Incydenty: Zanieczyszczenia mleka i produktów mlecznych, w świetle sprawozdawczości systemu RASFF
RASFF (czyli Rapid Alert System for Food and Feed) został ustanowiony w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywności i paszy na terenie UE. W ramach systemu kontaktują się organa Urzędowej Kontroli Żywności – informując się o potencjalnych lub rzeczywistych (stwierdzonych) zagrożeniach dla bezpieczeństwa konsumenta.
System RASFF umożliwia szybką i skuteczną wymianę informacji między państwami członkowskimi i Komisją Unii Europejskiej, w przypadkach gdy w łańcuchu żywnościowym ludzi lub zwierząt stwierdzono obecność czynnika stanowiącego zagrożenie dla zdrowia ludzi. Wszyscy członkowie sieci RASFF (UE-27, Komisja Europejska, EFSA, Urząd Nadzoru EFTA oraz Norwegia, Liechtenstein i Islandia) dysponują jednostkami będącymi w stanie nieustannej gotowości, dzięki czemu możliwe jest bezzwłoczne przesyłanie i otrzymywanie powiadomień oraz reagowanie na nie. Dzięki systemowi RASFF wiele zagrożeń udało się wyeliminować, zanim narażone zostało zdrowie konsumentów. W Polsce punkt kontaktowy RASFF znajduje się w Głównym Inspektoracie Sanitarnym, swój podpunkt ma też Ministerstwo Rolnictwa w Głównym Inspektoracie Weterynarii.
Z opublikowanego 10 czerwca 2013 r. rocznego sprawozdania na temat europejskiego systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach (RASFF) wynika, że w 2012 r. prawie 50% powiadomień dotyczących odrzucenia żywności i paszy na granicach UE miało miejsce z powodu zagrożenia, jakie stwarzały one dla bezpieczeństwa żywności. Od ponad 30 lat RASFF jest narzędziem informatycznym, które ułatwia transgraniczny przepływ informacji między krajowymi urzędami ds. bezpieczeństwa żywności i odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa żywności dla obywateli Europy.
W 2012 r. liczba powiadomień RASFF wyniosła 8797, o 3,9% mniej w stosunku do 2011 r. Z tego 3516 to powiadomienia o zagrożeniu, informacyjne i o zatrzymaniu na granicy, czyli tzw. powiadomienia pierwotne (40%), a 5281 to zawierające dodatkowe informacje powiadomienia uzupełniające (60%). Dane te odpowiadają 7,8% spadkowi w odniesieniu do liczby powiadomień pierwotnych oraz 1,2% spadkowi w odniesieniu do powiadomień uzupełniających. Łącznie odnotowano 526 powiadomień o zagrożeniu dotyczących poważnych zagrożeń stwierdzonych w produktach obecnych na rynku, co stanowiło spadek o 14% w stosunku do 2011 r.
W przypadku wykrycia takiego produktu poprzez RASFF powiadamiane są zainteresowane państwa trzecie, tak aby można było podjąć działania naprawcze i uniknąć ponownego pojawienia się problemu. W przypadku stwierdzenia poważnego i powracającego problemu Komisja zwraca się pisemnie do władz danego państwa trzeciego z prośbą o przyjęcie środków naprawczych tj. skreślenie przedsiębiorstw, których problem dotyczy, z wykazu, zablokowanie eksportu lub nasilenie kontroli.
Z 3516 powiadomień pierwotnych przekazanych w ramach RASFF w 2012 r. 332 powiadomienia dotyczyły pasz (9,4%), a 299 powiadomień dotyczyło materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością (8,5%). Liczby te są zgodne z tym, co odnotowano w 2011 r. 2885 powiadomień pierwotnych dotyczyło żywności.
Z tabeli pierwszej wynika, że dwa największe zagrożenia to niedeklarowane zanieczyszczenia (głównie chemiczne) produktów spożywczych oraz migracja substancji potencjalnie toksycznych z materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Polska podobne zagrożenia zgłaszała najczęściej. W tabeli 2 pokazano pięć najczęściej zgłaszanych zagrożeń z terenu Polski.
