Rynek mleka

Unia Europejska jest głównym graczem na światowym rynku mleczarskim, jako czołowy eksporter produktów mlecznych, zwłaszcza serów. Produkcja mleka odbywa się we wszystkich państwach członkowskich UE i stanowi znaczącą część wartości produkcji rolnej Unii. W niektórych państwach członkowskich sektor mleczarski, tworzy bardzo ważną część gospodarki rolnej. W 2011 roku w całej Unii Europejskiej produkcja mleka wyniosła około 152 mln ton. Do największych producentów należą: Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Holandia, Włochy oraz Polska.

Produkcja mleka

Według danych Eurostatu w Polsce dostawy mleka w pierwszej połowie bieżącego roku były o 1,4% mniejsze niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Podobna sytuacja miała miejsce w większości krajów członkowskich. Nieznaczny spadek (o 1,7%) jest również widoczny przy porównaniu pierwszych trzech miesięcy roku kwotowego 2013/2014 z pierwszym kwartałem poprzedniego roku kontyngentowego.

Wielkość dostaw w całej UE rosła od początku bieżącego roku kalendarzowego do maja, osiągając w maju poziom ponad 12,5 mln ton. Od połowy roku obserwujemy spadek mający charakter sezonowy (w czerwcu ok. 12,3 mln ton). W poprzednich latach sytuacja była podobna – od czerwca do listopada produkcja mleka spadała, natomiast z końcem roku następował jej wzrost.

Od połowy 2009 roku ceny mleka surowego w UE mają tendencję wzrostową. Średnia ważona cena w krajach „starej” piętnastki w czerwcu br. osiągnęła ponad 36,3 €/100 kg (wobec 25,1 €/100 kg w czerwcu 2009 r.). Średnia ważona cena 100 kg surowca w krajach UE-12 wyniosła w tym samym czasie 30,3 € (wobec 21,1 € w 2009 r.). Utrzymuje się około 20% różnica cen pomiędzy UE-15 a „nowymi” krajami. Za wyprodukowane mleko w czerwcu najlepiej wynagradzani byli hodowcy z Cypru (56,8 €/100 kg), Malty (54,9 €/100 kg) i Finlandii (44,2 €/100 kg). Po drugiej stronie znalazły się: Łotwa (29,4 €/100 kg), Litwa (28,6 €/100 kg) i Rumunia (27,1 €/100 kg). Polscy producenci w czerwcu otrzymywali średnio 29,5 € za 100 kg surowca (ok. 126 zł), co ulokowało ich na 24. miejscu w Europie, m.in. za Węgrami, Czechami i Słowakami.

Produkty mleczarskie

Korzystny dla producentów poziom cen mleka w skupie jest odzwierciedleniem dobrej koniunktury na rynku produktów mleczarskich. Wydaje się, że załamanie cenowe, które miało miejsce pod koniec 2007 i w 2008 roku przeszło do historii.

We wrześniu br. na unijnym rynku za odtłuszczone mleko w proszku płacono średnio 324 €/100 kg. To o 28% więcej niż rok wcześniej. Jest to najwyższa cena od początku 2008 roku. Średnia cena 100 kg OMP w Polsce we wrześniu była nieznacznie niższa od średniej unijnej i wyniosła 322,6 €.

Produkcja OMP w UE w pierwszej połowie br. wyniosła prawie 574 tys. ton i była o 9,7% niższa niż przez pierwsze sześć miesięcy 2012 roku. W ciągu trzech miesięcy roku kwotowego 2013/2014 w UE wyprodukowano 308 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku. W analogicznym okresie poprzedniego roku kontyngentowego produkcja OMP wyniosła pond 342 tys. ton (spadek o ok. 10%). Liderami produkcji OMP w Unii są Francuzi i Niemcy, którzy w pierwszej połowie roku kalendarzowego wyprodukowali razem prawie 400 tys. ton. Polska jest jednym z większych producentów (50 tys. ton w ciągu sześciu miesięcy).

We wrześniu br. w UE za masło płacono średnio 415 €/100 kg. To o 38% więcej niż rok wcześniej. Jest to najwyższa cena od początku 2008 roku. Średnia cena 100 kg masła w Polsce we wrześniu była zbliżona od średniej unijnej i wyniosła 404,3 €.

