Prawo: Witaminy i minerały w produktach w świetle prawa

Joanna Górska
Forum Mleczarskie Handel 2/2013 (57)

Odpowiednia i zróżnicowana dieta powinna w normalnych warunkach dostarczać wszystkich niezbędnych naszemu organizmowi składników odżywczych. Badania statystyczne pokazują jednak, że taki stan nie dotyczy wszystkich witamin i składników mineralnych oraz bywa różny dla określonych grup populacji. Jest to wynikiem sytuacji społeczno-ekonomicznych we Wspólnocie Europejskiej, zmianami stylu życia i zwyczajów żywieniowych. Obecnie uważa się, że produkcja żywności z dodatkami witamin i składników mineralnych w istotny stopniu może zwiększyć podaż tych składników w diecie. Komisja Europejska i Rada podziela pogląd, iż powinno zezwolić się na dodawanie do żywności tylko tych witamin i składników mineralnych, które są zwykle obecne w żywności oraz są uznawane za istotne składniki odżywcze.

Żywność z dodatkiem witamin oraz składników mineralnych może stać się łakomym marketingowym kąskiem dla wielu producentów żywności. Żywność z tzw. wartością dodaną w postaci witamin i składników mineralnych może budzić większe zainteresowanie klientów chcących dbać o swoje zdrowie i być postrzegana, jako lepsza i przewyższająca tzw. „standardową żywność” pod względem odżywczym, fizjologicznym lub innym związanym ze zdrowiem. Może to nakłaniać klientów do podejmowania niepożądanych decyzji żywieniowych.

Oczywiście witaminy i składniki mineralne powinny być obecne w naszej diecie, bowiem odpowiadają za wiele istotnych procesów zachodzących w naszym organizmie. Niemniej jednak należy pamiętać, iż nadmierne spożywanie tych składników może wywołać niekorzystne dla zdrowia skutki. Dlatego też chcąc uregulować tę tematykę Parlament Europejski i Rada wprowadziły rozporządzenie nr 1925/2006 regulujące prawnie na poziomie ogólnoeuropejskim to zagadnienie.

Zgodnie z art. 28 Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, do środków spożywczych do żywności mogą być dodawane witaminy, składniki mineralne lub inne substancje wykazujące efekt odżywczy lub inny fizjologiczny – wyłącznie z uwzględnieniem wymagań określonych w rozporządzeniu (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji.

Należy pamiętać, iż przepisy rozporządzenia (WE) nr 1925/2006 dotyczące witamin i składników mineralnych nie mają zastosowania do suplementów diety objętych dyrektywą 2002/46/WE. Rozporządzenie (WE) nr 1925/2006 stosuje się bez uszczerbku dla szczególnych przepisów prawodawstwa wspólnotowego, dotyczących m.in. środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego.

Wymagania dotyczące dodawania witamin i składników mineralnych

Jak przewiduje ustawodawca do żywności można dodawać tylko witaminy lub składniki mineralne określone w wykazie zawartym w załączniku I, w formach wymienionych w załączniku II, do rozporządzenia (WE) nr 1925/2006 i z zastrzeżeniem przepisów określonych w tym rozporządzeniu oraz wg bieżąco aktualizowanych aktów prawnych.

Ustawa przewiduje, iż witamin i składników mineralnych nie można dodawać do nieprzetworzonej żywności w szczególności takiej jak owoce, warzywa, mięso, drób i ryby oraz napojów zawierających ponad 1,2% objętości alkoholu (z wyjątkiem określonych na zasadzie odstępstwa produktów).

Według ustawodawcy dodanie do żywności witaminy lub składnika mineralnego musi powodować obecność tej witaminy lub tego składnika mineralnego w tej żywności przynajmniej w ilości znaczącej, czyli 15% zalecanego dziennego spożycia, ustalonego do celów znakowania i określonego w przepisach dotyczących znakowania żywności wartością odżywczą, zawartego w 100 g lub 100 ml lub w opakowaniu produktu, jeśli opakowanie zawiera wyłącznie jedną porcję.

Witaminy i składniki mineralne w postaci przyswajalnej przez organizm człowieka mogą być dodawane do żywności bez względu czy znajdują się w tej żywności, w szczególności ze względu na jeden lub więcej przypadków: niedobór jednej lub więcej witamin lub składników mineralnych, możliwość poprawy stanu wyżywienia całej lub części populacji oraz rozwój wiedzy na temat żywienia i skutków zdrowotnych.

Witaminy i składniki mineralne mogą być dodawane dobrowolnie do żywności albo obligatoryjnie. W niektórych Państwach członkowskich w tym w Polsce istnieje obowiązek dodawania do określonej spożywanej powszechnie żywności niektórych witamin i składników mineralnych, co niewątpliwie podyktowane jest względami zdrowia publicznego. W tej sprawie w Polsce obowiązuje producentów rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności (Dz. U. z 2010r., nr 174, poz. 1184). Określa ono środki spożywcze, do których są obligatoryjnie dodawane witaminy lub składniki mineralne oraz ustala minimalne i maksymalne poziomy witamin i składników mineralnych. Do obligatoryjnych środków spożywczych, do których dodawane są witaminy i składniki mineralne zaliczamy: tłuszcze, o których mowa w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22.10.2007 roku oraz sól przeznaczona do spożywania przez ludzi. W przypadku wzbogacania tłuszczu mówimy o wit. A oraz D. Zawartość witaminy A powinna być na takim poziomie, aby maksymalna ilość w 100 g produktu końcowego była nie wyższa niż 900 mikrogramów (3000 j. m); 1 mikrogram retinolu =3,33 j. m witaminy A. Dla witaminy D wartość maksymalna w 100 g produktu końcowego nie powinna być wyższa niż 7,5 mikrograma (300 j. m.). w przypadku tych składników celem stosowania jest zapobieganie i wyrównanie stwierdzonego niedoboru jednego lub większej ilości składników odżywczych w całych populacjach lub w określonych grupach. Jak wskazuje rozporządzenie maksymalna ilość witamin lub składników mineralnych zawartych w 100 g lub 100 ml (albo jednej porcji mniejszej niż powyższe) wynosi nie więcej niż 50% zalecanego dziennego spożycia określonego w przepisach prawa żywnościowego.

Dla witaminy C i folianów, ze względu na straty zachodzące podczas procesu produkcyjnego, dopuszcza się maksymalną ilość w 100 g lub 100 ml nie więcej niż 100% dziennego zapotrzebowania.

Przepisów ww. rozporządzenia Ministra Zdrowia nie stosuje się do wprowadzanych do obrotu w Rzeczypospolitej Polskiej wzbogacanych środków spożywczych znajdujących się w obrocie w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz w państwach członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).

Strona 1 z 2