeby wykonywania dodatkowych czynności. Wystarczy kontener zdjąć ze statku i przenieść na ciężarówkę lub pociąg, aby ruszył w dalszą drogę.