Produkcja masła w UE w pierwszej połowie br. wyniosła ponad 1046 tys. ton i była o 0,4% mniejsza niż przez pierwsze sześć miesięcy 2012 roku. W ciągu trzech miesięcy roku kwotowego 2013/2014 w UE wyprodukowano 535,4 tys. ton masła. W analogicznym okresie poprzedniego roku kontyngentowego produkcja masła wyniosła ponad 526 tys. ton (nastąpił wzrost o ok. 1,7%). Do największych producentów masła w Europie należą Francja i Niemcy. W pierwszej połowie roku kalendarzowego Francuzi wyprodukowali ponad 218 tys. ton masła, natomiast Niemcy 275 tys. ton. W tym samym czasie w Polsce produkcja osiągnęła poziom ponad 83 tys. ton.

We wrześniu br. na unijnym rynku za pełnotłuste mleko w proszku płacono średnio 377 €/100 kg. To o 37% więcej niż rok wcześniej. Jest to najwyższa cena od grudnia 2007 r.

Produkcja PMP w UE w pierwszej połowie br. wyniosła ponad 296,8 tys. ton i była o 0,9% niższa jak przez pierwsze sześć miesięcy 2012 roku. W ciągu trzech miesięcy roku kwotowego 2013/2014 w UE wyprodukowano 155,9 tys. ton masła. W analogicznym okresie poprzedniego roku kontyngentowego produkcja masła wyniosła ponad 144 tys. ton (wzrost o ok. 1,7%). Do największych producentów PMP na rynku unijnym należą Holandia, Dania, Niemcy, Francja. Łącznie w wymienionych krajach w pierwszej połowie roku kalendarzowego wyprodukowano prawie 220 tys. ton PMP. W analogicznym okresie w Polsce produkcja wyniosła 15,5 tys. ton.

Eksport

Jak wspomnieliśmy na początku artykułu Unia Europejska jest największym eksporterem sera na świecie. W ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2013 roku eksport tego produktu wyniósł ponad 452 tys. ton. W porównaniu z pierwszą połową poprzedniego roku nastąpił niewielki wzrost wolumenu eksportu (o 7,3%). Do czołówki światowych eksporterów sera należą również USA i Nowa Zelandia. Oba kraje łącznie w pierwszej połowie roku wyeksportowały prawie 360 tys. ton serów.

Liderem w przypadku eksportu masła jest Nowa Zelandia. W pierwszej połowie roku wolumen eksportu osiągnął ponad 137 tys. ton. Dla porównania eksport masła z UE-27 w tym samym czasie wyniósł 57,4 tys. ton. W analogicznym okresie poprzedniego roku eksport masła z UE wyniósł 60,2 tys. ton (nastąpił spadek o 4,9%).

Między styczniem a czerwcem 2012 roku wolumen eksportu OMP z UE wyniósł ponad 343,9 tys. ton. W pierwszej połowie bieżącego roku z UE wyeksportowano 239,2 tys. ton (spadek o 30,5%). Spadek wolumenu eksportu z UE oraz wzrost z USA spowodował, że na pierwsze miejsce w omawianym okresie wysunęły się Stany Zjednoczone.

Liderem w przypadku eksportu PMP jest Nowa Zelandia. W pierwszej połowie roku wolumen eksportu osiągnął 706,1 tys. ton. Dla porównania eksport PMP z UE-27 w tym samym czasie wyniósł 216,9 tys. ton. W analogicznym okresie poprzedniego roku eksport tego produktu z UE wyniósł 243,5 tys. ton (nastąpił spadek o 10,9%).

Działania interwencyjne

Cena interwencyjna OMP: 169,8 €/100 kg. z kolei cena interwencyjna masła została ustalona na 221,75 €/100 kg. Jak widać, ceny rynkowe produktów są znacznie wyższe, skutkiem czego przedsiębiorcy nie korzystają z możliwości sprzedaży masła i OMP na zapasy interwencyjne.

Niewielkie jest zainteresowanie przedsiębiorców dopłatami do prywatnego przechowywania masła. Z danych KE wynika, że w okresie 1 marca – 15 sierpnia br. w ramach tego mechanizmu zgłoszono 89,4 tys. ton masła – o 33% mniej niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. W programie uczestniczą głównie przedsiębiorcy z Holandii, Niemiec i Francji.