Dobrostan zwierząt: Szczęśliwe krowy dają lepsze mleko?

Joanna Górska
Forum Mleczarskie Biznes 2/2015 (21)

Na świecie coraz częściej mówi się na temat zrównoważonego rozwoju, dbania o środowisko, dobrostanu zwierząt hodowlanych oraz wzajemnego współistnienia społecznego. Coraz częściej przeważa pogląd, że dbałość o środowisko i jego otoczenie pozwala ludziom żyć w korzystniejszych warunkach. Bardziej humanitarne traktowanie zwierząt odpłaca się lepszej jakości mięsem i mlekiem. Zrównoważony rozwój nie wydaje się tylko fanaberią ekologów lub obrońców zwierząt, ale sposobem na realizowanie pozytywnie prowadzonej polityki zarządzania środowiskiem, przedsiębiorstwami i hodowlami. Wszystko to czynione jest z myślą o następnych pokoleniach.

Czym jest zrównoważony rozwój?

Według przyjętej definicji zrównoważony rozwój to działanie „w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez zmniejszania szans przyszłych pokoleń na ich zaspokojenie”. Innymi słowy tego typu działania pozwalają zapewnić, że współczesny rozwój będzie nie tylko humanitarny i harmonijny, ale prowadzony z myślą o naszych dzieciach i wnukach. Obecnie w pojęciu zrównoważony rozwój zawarte są trzy kluczowe elementy tj.: rozwój gospodarczy, społeczny i środowiskowy.

Propagowana na świecie idea zrównoważonego rozwoju opiera się na ogólnie pojętej sprawiedliwości społecznej realizowanej poprzez aspekty zarówno ekonomiczne jak i środowiskowe. Wszystkie prowadzone działania zmierzają w kierunku przemyślanej, świadomej kontroli zysków i kosztów na wszystkich zintegrowanych płaszczyznach działania. Współcześnie rozumiany dobrostan a zarazem rozwój gospodarczy – powinien być tworzony jedynie pod warunkiem odpowiedzialnego zarządzania, z myślą o przyszłości.

Skąd pochodzi idea zrównoważonego rozwoju?

Pojęcie zrównoważonego rozwoju zostało stworzone przez Hansa Carla von Carlowitza i początkowo odnosiło się ono do sposobu zarządzania zasobami leśnymi. Idea opierała się na zasadzie, by wycinać tylko tyle drzew, ile może w to miejsce urosnąć, po to by las nigdy nie został zlikwidowany i mógł się zawsze odrodzić.

Wspomniana koncepcja zarządzania lasami była propagowana na początku XIX wieku przez niemieckie Wyższe Szkoły Leśnicze. Na bazie powyższego powstało angielskie określenie, opisujące system jako „sustained yield forestry”. Samo wyrażenie „sustainable” zyskało na znaczeniu propagandowo-edukacyjnym oraz zostało przejęte przez ruch ekologiczny. W latach 80. wprowadzono je do języka politycznego i powiązano z zasadami rozwoju gospodarczego, środowiskowego i przemysłowego.

Pojęciem „zrównoważony rozwój” zajął się także ONZ, który opracował definicję tego pojęcia. Obecnie definicja mówi, że „zrównoważony rozwój Ziemi to rozwój, który zaspokaja podstawowe potrzeby wszystkich ludzi oraz zachowuje, chroni i przywraca zdrowie i integralność ekosystemu Ziemi, bez zagrożenia możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń i bez przekraczania długookresowych granic pojemności ekosystemu Ziemi”.

Dobrostan zwierząt jest oznaką humanitaryzmu w postępie cywilizacyjnym ludzkości. W kategoriach etyczno-filozoficznych odwołuje się do empatii dla losu zwierząt użytkowanych przez człowieka.

Dobrostan zwierząt

Jednym z elementów zrównoważonego rozwoju jest dobrostan zwierząt, który jest postrzegany, jako stan zdrowia fizycznego i psychicznego zwierząt osiągany w warunkach pełnej harmonii ustroju w jego środowisku. Pojęcie to pojawiło się w drugiej połowie XX wieku i termin ten odzwierciedla światowe kierunki w kształtowaniu warunków życia zwierząt gospodarskich. W 1979 roku Europejska Konwencja o Ochronie Zwierząt Gospodarskich i Hodowlanych określa pojęcie „dobrostan” jako wypełnienie specyficznych gatunkowych potrzeb zwierząt z zakresu fizjologii, etiologii i zdrowia. Właściwe traktowanie zwierząt powinno należeć do podstawowych priorytetów każdego hodowcy i firmy produkcyjnej z nim współpracującej zgodnie z Dyrektywą UE 2001/88/WE. Odpowiednie traktowanie to dbanie o zdrowie zwierząt powinno być prowadzone poprzez zapewnienie właściwych warunków odżywiania w czasie chowu jak i transportu do zakładów. Uważa się, że dobre traktowanie zwierząt prowadzi do wyższej wartości pozyskanego mleka i mięsa, a tym samym i lepszej jakości produktów końcowych.

Dobrostan zwierząt opiera się na systemie hodowli zwierząt, który zaspokaja ich podstawowe potrzeby w zakresie: żywienia, dostępu do wody, zapewnienia potrzebnej przestrzeni życiowej i towarzystwa innych zwierząt. W ramach systemu mówi się także o dostępie do odpowiedniego leczenia, higieny, zapewnienia odpowiedniego mikroklimatu pomieszczeń oraz korzystnego oświetlenia. Zwierzęta powinny być chronione oraz zabezpieczone przed okaleczeniem. Pojęcie to obejmuje także warunki przewozu zwierząt oraz humanitarnego sposobu ich udoju i uboju.

Założenia oceny poziomu dobrostanu zostały opracowane w Wielkiej Brytanii przez Radę Dobrostanu Zwierząt (Farm Animals Welfare Council) i są zawarte w Kodeksie Dobrostanu Zwierząt Gospodarskich. Ocena taka powinna uwzględniać m.in.: wskaźniki fizjologiczne organizmu, zdrowotność zwierząt oraz wzorce behawioralne. Dobrostan zwierząt odnosi się nie tylko do zdrowia i warunków fizycznych, ale także samopoczucia psychicznego i możliwości wyrażania naturalnych zachowań.

Termin „dobrostan zwierząt” z angielskiego „animal welfare” lub „well-being” zadomowił się już w świadomości hodowców, służby weterynaryjnej i kojarzony jest głównie z warunkami utrzymania i obsługi zwierząt. Wiele firm wykorzystuje ten element jako narzędzie marketingowe wpisane w promocje przedsiębiorstwa (Polska: Animex, Sokołów).

Strona 1 z 3